Odnowa Biologiczna - pytania zaliczeniowe
Wodolecznictwo- pojecie
Podział zabiegów wodoleczniczych
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE WODY
POJEMNOŚĆ CIEPLNA
PRZEWODNICTWO CIEPLNE
Skala temperatur wody stosowanej w wodolecznictwie
Ciśnienie hydrostatyczne
MECHANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM KĄPIELI CAŁKOWITEJ O TEMPERATURZE OBOJĘTNEJ(Ciśnienie hydrostatyczne; Wypór wody; Lepkość).
FIZJOLOGICZNE DZIAŁANIE ZABIEGÓW WODOIECZNICZYCH
Fizjologiczne reakcji organizmu na zimno(W pierwszej fazie, W drugiej fazie).
NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI OD, KTÓRYCH ZALEŻY WPLYW CIEPŁA LUB ZIMNA NA ORGANIZM.
Czynniki wpływające na siłę działania zabiegów wodoleczniczych
Wskazanie i przeciwwskazania do zabiegów wodoleczniczych
Pojęcie regeneracji sił,
Pojęcie odnowa biologiczna.
Pojęcie wypoczynek.
Zadania i potrzeby w zakresie odnowy biologicznej w sporcie
Metody odnowy biologicznej
Zasady postępowania odnawiającego
Programowanie zabiegów odnowy biologicznej w sporcie
Pojęcia - Przeciążenia i przetrenowanie,
BIOCHEMICZNE ŚRODKI ODNOWY BIOLOGICZNEJ są to..
ROLA WITAMIN I W WYSIŁKU SPORTOWYM Witamina- B1; B2; B15; PP; C; A;
ROLA MIKROELEMENTÓW W WYSIŁKU SPORTOWYM - Sód i potas; Magnez; Wapń; Fosfor. Żelazo.
Dać charakterystykę ciśnienia hydrostatycznego.
Dać charakterystykę ciśnienia hydrodynamicznego oraz mechanicznego wody.
Zasady stosowanie fizycznych środków odnowy. Wszechstronnie zostały one ujęte przez Gieremka i in. (1986).
Podział zabiegów wodoleczniczych
Pojęcie Sauna fińska
Wpływ sauny na organizm:
Faza nagrzewania..
Faza ochładzania..
Efekty ogólne….
Piśmiennictwo.
Gieremek Krzysztof, Dec Zdzisław - „ Problematyka odnowy biologicznej w sporcie” AWF Katowice 1990 r.
Lisewska Irena - „ Odnowa biologiczna sportowców” - Wydawnictwo „Biblioteka Trenera”, Warszawa 1971 r.
Mika Tadeusz - „ Fizykoterapia” PZWL Warszawa 1993 r.
Mika Tadeusz, Kasprzak Wojciech - „Fizykoterapia” - PZWL Warszawa 2001r.
Nowotny Janusz - „Podstawy fizykoterapii” - AWF Katowice, Katowice 2000r.
Piątkowski Stanisław - „Ortopedia, traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu” - PZWL Warszawa 1990r.
Straburzyński Gerard, Straburzyńska - Lupa Anna - „Medycyna fizykalna” - PZWL Warszawa 2000r.
Walaszek Robert - „Masaż z elementami rehabilitacji”, Wydawnictwo Mehmed, Kraków 2003r.
Zborowski Adam - „Masaż klasyczny”, Wydawnictwo A2, Kraków 1996r.
Sauna fińska jest to zabieg, którego działanie możemy podzielić na trzy fazy. Pierwszą fazą jest silne przegrzanie organizmu przez gorące, suche powietrze odbywające się w kabinie sauny. Druga faza polega na ochłodzeniu organizmu w niskiej temperaturze wody. Trzecią fazę stanowi odpoczynek, w którym nie działają żadne bodźce na organizm. Jest to kąpiel zimno-cieplna, która zachodzi w środowisku powietrznym i wodnym.
W kabinie sauny najniższa temperatura znajduje się przy podłodze i wynosi około 40 stopni Celsjusza przy wilgotności od 20 do 60 procent. Na pierwszym poziomie ławki temperatura wynosi 40-50 stopni Celsjusza przy wilgotności 13-37 procent. Pierwsza ławka jest umieszczona na wysokości 45 centymetrów, drugi poziom znajduje się na wysokości 90 centymetrów, a powietrze osiąga temperaturę na niej 60 stopni Celsjusza i wilgotność 8-23 procent. Trzecia, najwyższa znajduje się na poziomie 135 centymetrów, temperatura na niej wynosi 70-90 stopni Celsjusza, a wilgotność 5-15 procent (Mika, 1996; Straburzyński, 2007).
