Istota rachunkowości mikroekonomicznej

Literatura:

Istota rachunkowości

1. Brzezin W.: Tradycyjne i współczesne ujęcie rachunkowości. [w:] Kiziukiewicz T. (red.): Rachunkowość w nowoczesnej gospodarce. Uniwersytet Szczeciński, Akademia Ekonomiczna w Szczecinie: Szczecin 2000, s. 24 - 33.

2. Dobija M. (red.): Organizacja rachunkowości. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej: Kraków 1999.

3. Gmytrasiewicz M., Karmańska A.: Rachunkowość Finansowa. Difin: Warszawa 2002, s. 13 - 15 i 25 - 31.

4. Hendriksen E.A., van Breda M.F.: Teoria rachunkowości. PWN: Warszawa 2002, s. 138 - 178.

5. Kida E. Podstawy rachunkowości. Prawo Finansowe 1995 nr 11, s.63 - 65.

6. Kurek H., Zielińska H.: Współczesne znaczenie terminu rachunkowość. Ekspert 1998 nr 2, s. 11 - 18.

7. Micherda B.: Znowelizowane prawo o rachunkowości w kształtowaniu podejścia do kosztów i wyników jednostek gospodarczych. Problemy rachunkowości 2004 nr 1, s. 3 - 14.

8. Roza - Michalski A.: Zrozumieć rachunkowość. Agencja Wydawnicza Interfart: Łódź 1998, s. 13 - 25.

9. Sojak S., Stankiewicz J.: Podstawy rachunkowości. Wydawnictwo Dom Organizatora: Toruń 2004, s. 19 - 22.

10. Szychta A.: Teoria rachunkowości Richarda Mattessicha w świetle podstawowych kierunków rozwoju nauki rachunkowości. FRRwP: warszawa 1996, s. 20 - 23.

11. Śnieżek E. (red.): Wprowadzenie do rachunkowości. Oficyna Ekonomiczna: Kraków 2004, s. 11 - 17.

12. Wielgórska J.: Pojęcie rachunkowości - jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24 - 25.

Dyspozycje:

1. Pojęcie rachunkowości

• typy definicji rachunkowości

• tradycyjne definicje rachunkowości (przykład definicji, pojęcie ewidencji gospodarczej, klasyfikacja ewidencji gospodarczej, cechy świadczące o specyfice rachunkowości)

• definicje rachunkowości podkreślające jej rolę informacyjną (przykład definicji, system informacji ekonomicznej, etapy procesu informacyjnego w rachunkowości)

2. Przedmiot, podmiot, cele, funkcje oraz zadania rachunkowości

3. Części składowe oraz zakres rachunkowości

Pojęcie rachunkowości

Typy definicji rachunkowości

W toku rozwoju rachunkowości nie wykształciła się jej jednoznaczna definicja. Tak więc rachunkowość definiowana jest na różne sposoby:

• jako ewidencja

• jako system informacyjny

• jako język biznesu (środek przekazywania informacji o działalności gospodarczej)

• jako system pomiaru

• jako działalność usługowa

• jako odzwierciedlenie rzeczywistych stanów i procesów

• jako ideologia (środek utrzymywania ekonomicznego porządku).

Wydaje się jednak, że dwa typy definicji rachunkowości mają najwięcej zwolenników:

• definicje podkreślające rolę ewidencyjną rachunkowości (tradycyjne),

• definicje kładące nacisk na rolę informacyjną rachunkowości (nowoczesne).

Tradycyjne definicje rachunkowości

Przez wiele lat definicje podkreślały głównie rolę ewidencyjną rachunkowości, co wynikało z faktu, że dyscyplina ta wywodzi się właśnie z ewidencji księgowej, czyli księgowości i przez długie lata była z nią utożsamiana.

Najpełniejszą definicję rachunkowości tego typu opracował wybitny teoretyk rachunkowości Stanisław Skrzywan. Według niego „Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej. Stanowi ona system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się, ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej”.

