Rdzeń kręgowy
Znajduje się w kanale kręgowym i jest częścią ośrodkowego układu nerwowego
Rozpoczyna się bez wyraźnej granicy od rdzenia przedłużonego i rozciąga na przestrzeni ok. 45 cm, od I kręgu szyjnego do górnej krawędzi II kręgu lędźwiowego, gdzie kończy się stożkiem rdzeniowym oraz nitka rdzeniową
Otoczony trzema oponami- twarda, podpajęcza, miękka.
Długość wynosi ok. 45 cm.
W odcinkach, z których wychodzą korzenie nerwów przeznaczonych dla kończyn, rdzeń ma dwa wrzecionowate zgrubienia: szyjne i lędźwiowe.
Budowa segmentowa : 31 par odcinków, tzw. neuromerów: 8 szyjnych (C1-C8), 12 piersiowych (Th1-Th12), 5 lędźwiowych (L1-L5), 5 krzyżowych (S1-S5) i 1 guziczny (C0), z którymi łączy się 31 par nerwów rdzeniowych - szyjnych, piersiowych, lędźwiowych, krzyżowych i guzicznego.Nerwy łączą się z rdzeniem za pomocą tzw. korzeni nerwowych - brzusznych i grzbietowych. Każdy z nich składa się z 5-10 nici korzeniowych, będących pęczkami nerwowymi. W korzeniach tylnych, niedaleko od powierzchni rdzenia, już poza blaszką opony twardej, w otworach międzykręgowych znajdują się zwoje rdzeniowe. Korzenie nerwów lędźwiowych, krzyżowych i nerwu guzicznego tworzą gruby pęczek, otoczony oponą twardą, biegnący ku dołowi, zwany końskim ogonem.
Od rogów przednich odchodzi korzeń przedni (brzuszny) z rogiem tylnym połączony jest korzeń tylny ( grzbietowy) te korzenie łączą się ze sobą w okolicach otworu międzykręgowego tworzą pień nerwu rdzeniowego, jest on krótki i rozdziela się na 4 gałęzie:a) gałąź przednia (brzuszna), jest częścią nerwu, która niesie impulsy do mięśni szkieletowych, gałęzie łączą się ze sobą tworząc sploty: szyjny, lędźwiowy, krzyżowy.
b) gałąź tylna jest to gałąź czuciowa niesie impulsy do wszystkich ośrodków,
c) gałąź oponowa, unerwia opony mózgowo-rdzeniowe,
d) gałąź łącząca biała m.in. jest częścią układu nerwowego autonomicznego.
Na powierzchni zewnętrznej rdzenia widnieją w linii przyśrodkowej dwie bruzdy: głębsza szczelina pośrodkowa przednia oraz płytsza bruzda pośrodkowa tylna. Dzielą one rdzeń na dwie symetryczne połowy: prawą i lewą. Dodatkowo na powierzchni każdej połowy rdzenia zaznacza się: - od przodu podłużna linia, zwana bruzdą boczną przednią, z której wychodzą korzenie ruchowe nerwów rdzeniowych - od tyłu bruzda boczna tylna, wzdłuż której wchodzą do rdzenia korzenie czuciowe nerwów rdzeniowych. Wymienione bruzdy dzielą każdą połowę rdzenia trzy sznury: przedni, boczny i tylny, utworzone przez pęczki włókien nerwowych, przebiegających podłużnie w rdzeniu.
Budowa wewnętrzna:
Charakterystyczny jest w przekroju poprzecznym wygląd istoty szarej: przypomina ona dużą literę H. Ramiona tej litery to tzw. rogi rdzenia, które w trójwymiarowej rzeczywistości tworzą słupy: z przodu - dwa (symetryczne) rogi (słupy) przednie, z tyłu - dwa rogi (słupy) tylne. Pomiędzy nimi leży istota szara pośrednia, której zewnętrzna, obwodowa część tworzy niewielkie uwypuklenie, zwane rogiem (słupem) bocznym.Przez środek rdzenia przebiega cienki kanał środkowy który konczy się u dołu komorą krańcową
Rogi (słupy) przednie zawierają neurony ruchowe, których aksony, tworzą korzenie przednie, te zaś - nerwy. Rogi (słupy) tylne zawierają neurony czuciowe. Istota biała rdzenia to drogi nerwowe, wstępujące i zstępujące, łączące rdzeń wstępująco i zstępująco z wszystkimi strukturami mózgowia.
Sznury:
przednie połączone spoidłem białym
boczne,
tylne dzielące się w odcinku szyjnym na pęczek smukły i klinowaty
1