WYKŁAD III

PATOLOGIA W SFERZE CHARAKTERU

Zjawiskiem tu jest EGOTYZM.

EGOTYZM - człowiek o właściwości polegającej na tym, że kieruje on się własnymi interesami, myśli tylko o sobie (egotyk).

Egotyzm - swoisty sposób nastawienia jednostki wobec rzeczywistości w przeciwieństwie do rzeczowości.

Rzeczowość zakłada postawę liczącą się z obiektywnym stanem rzeczy a więc rzeczowość zakłada postawę uwzględniającą (dobro społeczne) innych ludzi. Człowiek rzeczowy postępuje bez obaw o własne ja o własne ego).

Wykładnikiem takiego zachowania jest świadome angażowanie się w życie społeczne, w pracę na rzecz innych ludzi.

Egotycy stawiają cele tylko pod kątem własnych potrzeb, mają lekceważący stosunek wobec innych ludzi nie uwzględniają potrzeb innych ludzi, obejmują swoim zasięgiem tylko własny interes.

Egotycy są swoistymi efekciarzami. Szukają korzyści w postaci pochwał, nagród, wyróżnień. Są konfliktowi we współżyciu trudno z nimi pracować i żyć. Cechuje ich myślenie egocentryczne, jak im się nie udaje popadają w panikę pokazując złość, wściekłość. Każdy z nas jest w jakimś stopniu egotykiem. Ważne jest zdanie sobie sprawy z egocentryzmu pozbywanie się tego w dzisiejszych czasach jest niemożliwe.

Kolejny czynnik wewnętrzny to:

BARIERY PSYCHICZNE - są to ograniczenia blokujące wykorzystanie potencjalnych możliwości działania.

Rodzaje barier:

1. UMYSŁOWA - jest związana z poziomem funkcjonowania z jednej strony wyobraźni i myślenia a to oznacza że barierą może być i jest niski poziom rozwoju wyobraźni i myślenia poznawczego (nacechowane myśleniem uspołecznionym). Jest ono związane ze sztywnością , stereotypowością, tendencyjnością w sferze wyobraźni i myślenia.

Bariery uniemożliwiające jednostce stworzenie czegoś nowego. Ludzie przeceniają informacje, które są dla nich wygodne, dobrze znane. Nie koncentrujemy się na informacjach nowych.

2. NADMIERNEJ UFNOŚCI - zbyt duże zaufanie do trafności własnych sądów. Owe sądy nie są tak trafne za jakie się je przyjmuje. Ludzką nadmierną pewność siebie ilustrują pewne badania. Ludzie przeceniają się (pycha menedżerska).

3. BARIERA PERCEPCYJNA - jest to przeszkoda w dostrzeganiu problemów powoduje selektywny charakter działania, powoduje odsiewanie sytuacji przyjemnych od nieprzyjemnych.

Zdarza się, że określona jednostka widzi to co chce widzieć i słyszy to co chce słyszeć. Barierą percepcyjną jest myślenie pozapoznawcze oraz projekcja tj. rzutowanie na coś, na kogoś własnych wad, problemów, postaw, przywar itd.

Projektorem jest ta osoba która przypisuje innej osobie własne braki, wady.

Projekcja jest pojęciem wliczanym do mechanizmów obronnych przekonać przenosząc na kogoś własne braki, wady bronimy się:

• przed lękiem, który mógłby w nas powstać gdybyśmy zobaczyli u siebie braki, wady

• aby uniknąć niekorzystnych zmian obrazu naszego ja, do których należą opinie (jestem zły, leniwy itd.)

Freud twierdził, że ludźmi rządzą popędy. Nazwał popęd seksualny EROSEM

Tanacos -popęd śmierci.

Ludźmi rządzi (oprócz tych dwóch popędów) dążenie do mocy. Ludzie nie zgadzają się z negatywnymi ocenami innych ludzi. Ludzie unikają niekorzystnych zmian obrazu siebie. Człowiek chce patrzeć na siebie jak w najlepszych cechach

4. BARIERA EMOCJONALNO - MOTYWACYJNA - przejawia się w zbyt niskim napędzie do działania, w zbyt małej motywacji, a także w zbyt silnym lęku przed tym co nowe, nieznane. Niska motywacja, napęd do działania, lęk - powodują że jednostka nie podejmuje trudu w pokonaniu przeszkody. Największe bariery emocjonalno - motywacyjne to:

1. lęk przed innymi

2. lęk prze ośmieszeniem się w oczach innych

Te bariery pojawiają się u nas najczęściej już w szkole podstawowej.

