NAUKA O POLITYCE - WYKŁAD VI:
LEGITYMIZACJA WŁADZY POLITYCZNEJ
Legitymizacja władzy - uprawomocnienie (jako proces), jego efektem jest władza posiadająca legitymizację (posiadająca stan prawomocności)
Max Weber wyróżnił trzy poziomy legitymizacji:
panowanie tradycyjne - właściwe dla monarchii absolutnej i władzy dziedzicznej, pochodzące z woli Boga, natury, tradycji
panowanie charyzmatyczne - polega na uznaniu nadzwyczajnych, ponadludzkich cech przywódcy, np. przepowiadanie deszczu
panowanie legalne - władza pochodząca z wyboru
Stan prawomocności musi być cały czas podtrzymywany, nawet w panowaniu charyzmatycznym władca musi cały czas ujawniać swoje ponadludzkie zdolności.
Wiele idei w XIX wieku zwracało się do cech legitymizmu, np. konserwatyzm, który nawoływał do powrotu monarchii, jako jedynej prawomocnej formy panowania.
Władza polityczna posiada liczne źródła (postacie), a są nimi:
moc - mieć moc nad kimś nie oznacza, że ma się nad kimś władzę. Władza oprócz mocy opiera się na podporządkowaniu do władzy. Możemy mieć nad kimś moc, ale ten ktoś może nie chcieć się podporządkować. Władza, która opiera się tylko na mocy to uzurpacja - przymus podporządkowania
wpływ - składnik władzy politycznej. Moc była charakterystyczna dla monarchii absolutnej. Wpływ kojarzony jest z demokracją. Sam wpływ nie wystarczy, żeby mieć nad kimś władzę.
panowanie - oznacza wytyczanie jakiś celów, panowaniu brakuje mocy sprawczej. W ustroju demokratycznym panowanie sprawuje parlament.
rządzenie - to wykonywanie, dysponowanie ludźmi, rzeczami. Rządzeniu brakuje wytyczenia celów. Władza polityczna zatem to nie tylko rządzenie.
kontrola - kiedy kontrolowany czuje, że jest kontrolowany zachowuje się w pożądany sposób. Kontrolujący ma wpływ na kontrolowanego. Zdarza się jednak tak, że kontrolowany ma świadomość tego, a pomimo tego nie zachowuje się w pożądany sposób. Samej kontroli brak powtarzalności (w niektórych przypadkach skutkuje, w innych nie).
autorytet - istnieje zależność między autorytetem, a tymi, którzy obdarzają tym autorytetem, gdyż ludzie ci stosują się do zaleceń autorytetu. Nie zawsze tak się jednak dzieje. Brak tutaj powtarzalności oraz uniwersalności (nie wszyscy ludzie uważają ten autorytet)
Można wyciągnąć wniosek, że władza polityczna to nie to samo co wyżej wymienione pojęcia osobno. Władza polityczna to wszystkie z tych pojęć razem wzięte. Każde z tych pojęć w odpowiednich systemach politycznych realizuje się w mniejszym lub większym stopniu.
Funkcje władzy politycznej to:
funkcja ochronna - utrzymanie porządku wewnętrznego. Bierze się z istnienia podziału w społeczeństwie z racji dążenia do interesów. Jest to cecha przyrodzona. Funkcja ta to dbanie o to, aby dana zbiorowość charakteryzowała się harmonią i ładem. Władza dba o to, aby ci którzy łamią normy nie zagrażali zbiorowości.
funkcja obronna - wynika z faktu, iż nie istnieje jedna władza polityczna, która obejmuje wszystkie zbiorowości. Zbiorowości ludzkie pozostają w kontakcie, stąd władza polityczna organizuje ochronę dla zbiorowości, która im podlega. Chroni ją przed innymi zbiorowościami.
funkcja integracyjna - zbiorowości mają dwie natury. Dążą do wspólnoty i do wyodrębnienia się od innych grup. Władza stara się ograniczać te secesje stawiając pewne bariery. Jeżeli jest to władza niedemokratyczna to będzie działała poprzez przymus, zakazy grożące użyciem siły.
funkcja strukturotwórcza - charakterystyczna dla systemów demokratycznych, wiąże się z pojęciem inkluzji, czyli włączeniem mas społecznych do uczestnictwa w polityce (partycypacja polityczna). Funkcja ta wiąże się ze społeczeństwem obywatelskim. Władza tworzy pewne struktury, które umożliwiają inkluzyjność.
funkcja dystrybucyjna - w każdej zbiorowości występuje deficyt dóbr, istnieje w niej rywalizacja o nie. Funkcja władzy polega na rozdzieleniu dóbr dla społeczeństwa.
Reasumując:
Władza polityczna - to stosunek społeczny, to relacja międzyludzka. To zespół celów (def. teleologiczna). To także pewna instytucja i normy na podstawie których ona działa (def. instytucjonalna). Spełnia ona jakieś funkcje (def. funkcjonalna). Jest to także pewna relacja emocjonalna (def. psychologiczna). Ostatecznie jest to środek do osiągania celów (def. instrumentalna)