ARYSTOTELES - Polityka

Ustrój państwowy to ujęcie w pewien porządek władz w ogóle, a przede wszystkim nadrzędnej nad nimi wszystkimi. Tą władzą jest rząd państwa.

Rząd jest czynnikiem władającym w państwie i znajduje się w rękach jednostki, niewielkiej lub wielkiej grupy ludzi i jeśli władają ku ogólnemu pożytkowi, to taki ustrój jest właściwy. Jeśli natomiast mają na celu własną korzyść, to są to zwyrodnienia.

Różne rodzaje ustrojów: właściwe i zwyrodniałe:

• Trzy ustroje właściwe -

1. monarchia - ma na uwadze dobro ogólne; nazywamy ją królestwem,

2. arystokracja - panowanie niewielu,

3. politeja - rządzi lud ku ogólnemu pożytkowi, (rządy obywateli).

• Trzy zwyrodniałe -

1. tyrania - jest jednowładztwem dla korzyści panującej jednostki,

2. oligarchia - rządzi dla korzyści bogatych,

3. demokracja - demokracja rządzi dla korzyści ubogich.

Żadna z nich nie ma na względzie dobra ogółu. Przy oligarchii i demokracji nieważne jest czy jest niewielu czy wielu tych, którzy trzymają władzę, bo i tak bogaci zwykle stanowią mniejszość. Tam gdzie władzę mają bogaci jest oligarchia, tam, gdzie ubodzy - demokracja. Równość uchodzi za rzecz sprawiedliwą i jest nią rzeczywiście, ale tylko dla równych; także nierówność chodzi za taką, bo taką jest, ale tylko dla nierównych. Przyczyna leży w tym, że sąd dotyczy ich samych.

Państwo jest wspólnotą szczęśliwego życia obejmującą rodziny i rody dla celów doskonałego i samowystarczalnego bytowania. Osiąga się to, gdy udzie mieszkają na jednym terenie i zawierają małżeństwa. Stąd powstały w państwach powinowactwa, bractwa, zrzeszenia itd.

Celem państwa jest więc szczęśliwe życie, a reszta to środki wiodące do tego celu.

DEMOKRACJA - ustrój, w którym najzupełniej przeprowadzona została zasada równości. Równość polega na tym, że nikt nie góruje nad innym i nie występuje jednostronne skupianie władzy. Założeniem ustroju jego jest wolność, równość i sprawiedliwość.

Wszyscy urzędnicy są wybierani spośród wszystkich. Wszyscy panują nad każdym i każdy nad wszystkimi na przemian. Urzędy obsadza się przez losowanie albo wszystkie albo te, które nie wymagają szczególnego doświadczenia i umiejętności. Urzędy nie są uzależnione od żadnego cenzusu majątkowego lub od bardzo niskiego.

ARYSTOKRACJA - ustrój, który oddaje rządy ludziom bezwzględnie najlepszym pod względem moralnym. Dobry człowiek i dobry obywatel oznacza to samo, w przeciwieństwie do innych form ustrojowych. To mieszanina wolnego urodzenia, bogactwa i cnoty

POLITEJA - jest mieszaniną oligarchii i demokracji (mieszaniną bogatych i ubogich). Cechą praworządności jest posłuszeństwo wobec istniejących praw oraz to, że prawa są dobrze ujęte. Jeśli prawa są dobre to albo są możliwie najlepsze w istniejących warunkach albo też bezwzględnie najlepsze.

---