3. brak wiary w możliwość powodzenia

4. niepodejmowanie prób pokonania trudności

Te bariery powodują zanik zdolności do działań twórczych

5. BARIERA OSOBOWOŚCIOWA - powoduje bądź to sztywne bądź chwiejne funkcjonowanie człowiek w kontaktach społecznych. Jedni zachowują się sztywno a inni chwiejnie.

Sztywne funkcjonowanie (2 rodzaje):

1 KOMPULSJA (z łac. Compulsio) - oznacza uderzenie, przynaglenie. Zachowanie kompulsywne oznacza się szczególnym uporem w realizacji zadań, celów lub zadań i celów nieakceptowanych społecznie.

Człowiek kompulsywny oznacza się nieodpartą chęcią dokonania jakiegoś czynu, zwrócenia uwagi na siebie. Osobnicy kopulsywni mają cały czas utrzymaną kontrolę psychiczną ale zwycięża u nich dążenie do zwrócenia na siebie uwagi, w pogodni za oryginalnością (ubiór, fryzura), działanie irracjonalne, uwarunkowane konfliktami wewnętrznymi, które powodują irracjonalną pogoń za oryginalnością, wyłącznością, człowiek kompulsywny jest sztywny, ale i rozważny, nie potrafi się odprężyć, nie pokazuje co czuje, a gdy staje się zwierzchnikiem to jest przesadnie wymagający.

Osobniki kopulsywni funkcjonują wg odpowiedniego wzorca, przyczyniają się do konfliktów z innymi ludźmi.

2. ZACHOWANIE AUTORYTARNE (OSOBOWOŚĆ AUTORYTARNA)

Tacy osobnicy cechują się wrogością, agresją wobec innych, sztywne zachowanie, surowość, nietolerancyjność.

3. ZACHOWANIE CHWIEJNE:

Osobnicy ci są niezdecydowani, przechodzą od gniewu i agresji do pogodnego współdziałania, od smutku do euforii.

Zachowania chwiejne są zachowaniami rozproszonymi.

Osobnicy szybko zmieniają cel działania, brak jest w nich podporządkowania jakiemuś nadrzędnemu celowi. Obserwuje się u nich nadmierne pobudzenie emocjonalne (niską odporność psychiczną.

Zachowania możemy przestawić na linii ciągłej (kontinuum), gdzie jeden kraniec to zachowania sztywne (kompulsywne i autorytarne), a drugi - zachowania chwiejne (rozproszone, labilne, niezdecydowane)

Zachowanie zachowanie zachowanie

Sztywne elastyczne chwiejne

W środku mamy do czynienia z zachowaniem elastycznym (giętkie, plastyczne). Są to zachowania ABARIETYCZNE:

• zdolność do prawidłowej percepcji zadań w toku współdziałania tj. właściwe spostrzeganie mojego miejsca, roli wśród innych ludzi, roli innych ludzi, w stosunku do nas

• zdolność do prawidłowej oceny wzajemnych ustosunkowań emocjonalnych tj. własnych uczuć, realistyczna ocena uczuć innych ludzi w stosunku do nas

• umiejętność odpowiedniej samokontroli zachowa n wobec istniejących lub zmieniających się zachowań innych ludzi

• zdolność modyfikowania własnych zachowań pod wpływem zmieniających się okoliczności i warunków

• sprawne wprowadzanie korekty własnych celów

Spełnienie tych warunków świadczy o abarietycznym zachowaniu się jednostki.

POTRZEBY:

POTRZEBA - pojęcie to zostało wprowadzone przez ekonomistów wg których jest to poczucie braku, który wymaga zaspokojenia

wg. Psychologów to stan napięcia, który domaga się rozładowania

Definicja CAMERONA;

Potrzeba to stan niestabilny lub zaburzonej równowagi w zachowaniu się danej jednostki, przejawiający się jako nasilająca się lub przedłużająca się czynność i napięcie.

Potrzeba w psychologii jest traktowana jako swoista siła nadająca naszemu zachowaniu energię i kierunek. Potrzeby pobudzają do szukania (wytrwałego) bodźców żeby ten stan niestabilny lub zaburzonej równowagi usunąć. Ten stan domaga się rozładowania, pobudza to nas do aktywnego działania, wyostrzenia percepcji (spostrzegawczości). Ukierunkowuje nas na te bodźce tzn. stan napięcia, ukierunkowuje odpowiednio naszą wyobraźnię, myślenie na wszystkie te czynniki, które pomogą go rozładować. Pojawia się przyspieszanie przemiany materii co przejawia się we wzroście sekrecji (wydzielanie) - fizjologiczne. Następuje przyspieszenie oddychania, bicia serca. Jednostka jest nastawiona na dane obiekty.

