Etyka
-grec. ethikos , ethos
-w kult staroz. Grekow oznaczlo; stale miejsce zamieszkanie; zwyczj , obyczaj
-często wiaze się z moralnoscia
-Sw.Tomasz z Akwinu-wolnosc ''musi' być nakierowana na czynienie dobra
`deka- log;
- gr. 10 slow
-3 pierw. Przykazania dotyczace Boga;pozosale dotycz. Zachowan ludzi(kodeks etyczny)
-zbor praw antycznych (pozniej tworzono prawa panstwowe)
-pewne prawa etyczne sa niezapisane , czlowiek odkryl je przez swoje zachowanie
`Podstawowe zasady etyczne-dle kazdego czlow. Bez wzgledu na swiatopoglad
`'Czyn dobro , unikaj zla'' , `'Tak czyn drugiemu , jakbys chcial żeby tobie czynionio''
Moralnosc-dzidzina decyzji i czynow
Etyka -teoretyczny nad nia zamysl
`Moralny-zgodnosc z sumieniem jakiegos dzialania nie zaleznie od jego tresci
`Etyczny-aspekt tresciowy a nie zgodnosc z sumieniem
-o tym czy dzialanie jest moralne decyduje sumienie osoby dzialajacej
Przedmiot materialny etyki- ludzkie dzialanie w aspekcie dobra i zla
Przedmiot formalny , tresciowy - ogolne zasady moralne oraz szczegolowe normatywy ,czyli moralnosc tegoz dzialania
Etyka:
-należy do dzialu filozofii; jest czesc. Aksjologii ;
-w ramacj aksjologii wyrozniamy-estetyke(filozof. Nauka o pieknie) i etyke,
etyka:
ogolna: ustala podstawowe elementy moralnosci(cel,dobro,powinnosc,odpowiedzialnosc)
szczególowa: -sformulowanie zasad postepowania moralnego; odpowiednio dla najwazniejszych i typowych sytuacji orz kategorii ludzkiego dzialania
-podzial(indywidualne i spoleczne); w zaleznosci czy normuje jednostkowe dziedziny czy sfere spoleczna
DEMOKRYT-filoz.grec; w etyce wyszedl poza jednostronnosc, zjawiska przyrodnicze ; zaczal opisywac wartosci;
- wyodrebnil czyny moralne od innych,które były wypelnione pod naciskiem , przymusem albo z checi przypodobania się innym
-Zlote mysli: `'Nie z bojazni lecz z obowiazku należy się wystrzegac bledow'' ; `'Postepowanie moralne polega nie tlko na nie czynieniu zla, gdyz sama chec czynienia krzywdy jest niemoralna''
-osrodkiem aby pozyskac zadowolenie (stan harmonii) jest rozum(kierownik)
-poprzez umiar uzykuje się zadowolenie
Najwazniejsze stanowiska etyczne:
SOFISCI-sofia grec. Madrosc
-poglady konserwatywne od Platona
-utozsamiali co najlepsze(elita)
-wyladowcy,
dziennikarze, smietanka towarzyska
-powolanie ich było przekazywanie wiedzy
-gdy zaczeli rzadac oplaty za nauke nastapila upadek obyczajow
-sofizmat(zle okreslenie ludzi, perioratywne np.madralinski, filozofuje)
-pozniej krytykowani przez Platona
ERYSTYKA- sztuka pewnej argumentacji
-prowadzenie dialog , sporu
-powst. W staroz. Przez sofistow
-daje się nie prawdziwa teze aby obalic ja argumentami
-`'hit en nung''-tu i teraz
Poglady etyczne sofistow: zajmowali się sprawami poznania(jak poznajemy i odbieramy swiat)
SENSUALIZM- prawde poznajemy przy pomocy zmyslow(prawda jest jaka dostrzegam slysze; jest subiektywna; nie istnieje to czego nie postrzegam )
RELATYWIZM- nie ma prawdy powszechnej, bo prawda inna jest dla kazdego czlowieka(nie ma prawdy ogolnej, jest subiektywna)
PRAKTYCYZM- prawda jedneg czlowieka ma wyzszosc nad prawda innego, o tyle o ile posiada wieksza uzytecznoscpraktyczna(wybieramy prawde dla nas lepsza, wygodna)
KONWENCJONALIZM- prawda jest wynikiem umowy (konwencji) i pewne prawdy uchodza za powszechnie obowiazujace
PROTAGORAS- sformulowal koncepcje rzeczywistosci
`' Wszystko co jest zjawiskiem dla ludzi to istnieje''