Definicje tradycyjne umożliwiają wprawdzie traktowanie rachunkowości jako źródła wszechstronnej informacji ekonomicznej, ale:

• ograniczają jej istotę i zakres do ewidencji (gromadzenia danych odnoszących się do stanu przeszłego - rachunkowość retrospektywana),

• akcentują jej bierny charakter,

• nie wyczerpują w pełni jej potencjalnych możliwości,

• umniejszają jej znaczenie.

Pojęcie ewidencji gospodarczej

Ewidencja to ogół czynności i zabiegów związanych z obserwacją, pomiarem i rejestracją zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie, w życiu społecznym, w gospodarce.

Ewidencja gospodarcza z ekonomicznego punktu widzenia stanowi najważniejszy typ ewidencji, ograniczający się jedynie do pomiaru i rejestracji zjawisk gospodarczych. Inaczej mówiąc ewidencja gospodarcza to ogół czynności i zabiegów związanych z obserwacją, pomiarem i rejestracją zjawisk gospodarczych.

Klasyfikacja ewidencji gospodarczej

Ze względu na pomiot, w ramach którego jest prowadzona ewidencję gospodarczą można podzielić na:

• mikroekonomiczną (jednostkową) - obejmującą zjawiska gospodarcze w ramach jednej wyodrębnionej majątkowo jednostki;

• makroekonomiczną- obejmującą zjawiska gospodarcze zachodzące w szerszej skali, np. w skali kraju.

Ze względu na sposób pomiaru i rejestracji zjawisk gospodarczych ewidencję gospodarczą można podzielić na trzy rodzaje:

• statystykę ekonomiczną - zajmuje się zjawiskami masowymi, operuje statystycznymi metodami poznawania rzeczywistości,

• ewidencję operatywną - poprzez ścisłe powiązanie z zarządzaniem operatywnym nastawiona jest na dostarczanie informacji potrzebnych w krótkim czasie po zaistnieniu określonych zdarzeń (np. wykonanie dziennych planów rzeczowych),

• rachunkowość - uważana jest ze względu na swoją specyfikę za podstawowy system jednostkowej ewidencji gospodarczej.

W gospodarce rynkowej dochodzi do zacierania tradycyjnego podziału ewidencji gospodarczej na rodzaje na rzecz jednolitego systemu informacji na potrzeby zarządzania (decyzyjne).

Cechy świadczące o specyfice rachunkowości

O specyfice rachunkowości świadczy fakt, że stanowi ona, w odróżnieniu od innych rodzajów ewidencji gospodarczej, całościowy, zamknięty układ zasad i reguł wynikających z jej tylko właściwych sposobów postrzegania rzeczywistości gospodarczej.

Cechami szczególnymi, odróżniającymi rachunkowość od innych systemów i decydującymi o jej specyfice są:

1. głównie wartościowe opisywanie zjawisk (umożliwia to ujęcie całościowe),

1. stosowanie metody bilansowej i zasady podwójnego zapisu,

1. wykorzystywanie specyficznego urządzenia ewidencyjnego w postaci „konta”,

1. obowiązek dokumentowania zapisów,

1. weryfikacja zapisów za pomocą inwentaryzacji,

1. przestrzeganie zasad ciągłości i kompletności ewidencji,

1. znaczny stopień sformalizowania (zasady prowadzenia rachunkowości finansowej są regulowane przepisami prawnymi).

Definicje rachunkowości podkreślające jej rolę informacyjną

W wielu definicjach rachunkowości często akcentowane jest znaczenie dostarczanych przez nią informacji ekonomicznych. Za podstawowy cel rachunkowości definicje tego typu uznają wytwarzanie informacji finansowej umożliwiającej dokonanie oceny wyników i sytuacji finansowej jednostki gospodarczej.

Reprezentatywnym przykładem takich definicji jest definicja Włodzimierza Brzezina, według którego „Rachunkowość jest szczególnym systemem informacyjnym o charakterze retro- i prospektywnym, który ma monopol na ustalanie wyniku finansowego i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego w pewnym okresie czasu”.

