4d. Uskoki
Ewa Szewczyk, Materiały pomocnicze do ćwiczeń projektowych z Kartografii geologicznej
Uskok, jego elementy i parametry geometryczne wg W. Jaroszewskiego (1981) uproszczone. Rys. 50
Struktura uskokowa jest to przerwanie ciągłości warstw i ich przemieszczenie wzdłuż powierzchni lub strefy uskokowej. Na uskok składają się:
powierzchnia (strefa) uskokowa - powierzchnia lub strefa wzdłuż której nastąpiło przemieszczenie „rozerwanych” zespołów skalnych względem siebie.
skrzydło wiszące - zespół warstw, który po zuskokowaniu znalazł się hipsometrycznie wyżej
skrzydło zrzucone - zespół warstw, który po zuskokowaniu znalazł się hipsometrycznie niżej
ślizg - rzeczywiste przemieszczenie skrzydeł uskoku mierzone wzdłuż powierzchni uskokowej
zrzut - pionowa składowa przemieszczenia skrzydeł uskoku
Elementy uskoku zilustrowane na rysunku 50:
EF Ślizg całkowity - całkowite przemieszczenie skrzydeł uskoku
EC ślizg biegowy - składowa biegowa przemieszczenia skrzydeł uskoku
GF ślizg upadowy - składowa upadowa przemieszczenia skrzydeł uskoku
JF zrzut uskoku - składowa pionowa ślizgu upadowego (i całkowitego)
KL zrzut warstwy - składowa pionowa rozsunięcia upadowego
GJ rozstęp uskoku - składowa pozioma ślizgu upadowego
LC rozstęp warstwy - składowa pozioma rozsunięcia upadowego
Wybrane klasyfikacje uskoków wg W. Jaroszewskiego (1981). Rys. 51. Kryterium klasyfikacji jest stosunek kierunku ruchu względnego punktów przyuskokowych do orientacji powierzchni (strefy) uskokowej. Inaczej, klasyfikacja ta odnosi się do ruchu jaki wykonałaby połowa ziarna kwarcu przeciętego uskokiem (punkt przyuskokowy), w zależności od przestrzennej orientacji powierzchni uskoku
Rys. 51a. Uskoki zrzutowe - ruch punktu przyuskokowego odbywa się wzdłuż ślizgu upadowego (ruch po upadzie powierzchni uskokowej):
uskok normalny - powierzchnia uskoku nachylona do skrzydła zrzuconego,
uskok progowy - powierzchnia uskoku pionowa,
uskok odwrócony - powierzchnia uskoku nachylona do skrzydła wiszącego,
Rys. 51b. Uskoki przesuwcze - ruch punktu przyuskokowego odbywa się wzdłuż ślizgu biegowego (ruch po rozciągłości powierzchni uskokowej z określeniem zwrotu ruchu):
uskok prawoprzesuwczy (przesuwczy prawoskrętny) - ruch względny skrzydeł uskoku skierowany w prawo
uskok lewoprzesuwczy (przesuwczy lewoskrętny) - ruch względny skrzydeł uskoku skierowany w lewo
Rys. 51c. Uskoki zrzutowo-przesuwcze - ruch punktu przyuskokowego odbywa się wzdłuż ślizgu całkowitego (ruch po wypadkowej ślizgów biegowego i upadowego powierzchni uskokowej):
uskok normalno-przesuwczy, prawoskrętny
uskok normalno-przesuwczy, lewoskrętny
uskok progowo-przesuwczy, prawoskrętny
uskok progowo-przesuwczy, lewoskrętny
uskok odwrócony prawoprzesuwczy
uskok odwrócony lewoprzesuwczy
Na rysunkach Rys. 51a-c:
parametry przemieszczenia uskokowego pomierzono na powierzchniach osiowych zarówno antykliny jak i synkliny i oznaczono: d.s. - ślizg zrzutowy; s.s. - ślizg biegowy; n.s. - ślizg całkowity
Na każdym rysunku fałd budują utwory permu (P), triasu (T) i jury (J) przecięte uskokiem.
Górne rysunkach przedstawiają sytuację na mapach z zaznaczeniem linii przekrojowych w skrzydle wiszącym (linia AB) i w skrzydle zrzuconym (linia CD)
Na rysunkach dolnych przedstawiono sytuację na przekrojach z zaznaczeniem przedstawionych powyżej na mapach linii AB i CD
Rys. 52. Kryterium klasyfikacji jest stosunek biegu powierzchni uskokowej do generalnego kierunku strukturalnego (rozciągłość monokliny, osie fałdów, generalna foliacja i lineacja itp)
Rys. 52a - uskok podłużny - bieg uskoku równoległy lub prawie równoległy do generalnego kierunku strukturalnego
Rys. 52b - uskok skośny - bieg uskoku zawarty między równoległym a prostopadłym do generalnego kierunku strukturalnego
Rys. 52c. uskok poprzeczny - bieg uskoku prostopadły lub prawie prostopadły do generalnego kierunku strukturalnego