Rola prawa karnego w ochronie społeczeństwa
Prawo karne jest dość rozległą gałęzią prawa. Poprzez zastosowanie prawa karnego i użyciu odpowiednich służb egzekwujących to prawo Państwo dąży do zapewnienia ochrony społeczeństwu przed przestępcami lub też czynami uznanymi za zbrodnie lub wykroczeniami spisanymi w kodeksie karnym przez ustawodawcę.
Celem prawa karnego jest ochrona społeczeństwa jako całości i jego poszczególnych członków, a więc grup i pojedynczych osób, przed czynami godzącymi w dobra indywidualne i zbiorowe. Tego rodzaju cel, a zarazem potrzeba występują stale w każdej społeczności. Celem prawa karnego jest również zapobieganie popełnianiu przestępstw inaczej zwane prewencją generalną. Osiąga się to poprzez zagrożenie karą czynów opisanych w ustawie oraz poprzez stosowanie innych środków penalnych wobec osób, które popełniły czyny zabronione ustawowo. Zagrożenie karą lub sama kara musi być proporcjonalna do rozmiaru czynu. Słowo Prewencja jest pozytywnym wymiarem kary i polega na wyjaśnieniu społeczeństwu w jakim stopniu negatywne są pewne czyny, natomiast generalna jest negatywnym wymiarem ponieważ straszy już odpowiednią karą przypisaną do popełnienia określonego w ustawie czynu zabronionego. Aby prewencja generalna dobrze działała popełniony czyn musi być dobrze oszacowany przez prawodawcę i kara musi być do niego proporcjonalna. Jeżeli ustawa kodeks karny ma nas uchronić przed wzrastaniem przestępczości kary muszą być stosowane, a przepisy nie mogą być selektywne. Stosowanie kary z danymi dyspozycjami przepisów jest konieczne, aby te przepisy działały.
Prawo karne aby nas chronić zawiera w sobie pewne funkcje tj.:
Funkcję sprawiedliwościową
Funkcję ochronną
Funkcję gwarancyjną
Funkcję kompensacyjną (naprawczą)
Funkcję prewencyjną
W funkcji sprawiedliwościowej prawo ma służyć zaspokojeniu poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej, oraz rodziny ofiary i jej grupy społecznej poprzez ukaranie w odpowiedni sposób sprawcy czynu. Funkcja ochronna patrzy w przyszłość, czyli odpowiada na pytanie: po co stosujemy karę? Zadaniem prawa karnego jest ochrona dóbr prawnych, czyli wartości, które pozostają pod ochroną prawa. Mają one charakter najcenniejszy, wiążąc się w większości z takimi pojęciami jak życie, wolność, zdrowie, bezpieczeństwo, mienie, dobro itp. Funkcja gwarancyjna pozwala na dokładne określenie, jakie czyny są zabronione pod groźbą kary, jakie kary grożą za popełnienie czynu danego typu i jakie są zasady odpowiedzialności karnej za popełniony czyn. Ma zabezpieczać przed tym, aby nikt niewinny nie został pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Z założenia prawo karne gwarantuje zatem, że osoba, która nie dopuściła się czynu zabronionego, nie zostanie pociągnięta do odpowiedzialności karnej. Coraz wyraźniej podkreśla się rolę funkcji kompensacyjnej prawa karnego. Odnosi się ona do potrzeby naprawienia szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu przez sprawcę przestępstwa. Stąd sądy często kierują sprawę do mediacji, a wyrokując nakładają na sprawcę środek karny obowiązku naprawienia szkody. Nie zawsze jednak da się szkodę naprawić. Funkcja prewencyjna to oddziaływanie prawa karnego, poprzez jego stosowanie, na sprawcę przestępstwa (prewencja indywidualna) oraz na społeczeństwo (prewencja generalna). W obu przypadkach mamy do czynienia z ujęciem negatywnym prewencji - odstraszeniem sprawcy i społeczeństwa od popełniania przestępstw przez zastosowanie przewidzianej prawem sankcji - oraz jej aspektem pozytywnym, czyli wzmacnianiem w odbiorze społecznym poczucia obowiązywania i skutecznego egzekwowania norm prawa karnego.
Według prawa zawartego po części w kodeksie karnym ale też w innych aktach, ustawach czy przepisach prawnych podstawową funkcją praw karnego jest funkcja ochronna systemu stosunków społecznych.
Do wartości chronionych należą:
określony ustrój polityczny,
struktura władzy,
całość i nienaruszalność granic,
suwerenność państwa,
ustrój ekonomiczny,
życie i zdrowie ludzi, ich godność osobista i wolność,
tajemnica państwowa,
określony system pieniężny i podatkowy,
należyty rozwój i funkcjonowanie rodziny, oraz
właściwe funkcjonowanie aparatu władzy i wymiaru sprawiedliwości.
W roli podsumowania prawo karne poprzez zawarte w kodeksie karnym artykuły chroni nas przed niebezpieczeństwem w taki sposób, że stoi na straży przestrzegania prawa ale również ostrzega aby nie popełniać wykroczeń ponieważ grozi za to kara. Poprzez swoje funkcje stosowanie prawa karnego zapewnia nam bezpieczne i godne życie wśród społeczeństwa. Człowiek kiedy wie, że czuwają nad nim odpowiednie służby czuje się bezpieczniej w swoim środowisku. Niestety jednak jak w każdym społeczeństwie zdarzają się tzw. „czarne owce” czyli ludzie działający na wznak prawu i żadna kara nie jest dla nich przeszkodą w wykonywaniu zamierzonego czynu, w związku z tym nasze kolejne pokolenia jako społeczeństwo przyszłości powinni pomyśleć jakie kary zastosować aby w znacznym stopniu wykluczyć możliwości popełniania przestępstw.
1