System informacji ekonomicznej

System informacji ekonomicznej (SIE) - system, w którym dane przekształca się w informacje ekonomiczne i przesyła do zainteresowanych odbiorców.

Rachunkowość stanowi podstawowy podsystem w systemie informacji ekonomicznej jednostki, w skład którego wchodzą również takie systemy, jak:

• planowanie

• ewidencja operatywna

• statystyka ekonomiczna

• analiza ekonomiczna

• kontrola.

Rachunkowość uważana jest za podstawowy podsystem SIE ze względu na specyficzną metodę rejestracji zjawisk gospodarczych - przez zastosowanie metody podwójnego zapisu każdego pojedynczego zjawiska gospodarczego gromadzi na stosowanych w niej urządzeniach księgowych (kontach) wszechstronny materiał informacyjny dotyczący różnych dziedzin działalności gospodarczej jednostki.

Etapy procesu informacyjnego w rachunkowości

Powstanie informacji jest rezultatem procesu informacyjnego składającego się z następujących etapów:

1. gromadzenie danych - w rachunkowości dane zawarte są w dokumentach stanowiących pisemne stwierdzenie zaistnienia zjawisk gospodarczych. Udokumentowanie zjawisk gospodarczych jest warunkiem objęcia ich procesem przetwarzania.

W rachunkowości etap ten obejmuje: obserwację, pomiar, wycenę i dokumentację operacji gospodarczych.

1. przetwarzanie danych - polega na dokonywaniu na danych pewnych operacji logicznych i arytmetycznych. W rachunkowości etap ten obejmuje: rejestrację i grupowanie operacji gospodarczych, rachunek kosztów, weryfikację zapisów.

1. prezentacja uzyskanych informacji - informacje w rachunkowości prezentowane są w różnorodnych zestawieniach i sprawozdaniach, których treść, układ i częstotliwość powinny być dostosowane do potrzeb odbiorców.

W rachunkowości etap ten obejmuje: sprawozdawczość (ex post), analizę i planowanie (ex ante).

Przedmiot rachunkowości

Wychodząc od etymologii słowa "rachunkowość" oznaczającego "zespół rachunków", za przedmiot rachunkowości można uznać prowadzenie zespołu powiązanych ze sobą rachunków cząstkowych, które mogą być formalnie wyodrębniane, ale nie mogą funkcjonować samodzielnie.

Za trzy podstawowe rachunki cząstkowe, składające się na system rachunkowości i tworzące jego strukturę przedmiotową, uważa się:

1. rachunek zasobów (majątek, kapitały) bilans

2. rachunek strumieni (koszty, przychody, straty nadzwyczajne, zyski nadzwyczajne) rachunek wyników

3. rachunek czynników cash flow.

Każdy z wymienionych podstawowych rachunków cząstkowych może być odpowiednio uszczegółowiony, co prowadzi do ich rozbudowy, której granicę stanowią elementarne rachunki cząstkowe nazywane kontami.

Reasumując i uogólniając oraz upraszczając można stwierdzić, że przedmiotem rachunkowości są:

• majątek rozpatrywany dwustronnie, jako aktywa i pasywa,

• spełniające określone warunki zjawiska gospodarcze (strumienie, czynniki), zwane operacjami gospodarczymi.

Podmiot rachunkowości

Za podmiot rachunkowości uznaje się każdą jednostkę wyodrębnioną majątkowo, prowadzącą rachunkowość.

Wyodrębnienie majątkowe może mieć charakter:

- formalnoprawny (wyodrębnienie jest usankcjonowane prawnie, np. wpis przedsiębiorcy do odpowiedniego rejestru),

- umowny (wyodrębnienie ma charakter wyłącznie umowny, np. wydzielenie w ramach jednostki wielozakładowej zakładów prowadzących odrębną rachunkowość).

