Polityka zagraniczna Wlk. Brytanii na przelomie wieków i problem irlandzki
W latach 1871- 1900 sprawy Wlk. Brytanii nie ograniczaly się jedynie do spraw kontynentu europejskiego, ale wręcz przede wszystki obejmowaly wszystkie części świata. Taki stan rzeczy dyktowal politykę `wspanialego odosobnienia', Anglia nie zawiązywala sojuszów, ponieważ uważono, że nie przyniosłoby jej to korzyści a jedynie uwikłało w konflikty nie związane z jej interesami. Od czasów wojny krymskiej (1853-1856) aż do traktatu z Francją i Rosją z 5.09.1914 Anglia nie zawierala sojuszu i nie zaciągala zobowiązań.
Anglia miala dwa największa atuty- była potęgą finansową oraz miala silną flotę wojenną (Anglia miala flotę potężniejszą niż dwie najsilniejsze po brytyjskiej floty razem zlączone).
1874-1880 polityka konserwatywnego rządu Disraelego charakteryzująca się niezwykla aktywnościa i ruchliwością
1875- Anglicy wykupują od kedywa Egiptu pakiet akcji Towarzystwa Kanalu Sueskiego, aby mieć lepszą lączność z Indiami
1876- królowa angielska Wiktoria zostaje proklamowana cesarzową Indii, mialo to służyć bliższemu związaniu kraju, a zwłaszcza jego górnej warstwy feudałów z Imperium Brytyjskim
1877-1878 Anglia popiera Turcję wystepującą przeciw Rosji z obawy przed Rosjanami w cieśninach i na Morzu Śródziemnym
1880- upadek rządu konserwatywnego i objęcie steru przez liberałów na czele z W. Gladstonem, który postulowal pacyfizm w polityce zagranicznej, jednocześnie jednak przywiązując mniejsza wagę do polityki zagr. niż jego poprzednik
1882- Anglia opanowuje Egipt
1884- Anglia opanowuje kraj Beczuana
1899-1902 wojny z Burami
1884- powolano Imperialną Lige Federacyjna, aby zespolić brytyjskie posiadłości zamorskie z metropolią
1887- miejsce ma pierwsza konferencja kolonialna pod przewodnictwem pierwszego ministra Wlk. Brytanii, w której obradują szefowie rządów kolonii angielskich
przelom wieków- główny przedstawiciel Imperializmu Brytyjskiego- Joseph Chamberlain
1895-1903 pelni stanowisko sekretarza stanu ds. kolonii, prowadzil on w tym czasie akcję na rzecz bliższego zespolenia więzlami gospodarczymi różnych części imperium.
8.04.1904 podpisanie ukladów angielsko-francuskich, które zapoczątkowują Entente Cordiale, Anglia zobowiązuje się
nie przeciwdzialać wplywom francuskim w Maroku, a Francja wplywom angielskim w Egipcie, tajne aneksy przewidywaly
proklamowanie protektoratów przez te państwa nad wymienionym terytoriami
31.07.1907 podpisanie ukladów pomiędzy Rosją i Wlk. Brytanią, w kórych Persję podzielono na 3 strefy: pólnocna- rosyjską,
poludniowo- wschodnią- angielską i środkową- neutralną, a ścislej- wspólną
Tą drogą powstalo Trójporozumienie- Triple entente- Francja, Wlk. Brytania, Rosja
kwestia irlandzka
Irlandczycy w Anglii:
-ucisk spoleczny- anglicy zazwyczaj byli wlaścicielami ziemskimi a irlandczycy chlopami
-ucisk polityczny- surowe rządy angielskiego najeźdzcy
-ucisk religijny- irlandcy katolicy kontra angielscy protestanci
1870- sytuację zostrza kryzys rolny, wlaściciele ziemscy (landlordowie) usuwali z zagród dzierżawców irlandzkich, gdy
ci skutkiem spadku cen plodów rolnych nie byli w stanie oplacić czynszów
1879- Irlandczycy zawiązują w swej obronie Ligę Ziemską na czele której staje Michael Davitt, Liga ta od razu wszczyna
energiczne akcje bojkotu, nieplacenia czynszów, niszczenia bydla czy podpalania zabudowań dworskich
2.03.1881 parlament angielski uchwala ustawę wyjątkową, która zawieszala w Irlandii Habeas Corpus Act i upoważniala
wladze do aresztowań wg uznania
7.03.1881 liberalowie z Gladstonem na czele postuluja użycie bardziej pojednawczych metod i przedkladają projekt
ustawy o reformie rolnej (ustawa trzech 'F': Fair rent-niski czynsz, Fixity of tenure- chroniony prawnie termin dzierżawy,
Free Sale- wyplata odszkodowania opuszczającemu farmę dzierżawcy za dokonanie inwestycji), ustępstwo to Irlandczycy uznali
za efekt swej energicznej walki i wzmożyli jeszcze je, Irlandzki KOnwent Narodowy w Dublinie uchwalil żądanie rozwiązania
Unii z Wlk. Brytanią, akcje terrorystyczne wzrosly. Rząd angielski poszedl na kolejne ustępstwa i zawarl z przywódcą
politycznycm irlandczyków C. Parnellem tzw. 'pakt z Kilmainham' w którym rząd zobowiązal się, że dzierżawcom, którzy zalegali
z czynszem będą umorzone zaleglości, w zamian Parnell mial zachęcić Irlandczyków, aby zaniechali terroru. Nic jednak to nie
dalo, wrzenie w Irlandii trwalo a akty terroru dalej mialy miejsce.
