FAZY ROZWOJU GRUPY
Każda zbiorowość ludzka przebywająca dłuższy czas razem zaczyna tworzyć grupę. Pojawiają się specyficzne role grupowe i normy regulujące zachowania członków grupy. Rozwój grupy podzielić można na 3 fazy, biorąc pod uwagę dwa kryteria:
- zależności - autonomii
- egocentryzmu - współpracy
FAZA ORIENTACJI I ZALEŻNOŚCI
Członkowie grupy nie wiedzą jeszcze dokładnie po co znaleźli się w grupie, jaki jest jej cel, jakie zachowania będą od nich oczekiwane, przed jakimi zadaniami staną. Poszukują oparcia w kimś bardziej doświadczonym lub bardziej dynamicznym, silnym (tu: rola dla lidera aktywisty). Dominuje potrzeba zależności i egocentryzm (koncentracja na sobie).
FAZA KRYZYSU, KONFLIKTU I BUNTU
Próby integracji grupy dokonywane przez lidera aktywnego okazują się nieskuteczne lub niewystarczające. Członkowie zbiorowości zaczynają poszukiwać możliwości realizacji dla swych indywidualnych aspiracji. „Kolektywizm” nie wystarcza. Z drugiej strony nie ma jeszcze wyraźnie określonych celów grupy. Pojawiają się wzajemnie sprzeczne interesy i aspiracje, pozycja lidera jest podważana, czasem gwałtownie. Pojawiają się role buntowników. Dominują potrzeba autonomii i egocentryzm.
3. FAZA SPÓJNOŚCI I WSPÓŁPRACY
Jeżeli w wyniku kryzysu ukształtuje się nowy, korzystniejszy dla członków grupy układ ról, zaczyna wzrastać potrzeba integracji, współdziałania. Uczestnicy zaczynają odczuwać osobiste korzyści z bycia razem i współpracy. Cel grupy zaczyna być świadomie rozważany i dyskutowany. Wzrasta znaczenie lidera emocjonalnego i nawigatora. Dominują potrzeby autonomii i współpracy.
FAZA CELOWEJ I ŚWIADOMEJ AKTYWNOŚCI
Ta faza występuje w grupach, które kontynuują wspólną aktywność,
zorientowaną na przyjęte przez siebie cele i zadania. Może to być np.
grupa terapeutyczna, ale też zespół zadaniowy. Grupa jest spójna, jej
członkowie otwarci na siebie i swoje problemy, bowiem korzystają z
wypracowanych we wcześniejszych fazach narzędzi rozwiązywania
trudnych sytuacji.
Każda istotna zmiana, typu: nowe zadania, nowe osoby, może spowodować ponowne pojawienie się elementów fazy orientacji i zależności i cały proces może się powtórzyć. Nie jest to jednak regres - zazwyczaj grupa zachowuje swoje dotychczasowe osiągnięcia. Rozwój grupy odbywa się zatem na sposób spiralny.