Podstawy Ergonomii i Fizjologii Pracy 26.V.2009

1. Na kompleksową ocenę obciążenia organizmu pracującego człowieka składają się następujące elementy

• Obciążenie fizyczne (dynamiczne i statyczne)

• Obciążenie monotypowością ruchów

• Obciążenie wysiłkiem umysłowym

• Obciążenie środowiskiem

2. Obciążenie fizyczne dynamiczne - miernikiem tego obciążenia jest tzw. wydatek (koszt energetyczny) czyli ilość energii jaką zużywa człowiek podczas wykonywania danej pracy. Na dobowy czynnościowy wydatek energetyczny każdego człowieka składa się:

• Podstawowa przemiana materii

• Wydatek energetyczny poza pracą zawodową (około 400 kilo dżuli [KJ] dla mężczyzny i około 300 KJ dla kobiety)

• Roboczy wysiłek energetyczny

• Swoiste dynamiczne działanie pożywienia

1 kilo kaloria to 4,19 dżula

Metody badania wydatku energetycznego

1. Gazometryczna - opiera się na zależności między natężeniem pracy i zużyciem energii na tę pracę a pochłanianiem tlenu z powietrza. Wydatek energetyczny oblicza z ilości zużytego tlenu stosując przelicznik 1 litr tlenu = około 5 kilo kalorii

2. Chromometrażowo-tabelaryczna - przy tej metodzie używa się tabel przedstawiających wielkość wydatku energetycznego przy różnych czynnościach

3. Metoda uproszczona Lehmanna - w tej metodzie ograniczamy się do dokładnego zmierzenia czasu poszczególnych czynności wykonywanych przez pracownika. Znając czas wykonywanych operacji roboczych podczas zmiany roboczej mnożymy go przez odpowiednie liczby kalorii.

Stopień ciężkości pracy w zależności od wydatku energetycznego na zmianę roboczą:

1. Praca bardzo lekka - (mężczyźni-M,kobiety-K) M - 300 kilo kalorii, kobiety 200 kilo kalorii

2. Lekka - M 300-800 kilo kalorii, K 200-600 kilo kalorii

3. Umiarkowana - M 800-1500 kilo kalorii, K 600-1000

4. Ciężka - M 1500-2000 kilo kalorii, K 1000-1300 kilo kalorii

5. Bardzo ciężka - M powyżej 2000 kilo kalorii, K powyżej 1300 kilo kalorii

Klasyfikacja ciężkości pracy według kozłowskiego (uwzględnia wydajność fizyczną człowieka który ją wykonuje)

1. Praca lekka - 10% maksymalnego pochłaniania tleny przez organizm

2. Praca średnio ciężka - 10-30% maksymalnego pochłaniania tleny przez organizm

3. Praca ciężka - 30-50% maksymalnego pochłaniania tleny przez organizm

4. Praca bardzo ciężka - powyżej 50% maksymalnego pochłaniania tleny przez organizm

Przykłady określonych rodzaji prac:

1. Praca lekka

• Swobodna pozycja siedząca np. pisanie ręczne, rysowanie, szycie, praca drobnymi narzędziami stolarskimi i ślusarskimi, prowadzenie pojazdów w normalnych warunkach

• Pozycja stojąca np. wiercenie lub toczenie niewielkich przedmiotów, skręcanie drobnych elementów, okresowe chodzenie z prędkością 3,5 km/h

2. Praca umiarkowana

• Praca wykonywana dłońmi lub rękami z napięciem mięśni np. wbijanie, napełnianie

• Praca rąk i nóg np. manewrowanie ciężarówką na placu budowy

• Praca rąk i korpusu np. praca młotem pneumatycznym, tynkowanie, manipulowanie materiałami o średnim ciężarze, kucie mechaniczne, chodzenie z prędkością do 5,5 km/h

3. Praca ciężka

• Intensywna praca rąk i korpusu np. transport ciężkich materiałów, szuflowanie, struganie lub piłowanie, szlifowanie, kopanie, rzeźbienie twardego drewna, chodzenie z prędkością do 7 km/h

• Popychanie lub ciągnięcie mocno obciążonego ręcznego wózka lub taczek, wyjmowanie odlewów z formy, układanie bloków betonowych

4. Praca bardzo ciężka

• Praca siekierą, wchodzenie po schodach lub drabinie, bieganie, prace wykonywane w tempie bliskim maksymalnemu

Analiza obciążenia statycznego metodą OWAS

---