Kąpiel w saunie zajmuje około dwóch godzin. Przed zabiegiem zalecane jest umyć całe ciało pod natryskiem i następnie je osuszyć. Sucha skóra poci się szybciej. Przed wejściem należy ogrzać stopy i zabrać ze sobą suchy ręcznik. W kabinie sauny należy przebywać nago ponieważ odzież wchłaniałaby pot i drażniła skórę. Przegrzanie ciała powoduje intensywne pocenie się co zagęszcza krew. Dochodzi do przesunięcia wody z płynu śródtkankowego do krwi a następnie do potu. Zaleca się spożywanie napojów dopiero po trzecim wyjściu z sauny.
Celem zabiegu jest przegrzanie ciała prowadzące do wydzielania potu. U niektórych osób intensywne wydzielanie ciepła występuje dopiero po kilku zabiegach. Mika podaje, że wydzielanie potu zaczyna się po 3 minutach zwiększa się o około 10g/minutę i po 10 minutach osiąga maksimum na poziomie 20-30 g/minutę. Sawicka podaje że utrata potu wynosi 0,6-1,0 kilograma na godzinę. Szyguła stwierdza, że zazwyczaj paruje 60% potu, natomiast reszta spływa po powierzchni skóry. Przez to dochodzi do zmniejszenia masy ciała, która jest spowodowana utratą wody wraz z potem. W badanych grupach kobiet Pilch zaobserwowała spadek masy ciała o około 0,6 kilograma u kobiet. Według Szyguły utrata potu podczas całego zabiegu wynosi 0,4-0,6 kilograma. Stwierdza on że pot mężczyzn jest bardziej rozcieńczony, przez co dochodzi u nich do większego wydzielania potu. Na skutek pocenia się dochodzi do zmniejszenia objętości osocza. Wraz z potem dochodzi do wydalania sodu, potasu, chloru, kwasu moczowego, mocznika i innych produktów przemiany materii. Po saunie należy uzupełnić płyny pijąc wodę. Zaleca się również picie soków warzywnych jak sok pomidorowy.
Czas pobytu w kabinie sauny powinien wynosić od 8 do 12 minut. Jeżeli w kabinie sauny jesteśmy w pozycji leżącej przed wyjściem należy chwilę posiedzieć, by nadmiernie nie obciążyć serca. Aby zwiększyć intensywność przegrzania ciała polewa się wodą rozżarzone kamienie pieca dochodzi wtedy do nagłego uderzenia pary wodnej. Wzrasta wtedy wilgotność w kabinie co powoduje zahamowanie pocenia się i odparowania potasu, a w konsekwencji zatrzymuje ciepło w organizmie. To dodatkowe przegrzanie nasila zwiększenie pocenia się. Podwyższenie temperatury ciała zwiększa uczucie zmęczenia.
Po wyjściu z sauny następuje proces ochłodzenia organizmu. Na zewnątrz kabiny w powietrzu jest większa zawartość tlenu i następuje lepsze łączenie tlenu z hemoglobiną niż wewnątrz sauny. Faza ochłodzenia jest bardzo istotnym elementem w zabiegu. Bez niej zabieg mógłby się okazać szkodliwym. Po przegrzaniu termicznym dochodzi do silnego rozszerzenia naczyń krwionośnych. Ochłodzenie znacznie zwęża naczynia krwionośne, a następnie dochodzi do ich rozszerzenia. Schłodzenie organizmu ma na celu przerwanie utraty ciepła i ułatwienie dopływu krwi do serca i zmniejszenie jego pracy. Faza ochłodzenia może się odbywać w różnych formach: jako zimne polewanie, zimny natrysk lub kąpiel zanurzeniowa. Zimne polewanie należy wykonywać w kierunku od obwodu do środka ciała. Po fazie ochłodzenia następuje odpoczynek. Zalecaną pozycją jest pozycja półsiedząca. Podczas odpoczynku należy się odprężyć i starać się jak najmniej wykonywać ruchów. Po odpoczynku można ponownie wejść do kabiny sauny. Jednak osoby, które są pierwszy raz na zabiegu mogą wejść jeszcze tylko raz. Osoby przyzwyczajone poprzednimi pobytami mogą wejść w sumie trzy razy. Więcej niż trzy wejścia nie są zalecane na względu na zbyt duże obciążenie organizmu. (Mika, 1996; Straburzyński, 2007).