1886- az 86 Irlandczyków wchodzi do parlamaent w wyniku przeprowadzonych wyborów, stali się języczkiem uwagi i mieli de facto
glos decydujący, uznano więc że aby Izba Gmin dzialala sprawnie trzeba sie pozbyć nieangielskich poslów, Gladstone opracowal
więc projekt prawa udzielającego Irlandii autonomii- Home Rule z oddzielnym parlamentem w Dublinie, projekt wzbudzil silną
opozycję, minister rządu J. Chamberlain podal się z tego powodu do dymisji i wraz z grupa podobnie myślących liberalów,
utworzyl ugrupowanie unionistów, nazwanych tak dlatego że sprzeciwilia się z niesienia unii Wlk. Brytanii z Irlandia
7.06.1886 Izba Gmin odrzuca projekt Home Rule, parlament zostaje rozwiązany a nowe wybory w lipcu przynoszą zdecydowane
zwycięstwo przeciwników autonomii
1903-wprowadzono ustawę zwaną Land Purchase Act, która ulatwiala nabywanie irlandzkim chlopom- dzierżawcom nabywanie na
wlasność ziemi, ktora uprawiali, przewidywano że oslabi to irlandzki ruch niepodleglościowy ale tak się nie stalo,
irlandzkie organizacje takie jak Sinn Fein, Irlandzkie Bractwo Republikańskie czy Republikańska Partia Socjalistyczna
prowadzily ozywiona dzialaność, stawiając sobie za cel niepodleglość Irlandii
1912- gabinet liberalny uzalezniony od stanowiska poslów irlandzki wniósl nowy projkt autonomii, Irlandia otrzymać miala
dwuizbowy parlament w Dublinie, spod jego kompetencji mialy być jednak wylączone sprawy cel, handlu i obrony państwa, projekt
ten mógl wejść w życie dopiero w 1914 po uchwaleniu go po gosowaniu na 3 kolejnych sesjach, nie zadowolil jednak Irlandczyków
a oburzyl Anglików zamieszkalych w pln. części Zielonej wyspy w prowinicji Ulster, gdzie ludnosć zaczęla się organizować do
walki przeciw Irlanczykom, organizować też zaczęi sie Irlandczycy, ogromna rolę odegral tu Irlandzki Związek Robotników
Transportowych, którego akcje strajkowe policja brutalnie tlumila, Sinn Fein wszedl w ściclą wspólpracę z robotnikami Dublina
, uwidocznila się więź między sprawą narodową a spoleczną
marzec 1914- oficerowie angielsce w miasteczku Curragh w hrabstwie Ulster zagrozili gremialnym podaniem się do dymisji,
gdyby im kazano walczyć przeciw ochotnikom ulsterskim, Irlandia byla w przededniu wojny między ludnościa rodzimą a
naplywową
sierpień 1914- wybuch pierwszej wojny światowej
wrzesień 1914- ustawa o Home Rule zyskuje moc obowiązującą, z tym że wylączony spod niej jej jest okręg Ulster, odorczono
jednak wprowadzenie ustawy w życie
1921- w zmienionych już warunkach utworzono Wolne Państwo Irlandię jako dominium bryrtyjskie
1937- utworzenie Republiki Irlandzkiej