-haslo jego i sofistow `' Wszystkich rzeczy miara jest czlowiek''
-tyle jest prawd ile ludzi
-subiektywizm sprawia ze każdy ma inne zdanie
-za konwencjonalne sofisci uwazali poglady dotyczace (mowy, prawa, moralnosci, religii-typowy ich poglad)
Wspolczesny dzial etyki:
Bioetyka- bios grec. zycie
-genetyka, aborcja, eutanazja, zabojstwo, samobojstwo
EUTANAZJA- grec. `'dobra smierc''
-czynna(takie dzialanie które maja bezposrednio spowodowac zgon)
-bierna(podjecie dzialan czyli zaprzestanie pewnych czynnosci które w sposób posredni spowoduja zgon;
akceptacja kosciola)
-granica miedzy czynna a bierna jest plynna
-czlowiek am prawo do godnego poczecia i smierci
SOKRATES- gr.filoz. , zyl 469- 399r. , nic nie napisal, jego poglady przekazywane ustnie,
-tworca etyki
-mowil o cnocie(gr. arte)
-dla staroz. Greka cnota: tezyzna fizyczna, odwaga, inna dla kobiet i mezczyzn,
-wyodrebnil zalety wspolne dla wszystkich: odwaga, mestwo, sprawiedliwosc (cnoty które należy ksztaltowac)
-prawa niepisane trwalsze od pisanych(dotyczy praw Sokratesa- cnoty moralnej)
-kladl nacisk na prawa powszechne
-cnota dla niego to pozytek i szczescie
-nierozdzielnosc dobra i pozytku(czyli to co dobre to pozyeczne i na odwrot)
-cnota oznacza wiedze, laczy się z nia
-wiedziec co jest sprawiedliwosc i być sprawied.
-intelektualizm etyczny(jeżeli wiem co jest dobre jestem dobry)
CYNICY- pochodzili z ludu, glosili powrot do natury, byli przeciwko materializmowi
CYRANEICY- zwracali uwage na doswiadczenie
-`'Przyjemnosc jest jedynym dobrem a przykrosc jedynym zle `'
-Hedone( gr. przyjemnosc)
-glowne tezy:
1.Przyjemnosc to jedyne dobro
2.przyjemnosc ma swój koniec, kres, nie trwa wiecznie
-jest celem zycia , trzeba je lapac
-z lac.'' Carpe diem''
3.przyjenosc jest natury fizycznej
4.przyjemn. to stan pozytywny , dobry
5.przyjemn. rozni się intensywnoscia, ale nie jakoscia(wszystkie sa dobre, pozytywne)
TOLERARE(lac. tolerancja), znosze ciebie , toleruje jakim jestes,
-pozwalam ci zyc
-jestes mi obojetny
-obecnie utozsamiane z akceptacja
-od tolerancji , przez akceptacje do milosci
PLATON- gr. Filoz., zyl 427- 347r. , mowil o cnotach ,
- tworca teorii 4 cnot:
1.madrosc- cnota czesci rozumnej duszy
2.mestwo- czesci impulsywnej
3.panowanie nad soba- cz. Pozadliwej
4.sprawiedliwosc- scala wszyskie czesci
-nauka o milosci wg. Platona:
_dobra realne (niewazne, nieistotne, były pierwszym obiektem milosci- piekno ciala meskiego)
_dobra idealne (piekno duszy jest wazniejsze od piekna ciala- piekne mysli i czyny)
`'Poprzez cele realne,
poprzez cele wzgledne,
poprzez cele skonczone,
poprzez cele doczesne
można osiagnac cele idealne , bezwzgledne , wieczne.
-sens milosci platon.(musi byc fizycznosc aby byla duchowosc)
ARYSTOTELES- gr. Filoz, zyl 384- 322r.
Re-incarnetio (ponowne- wcielenie)
-pozostaje w opozycji do platona
-licza się dla niego dobra realne (dotknac, zwazyc)
-musi być cel najwyzszy do którego dazymy(cele nizsze i wyzsze)
-`'Sa cele do których czlowiek zmierza''(nie po omacku)
-rozwinal to sw. Tomasz z Akwinu (5 dowodow na istnienie boga)
-Eudejmonia (szczescie)- najwyzszy cel wg. Arystotelesa
-szczescie upatrywal w dzialaniu wlasciwym dla czlowieka
-tworca teorii etycznej
-Teoria srodka(doktryna)
-dokonujac wyborow jestesmy zobowiazani zachowac umiar
`' zloty srodek''
-najwazniejsze stanowiska etyczne pochodza ze starozyt..
-etyka nie może zmieniac prawa naturalnego