Do bodźców jakie działają na organizm podczas zabiegu sauny należą: ciepło, nagła zmiana wilgotności powietrza, zimno w fazie ochłodzenia, kilkakrotna zmiana powyższych bodźców w czasie całego pobytu, krótkotrwała zmiana natężenia pola elektrycznego podczas polewania kamieni wodą. Podczas pobierania ciepła temperatura organizmu wzrasta. Mimo intensywnego wydzielania potu temperatura skóry i mięśni wzrasta o 10 stopni Celsjusza, natomiast temperatura części rdzennej nawet o jeden stopień. Dzięki mechanizmom termoregulacji już po opuszczeniu kabiny sauny, a szczególnie w fazie ochłodzenia temperatura się normuje.
Ciepło pobrane przez organizm działa głównie na układ krążenia. Dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i otwarcia połączeń tętniczo- żylnych. Prowadzi to do zmniejszenia oporu jaki naczynia stawiają krwi. Dochodzi do podniesienia ciśnienia żylnego. Czynność serca zwiększa się o 50 procent a pojemność minutowa wzrasta o 80 procent. Krew jest usuwana z magazynów tkankowych, rozszerza się również sieć naczyń wieńcowych serca. Może dochodzić do zwiększenia częstości oddechów poprzez obniżenie w kabinie sauny ilości tlenu i zmniejszenie wiązania tlenu z krwią. W fazie ochłodzenia dochodzi do normalizacji podniesionych parametrów w poprzedniej fazie, wzrasta wiązanie krwi z tlenem, zwężają się naczynia krwionośne i zmniejsza się temperatura ciała. Efektem tego całego procesu jest przyjemne uczucie odprężenia psychicznego. Łącznym efektem nakładających się faz na cały pobyt w saunie są bardzo pozytywne zmiany czynności autonomicznego układu nerwowego. Andrzejewski wykazuje w badaniach na kobietach i mężczyznach, że zabieg sauny zmniejsza pobudliwość układu nerwowego. Obniża napięcie całego układu.
Dochodzi do pobudzenia gruczołów dokrewnych i stymulacji układu odpornościowego. Stres cieplny powoduje pobudzenie głównie hormonów kory nadnercza. Wzrost adrenaliny zależy od metody ochładzania organizmu. W badanych grupach Pilch zaobserwowała wzrost stężenia kortyzolu o 103,28ng/ml. Przyrost stężenia kortyzolu u kobiet w badaniach Pilch jest większy po pierwszym zabiegu, następnie zmniejsza się na skutek kolejnych zabiegów do około 79ug/ml. Rakowski uważa że pobudzenie wydzielania hormonów zwiększa zdolność do pracy fizycznej. U młodych kobiet może dojść do przejściowych zaburzeń miesiączkowania na skutek zwiększonej sekrecji prolaktyny.
Rozluźniają się mięsnie i poprawia ruchomość stawów. W skórze dochodzi do rozszerzenia porów skóry i jej oczyszczenia. W mięśniach dochodzi do wzrostu ukrwienia i zwiększenia ich siły. Sawicka podaje, że przy wzroście temperatury o 1 stopień Celsjusza skórny przepływ krwi wzrasta dwu-trzykrotnie do wartości spoczynkowych. W warunkach termicznych sauny dochodzi do wzrostu przemiany materii według Miki średnio o około 11%. Natomiast Marszałek i Szapowałow podają, że wzrost sięga nawet 40% na skutek pobudzenia układu współczulnego.
Sauna powoduje normalizacje ciśnienia w początkowych okresach choroby nadciśnieniowej. Regularne, co tygodniowe kąpiele w saunie hartują organizm i ochraniają przed infekcjami dróg oddechowych.
Zabiegi w saunie fińskiej są istotnym czynnikiem w aklimatyzacji organizmu do wysokiej temperatury. Ich stosowanie podnosi efekty wykonywanej pracy i stanowi ważny element w treningu sportowców. Należy jednak pamiętać, że na skutek sauny dochodzi do osłabienia siły mięśniowej, więc powinna ona być stosowana po większym wysiłku lub z kilkudniowym wyprzedzeniem planowanego wysiłku(T.Prystupa).