Jak z powyższego wynika, podmiotem rachunkowości może być:

• wyodrębniony w ramach struktury organizacyjnej jakiegoś przedsiębiorstwa, zakład (oddział),

• podmiot gospodarczy, który może działać w jednej z wielu form organizacyjno-prawnych:

• jako osoba prawna (np. spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia),

• jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna, osoba fizyczna),

• grupa jednostek powiązanych kapitałowo.

Według ustawy o rachunkowości podmiotami rachunkowości prowadzonej w postaci ksiąg rachunkowych są wszystkie jednostki mające siedzibę (jednostki krajowe) lub miejsce sprawowania zarządu (jednostki zagraniczne) na terenie Rzeczypospolitej Polskiej:

1. spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji), spółki cywilne, inne osoby prawne z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego

2. osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro

3. jednostki organizacyjne działające na podstawie:

• Prawa bankowego

• przepisów o obrocie papierami wartościowymi

• przepisów o funduszach inwestycyjnych

• przepisów o działalności ubezpieczeniowej

• przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszów emerytalnych

(bez względu na wartość przychodów)

4. gminy, powiaty, województwa i ich związki, państwowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne: jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, zakłady budżetowe, fundusze celowe niemające osobowości prawnej

5. jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej (wymienionych w punktach 1 i 2)

6. osoby zagraniczne, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej

7. inne jednostki, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych (od początku roku obrotowego, w którym dotacje/subwencje zostały im przyznane)

Cel rachunkowości

W związku z tym, że nie ma konsensusu, co do powszechnie akceptowanej definicji rachunkowości, również cel rachunkowości interpretowany jest rozmaicie:

• niektórzy rachunkowcy wymieniają wiele równorzędnych celów rachunkowości, inni dokonują klasyfikacji celów w rachunkowości według hierarchii ich ważności albo też zakresu (cele nadrzędne, cele szczegółowe), a jeszcze inni koncentrują się na jednym celu rachunkowości;

• większość rachunkowców utożsamia cele rachunkowości z celami sprawozdawczości finansowej, ale są i tacy, którzy omawiają je odrębnie.

Przykłady postrzegania celów rachunkowości

Cel rachunkowości	Źródło
„… stwarzanie podstaw liczbowych do podejmowania decyzji na różnych szczeblach zarządzania”.	Wielgórska J.: Pojęcie rachunkowości - jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24.
„… dokonanie pomiaru, wyceny i ewidencji zdarzeń gospodarczo-finansowych, przedstawienie rzetelnego obrazu sytuacji finansowej i majątkowej, ochronę majątku, dostarczenie informacji decydentom jednostki oraz odbiorcom zewnętrznym zgodnie z prawem”; Jak z powyższego wynika rachunkowość służy celom: informacyjnym, kontrolnym, rozliczeniowym, pomiaru i wyceny składników majątkowych, ewidencyjnym, bilansowym, ustalania wyniku finansowego, menedżerskim, statystycznym, fiskalnym, ubezpieczeniowym, analitycznym”.	Roza - Michalski A.: Zrozumieć rachunkowość. Agencja Wydawnicza Interfart: Łódź 1998, s. 20 - 21.
„...wyliczenie i przedstawienie zysku netto”	Hendriksen E.A., van Breda M.F.: Teoria rachunkowości. PWN: Warszawa 2002, s. 143 - 144.
„... pomiar i prezentacja bogactwa w kategoriach znanych ekonomiście”
„ Pomiar zasobów bodących własnością konkretnych jednostek gospodarczych. Odzwierciedlanie roszczeń w stosunku do tych jednostek oraz udziałów w nich. Pomiar zmian w tych zasobach, roszczeniach i udziałach. Wiązanie zmian z konkretnymi okresami Wyrażanie powyższych miar i zmian w kategoriach pieniądza jako wspólnego mianownika.”
„System rachunkowości służy nie jakiemuś jednemu celowi, lecz tych celów jest kilka, np. prawne, społeczne, gospodarcze, ekologiczne”	Gmytrasiewicz M., Karmańska A.: Rachunkowość Finansowa. Difin: Warszawa 2002, s. 13.
„… poprawny pomiar i ocena wyników działalności gospodarczej i sytuacji finansowej podmiotów”.	Micherda B.: Znowelizowane prawo o rachunkowości w kształtowaniu podejścia do kosztów i wyników jednostek gospodarczych. Problemy rachunkowości 2004 nr 1, s. 3.
„… rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego”.	Art. 4 ust. 1 ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości

Celem rachunkowości jest, zgodne z zasadą true and fair view (rzetelnego i wiernego obrazu), odzwierciedlenie stanów i zjawisk będących jej przedmiotem.

Cel jednostkowej rachunkowości finansowej prowadzonej w Polsce w postaci ksiąg rachunkowych

Celem rachunkowość finansowej prowadzonej przez jednostkę w postaci ksiąg rachunkowych, zapisanym w art. 4 ust. 1 Ustawy, jest rzetelne i jasne przedstawienie (odzwierciedlenie, zaprezentowanie) jej:

• stanu majątkowego,

• sytuacji finansowej,

• wyniku finansowego.

Przez rzetelne przedstawienie należy rozumieć - zgodne z rzeczywistością, albo inaczej mówiąc odzwierciedlające stan faktyczny, a przez jasne - jednoznacznie czytelne, bez upiększeń i przemilczeń, czyli bez retuszu (fałszowania) mającego na celu zaciemnienie obrazu jednostki.

Obraz jednostki nie powinien być prezentowany ani w korzystniejszym, ani też w mniej korzystnym niż w rzeczywistości świetle.

Według ustawodawcy realizacja postawionego przed rachunkowością celu jest możliwa jedynie w przypadku prowadzenia jej w sposób prawidłowy, tzn. zgodny z zasadami, do czego jednostki zostały w przepisami Ustawy (art. 4 ust. 1) wyraźnie zobligowane.

Funkcje rachunkowości

Podstawową funkcją rachunkowości jest funkcja informacyjna, polegająca na tworzeniu zbiorów informacji o kształtowaniu się (stanie i zmianach) aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego i dostarczaniu ich odbiorcom:

• zewnętrznym, do których należą np.:

• urzędy statystyczne,

• władze centralne i lokalne,

• organy skarbowe,

• banki,

• kontrahenci,

• konkurenci,

• właściciele i potencjalni inwestorzy,

• pracownicy

• społeczeństwo;

• wewnętrznym, czyli menedżerom na potrzeby zarządzania jednostką, niezbędnych do dokonywania racjonalnych wyborów i podejmowania decyzji.

Prawidłowo realizowana funkcja informacyjna umożliwia realizację przez rachunkowość innych funkcji od niej pochodnych, bardziej szczegółowych, takich jak:

1. funkcja sprawozdawcza - polega na sporządzaniu zestawień i sprawozdań dostosowanych do potrzeb konkretnych odbiorców;

2. funkcja analityczna - polega na badaniu i interpretacji informacji rachunkowych w różnych przekrojach w celu ustalenia powiązań przyczynowo-skutkowych między określonymi wielkościami, co w konsekwencji stwarza podstawy do oceny różnych aspektów prowadzonej działalności ;

3. funkcja optymalizacyjna - polega na tym, że rachunkowość tworzy podstawy do dokonywania wyborów decyzyjnych i kształtowania przyszłej działalności;

4. funkcja kontrolna - polega na tym, że rachunkowość, stanowiąc instrument kontroli wewnętrznej, umożliwia:

• bierną ochronę majątku przed nadużyciami - przywłaszczenie, zniszczenie (np. poprzez dokumentację i ewidencję operacji gospodarczych, inwentaryzację),

• bierną ochronę wierzycieli (np. poprzez gromadzenie danych niezbędnych do monitorowania zdolności płatniczej dłużników),

• aktywne oddziaływanie na racjonalne wykorzystanie majątku (np. poprzez gromadzenie danych niezbędnych do oceny stopnia wykonania zadań, planów oraz ujawnienia skutków przestępczości, niedbalstwa, niegospodarności);