Towarzyszą dwa stany psychiczne:

• przyjemny stan ogólnego pobudzenia

• nieprzyjemny stan wrażliwości, niepokój, co może doprowadzić do depresji i przygnębienia.

Człowiek ogarnięty silną potrzebą ujawnia zwężenie percepcji, spostrzegawczości, pola uwagi.

KONCEPCJA WG MASLOW (twórca piramidowej koncepcji potrzeb)

Wg niego istniej 5 grup potrzeb

Pp - Pe -

Potrzeba potrzeba estetyczna

Poznawcza 7

6

Podstawa (1) - potrzeby fizjologiczne (są wyraźnie od siebie izolowane, mają określoną lokalizację w ciele). Jest to potrzeba pragnienia, snu, aktywności ruchowej, doznań węchowych, smakowych, czuciowych, potrzeby seksualne). Działanie na podstawie HOMEOSTAZY (równowaga).

Kiedy nie są spełnione pojawia się stan niestabilny

Potrzeby (2) - potrzeby poczucia bezpieczeństwa (oparcia, protekcji, porządku, przestrzegania praw)

Potrzeby (3) - przynależności i miłości

Każdy człowiek chce przynależeć do innego człowieka, dlatego mówi się o związkach koleżeńskich, przyjacielskich, tworzone są nawet gangi, mafia.

Potrzeby(4) - prestiżu i uznania

Potrzeby (5) - potrzeby samoaktualizacji (dążenie do rozwoju swoich potencjalnych możliwości, pogłębiania wiedzy, rozwoju zainteresowań, zdolności). Jest to konieczne, aby każdy z nas mógł utrzyma wewnętrzny spokój, równowagę szczególnie w wieku starszym.

Nazwa piramidalna, hierarchiczna - wywodzi się stąd, że MASLOW twierdzi, że człowiek zaspakaja te potrzeby w takiej kolejności, hierarchii. Mogą występować zakłócenia np. zdobycie prestiżu i uznania poprzez pominięcie potrzeby przynależności i miłości, ale nie jest to stan rzeczywisty bo np. zdobycie prestiżu może stanowić instrument do zaspokojenia potrzeby miłości i przynależności

Pp i Pe - narzędzia w zaspokajaniu potrzeb znajdujących się wewnątrz piramidy.

MASLOW wyodrębnia:

• potrzeby niższe (fizjologiczne i p. bezpieczeństwa)

• potrzeby wyższe (3, 4 i 5)

Poprzez klasyfikację, Maslow mówi, ze potrzeby wyższe pochodzą z późniejszych dziejów ontogenicznych rozwoju człowieka. Im potrzeba jest wyższa tym mniejszy nacisk fizyczny wywiera na człowieka w celu zaspokojenia np. dla ludzi bez pracy czy też bezdomnych potrzeba 5 nie wywiera nacisku.

Jednostka sterowana wyższymi potrzebami jest biologicznie bardziej wydajna (unikanie używek, większa higiena ciała, większe poczucie bezpieczeństwa). Jednostka popełnia wtedy mniej błędów. Ludzie o wyższych potrzebach są ludźmi o otwartym umyśle, nie są rutynowi, nie mają barier. Zaspokojenie potrzeb wyższych dostarcza większych subiektywnych przeżyć. Nie są to ludzie prymitywni. Zaspokojenie potrzeb wyższych wpływa na oddalenie patologii a dobrze wpływa na zdanie społeczeństwa. Pojawienie się potrzeb wyższego rzędu jest zawsze poprzedzone zaspokojeniem potrzeb niższych). Wymagają lepszych warunków zewnętrznych (ekonomicznych, finansowych, lepszej gospodarki kraju).

Ludzi, którzy zaspokajają równocześnie potrzeby niższe i wyższe, bardziej cenią sobie potrzeby wyższe. Człowiek o potrzebach tylko niższych nie rozwija się.

Im wyższy poziom człowiek osiąga, tym z większą ilością ludzi potrafi się identyfikować, jest tolerancyjny, kieruje się sympatią, szanuje bliźniego.

Jeśli ludzie zaspokajają potrzeby wyższe to rodzi to dodatnie cechy lojalności, przyjaźni, liczenia się z innymi.

Jeśli chodzi o turystykę:

5

5

Program Organizator

Indywidualny Grupa

Turysta

1

2

3

3

4

5

6,7

6,7

4

3

2

1

---