5. funkcja dowodowa - polega na wykorzystywaniu urządzeń i dokumentów księgowych jako dowodów w ewentualnych procesach sądowych;

6. funkcja atestacyjna (notarialna) - polega na tym, że informacje pochodzące z rachunkowości stanowią poświadczenie wierności odwzorowania rzeczywistego stanu jednostki;

7. funkcja rozliczeniowa - polega na tym, że informacje rachunkowe stanowią podstawę do rozliczenia zarządu z efektywności zarządzania majątkiem jednostki.

Zadania rachunkowości

W literaturze przedmiotu spotkać można różne podejścia do zagadnienia zadań rachunkowości:

• czasami zadania rachunkowości utożsamia się z jej funkcjami, a innym razem zadania wyodrębnia się w ramach poszczególnych funkcji,

• wyodrębnia się różną liczbę zadań rachunkowości, czasami traktując je za tak samo ważne, a innym razem hierarchizując je z punktu widzenia ich ważności.

Przykładowe poglądy na temat zadań rachunkowości

Według E. Kidy najważniejsze zadania rachunkowości to: „

1. dostarczenie informacji niezbędnych do podjęcia prawidłowych decyzji (dla różnych szczebli zarządzania, bieżących i okresowych, ogólnych i szczegółowych),

1. umożliwienie przeprowadzenia kontroli i korekt prowadzonej działalności (wewnętrznej i zewnętrznej),

1. tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki (porównania w czasie i w przestrzeni),

1. dostarczanie informacji o stanie majątkowym i sytuacji finansowej odbiorcom zewnętrznym (aparat skarbowy, jednostki nadrzędne, GUS, akcjonariusze - udziałowcy, inwestorzy itp.)”.

Według J. Wielgórskiej „Podstawowym zadaniem rachunkowości jest bieżąca rejestracja zdarzeń gospodarczych w celu przedstawienia rzetelnego i jasnego obrazu stanu i sytuacji finansowej na potrzeby zarządzania jednostką. Temu celowi podporządkowane są następujące zadania rachunkowości:

1. dostarczenie różnym szczeblom zarządzania jednostką gospodarczą bieżących i okresowych informacji liczbowych ogólnych i szczegółowych, niezbędnych do podejmowaniu prawidłowych decyzji,

2. umożliwienie wykonywania finansowo-księgowej kontroli wewnętrznej i zewnętrznej działalności jednostki i jej sytuacji majątkowej,

3. tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki przez porównywanie z poprzed­nim okresem, planami, podobnymi jednostkami,

4. tworzenie podstaw liczbowych do analizy sytuacji i wyników działalności jednostki gospodarczej przez budżet (urzędy skarbowe), jednostki nadrzędne, urzędy statystyki państwowej, akcjonariuszy, udziałowców, inwestorów itp.”

Według A. Rozy - Michalskiego:

Funkcje rachunkowości	Zadania rachunkowości
Funkcja informacyjna	Tworzenie zbiorów danych - syntetycznych i analitycznych Grupowanie danych i opracowywanie informacji (prostych lub złożonych) Przekazywanie informacji decyden­tom i innym odbiorcom (wewnętrznym i zewnętrznym)
Funkcja kontrolna	Sprawdzanie dokumentów pod względem formalnym, merytorycznym i rachunkowym Kontrola .stanu majątku w drodze inwentaryzacji Kontrola przebiegu procesów gospodarczych, operacji finansowych, wykonania planów i gospodarności
Funkcja rozliczeniowa	Rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych Rozliczenie należności i zobowiązań Rozliczenia w zakresie podatków, opłat, ceł, składek ZUS, FP, FGŚP oraz innych
Funkcja ewidencyjno dowodowa	Ewidencja zdarzeń, transakcji i operacji gospodarczych i finansowych w księgach rachunkowych Gromadzenie, przechowywanie i archiwowanie dowodów księgowych oraz ksiąg
Funkcja pomiaru i wyceny	Dokonywanie pomiaru, składników majątku i źródeł jego finansowania Dokonywanie wyceny aktywów i pasywów do bilansu oraz według innych potrzeb
Funkcja sprawozdawczo - analityczna	Sporządzanie sprawozdań finansowych i innych sprawozdań statystycznych Opracowywanie raportów i analiz na potrzeby zarządzania
Funkcja atestacyjna	Poddanie badaniu .sprawozdania finansowego biegłemu rewidentowi Uzyskanie atestu (raportu, opinii)biegłego rewidenta z przeprowadzonego badania

Upraszczając można powiedzieć, że podstawowym zadaniem rachunkowości gromadzenie danych o podmiocie rachunkowości w sposób bieżący, kompletny i prawidłowy oraz przetwarzanie ich w informacje finansowe przydatne różnym podmiotom i wykorzystywane przez nich w różnych celach.

Części rachunkowości

Realizacja zadań stawianych przed rachunkowością jest możliwa dzięki jej wzajemnie powiązanym, uzupełniającym się częściom:

- ujęcie tradycyjne:

I księgowość - zajmuje się ewidencją (obserwacją, pomiarem i rejestracją) zjawisk gospodarczych mających wpływ na stan majątkowy i sytuację finansową jednostki, czyli operacji gospodarczych. Ewidencja odbywa się:

• w sposób bieżący i ciągły (uwzględniający chronologię zdarzeń w określonym przedziale czasowym),

• usystematyzowany (operacje grupowane są w potrzebnych przekrojach),

• na podstawie dowodów księgowych,

• wartościowo (w mierniku pieniężnym), co umożliwia agregację zdarzeń o różnej treści ekonomicznej.

W zakres księgowości wchodzą:

• dokumentacja operacji gospodarczych,

• prowadzenie ksiąg rachunkowych,

• wycena,

• inwentaryzacja.

II rachunek kosztów - zajmuje się rejestracją kosztów w różnych układach ewidencyjnych, ich rozliczaniem, kalkulacją, analizą i planowaniem w celu kontroli ich ponoszenia oraz podejmowania decyzji o ich poziomie w przyszłości.

III sprawozdawczość finansowa - zajmuje się zestawieniem i prezentacją danych ewidencji księgowej i rachunku kosztów w przekrojach możliwie wszechstronnie charakteryzujących stan majątkowy i sytuację finansową podmiotu oraz umożliwiających analizę jego działalności.

- ujęcie nowsze węższe:

IV interpretacja danych sprawozdawczych - zajmuje się objaśnianiem związków przyczynowo-skutkowych zachodzących między prezentowanymi w sprawozdawczości zjawiskami, przez co umożliwia ocenę siły ich oddziaływania na sytuację majątkowo-finansową. Na podstawie takiej oceny podejmowane są decyzje bieżące i formułowane zadania na przyszłość.

• ujęcie nowsze szersze:

V statystyka ekonomiczna w skali podmiotu gospodarczego

VI planowanie w skali podmiotu gospodarczego.

Zakres rzeczowy (przedmiotowy, merytoryczny) jednostkowej rachunkowości finansowej prowadzonej w postaci ksiąg rachunkowych

Zgodnie z art. 4 ust. 3 Ustawy jednostkowa rachunkowość finansowa prowadzona w postaci ksiąg rachunkowych obejmuje swoim zakresem:

1. przyjęte przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości

2. prowadzenie ksiąg rachunkowych

3. inwentaryzację aktywów i pasywów

4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

5. sprawozdawczość finansową

6. gromadzenie i przechowywanie dokumentacji księgowej

7. poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w określonych przepisami Ustawy przypadkach.

Elementy wymienione w punktach od 1 do 6 są obligatoryjne dla wszystkich jednostek prowadzących rachunkowość w postaci ksiąg rachunkowych, natomiast element wymieniony jako ostatni - tylko dla niektórych (największych) spośród nich.

16

10

---