Klasyfikacja podmiotów gospodarczych

Podmiot gospodarczy -określona forma organizacji, która podejmuje samodzielne decyzje, kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem. Podmiotem gospodarczym jest osoba lub jednostka organizacyjna, która prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Do podstawowych podmiotów gospodarczych w gospodarce rynkowej należą:

• przedsiębiorstwa

• gospodarstwa rolne

• gospodarstwa domowe

• banki komercyjne

• bank centralny

Podmioty te są powiązane ze sobą za pośrednictwem rynku.

1. według formy własności

1. Sektor publiczny

1. państwowa- własność Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych tj. przedsiębiorstwa państwowe

2. komunalna- obejmuje mienie samorządów terytorialnych

2. Sektor prywatny

3. prywatna osób fizycznych- rzemieślników i innych osób fizycznych oraz prywatnych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej tj. spółki jawne

4. prywatna osób prawnych- własność spółdzielni, spółek posiadających osobowość prawną i organizacji społecznych.

5. zagraniczna- należy do osób fizycznych i prawnych, którzy mają siedzibę poza granicą kraju

Poza tymi formami występują podmioty gospodarcze o mieszanej formie własności, np. państwowo - prywatnej, prywatnej z udziałem zagranicznym. Podmioty o mieszanej formie własności zalicza się do odpowiedniego sektora według przeważającego udziału w kapitale (mieniu) danego podmiotu.

2. według rodzaju prowadzonej działalności

Klasyfikacja ta jest bardzo złożona. Ze względu na dużą różnorodność działalności gospodarczej klasyfikacja ta została ujednolicona przez Główny Urząd Statystyczny. Działalność społeczno-gospodarcza występująca w całej gospodarce narodowej jest klasyfikowana na pewne usystematyzowane zbiory rodzajów działalności. Do 31 grudnia 1993 roku obowiązywała Krajowa Klasyfikacja Gospodarki Narodowej. Dzieliła gospodarkę narodową na sfery i działy. Wyodrębnia sferę działalności: materialną, poza produkcyjną materialną.

• sfera produkcji materialnej (Nazwa działu)

1. przemysł

2. budownictwo

3. rolnictwo

4. leśnictwo

5. transport

6. łączność

7. handel

8. pozostałe gałęzie produkcji materialnej

9. gospodarka komunalna

Od 1. 01. 1994 roku została wprowadzona w Polsce Europejska Klasyfikacja Działalności (EKD).

Od 1.01.2002 roku została wprowadzona Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Jej struktura jest podobna do struktury EKD.

Od 1.01 2008 roku jest stosowana PKD 2007. Zawiera ona zmiany, które zostały wprowadzone w Klasyfikacji ONZ.

Polska Klasyfikacja Działalności 2007 jest klasyfikacją pochodną w stosunku do klasyfikacji macierzystej, która jest statystyczną klasyfikacją działalności gospodarczej UE. PKD 2007 została opracowana na podstawie NACERev 2. PKD jest usystematyzowanym zbiorem rodzajów działalności społeczno - gospodarczej, które występują w gospodarce narodowej.

Cele PKD:

• klasyfikacja danych wg rodzajów działalności gospodarczej w zakresie statystyki ludności, produkcji, zatrudnienia, płac, dochodu narodowego i innych dziedzin statystycznych

• sporządzanie porównań międzynarodowych wg jednolitych kategorii rodzajów działalności

• klasyfikacja podmiotów działalności gospodarczych dla potrzeb rejestru jednostek gospodarki narodowej REGON, zgodnie z rodzajem prowadzonej przez nich działalności gospodarczej

Różnica między klasyfikacją działalności gospodarki narodowej a europejską klasyfikacją działalności i polską klasyfikacją działalności polega na tym że klasyfikacja gospodarki narodowej ma charakter podmiotowy, jednostką klasyfikacyjną jest podmiot gospodarczy, natomiast europejska klasyfikacja działalności i polska klasyfikacja działalności mają charakter przedmiotowy, jednostką klasyfikacyjną jest rodzaj działalności prowadzonej przez podmiot gospodarczy.

PKD 2007 jest klasyfikacją 5-cio poziomową:

I poziom - Sekcja stanowi rodzaje działalności , na które składają się czynniki związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego ogólnego podziału pracy.

	SEKCJA
1	A	rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo
2	B	górnictwo i wydobywanie
3	C	przetwórstwo przemysłowe
4	D	wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do wkładów klimatyzacyjnych
5	E	dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją
6	F	budownictwo
7	G	handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych włączając motocykle
8	H	działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
9	I	transport i gospodarka magazynowa
10	J	informacja i komunikacja
11	K	działalność finansowa i ubezpieczeniowa
12	L	działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
13	M	działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
14	N	działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
15	O	administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
16	P	edukacja
17	Q	opieka zdrowotna i pomoc społeczna
18	R	działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
19	S	pozostałą działalność usługowa
20	T	gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby
21	U	organizacje i zespoły terytorialne

Poziom II - Dział. W ramach tego podziału gospodarka narodowa dzieli się na 88 grupowań i rodzajów działalności. Na działy składają się czynności wg cech mających podstawowe znaczenie przy określaniu stopnia podobieństwa i przy rozpatrywaniu powiązań występujących w gospodarce narodowej np. w tablicach przepływów międzygałęziowych.

Poziom III - Grupa. poziom ten obejmuje 272 grupowania rodzajów działalności, które daje się wyodrębnić z punktu widzenia stosowanego procesu produkcyjnego, przeznaczenia produkcji albo też charakteru usługi lub charakteru odbiorcy tych usług.

Poziom IV- Klasa. Poziom ten obejmuje 615 grupowań rodzajów działalności, które dają się wyodrębnić z punktu widzenia specjalizacji procesu produkcyjnego lub specjalizacji działalności usługowej.

Poziom V - Podklasa. Obejmuje on 654 grupowania rodzajów działalności. Został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznych dla polskiej gospodarki.

Jednostką klasyfikacyjną w polskiej działalności gospodarczej jest rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej przez podmiot gospodarczy.

Działalność ma miejsce wówczas, gdy czynniki takie jak wyposażenia, siła robocza, technologia produkcji, sieci informacyjne lub produkty są ze sobą powiązane w celu wytworzenia określonego wyrobu lub wykonania usługi

Działalność jest charakteryzowana przez produkty wejściowe, czyli przez wyroby czy usługi , przez proces technologiczny i przez produkty wyjścia. W praktyce większość podmiotów gospodarczych prowadzi różne rodzaje działalności. W celu zakwalifikowania takiego podmiotu do odpowiedniego poziomu PKD stosuje się pojęcie działalności przeważającej.

Działalność przeważająca jest to ta działalność, która ma największy udział w wartości dodanej podmiotu gospodarczego.

3. według formy prawno - organizacyjnej

Podstawowe formy

1. Osoby prawne- osoby posiadające osobowość prawną, Skarb Państwa i każda inna jednostka organizacyjna, której przepisy przyznają osobowość prawną, uzyskuje ją zwykle z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru np. rejestru przedsiębiorstw państwowych, spółdzielczego, handlowego lub stowarzyszeń. Podjęcie działalności przez osobę prawną nie wymaga już wpisu do rejestru działalności gospodarczej. Funkcjonowanie osób prawnych jest regulowane przez przepisy szczegółowe i przez ich statut.

2. Jednostki organizacyjne-nie posiadają osobowości prawnej, są to spółki cywilne, jawne, komandytowe i zakłady przedsiębiorstw wielozakładowych. Jednostki podejmujące działalność powinny zgłosić to do ewidencji działalności gospodarczej.

3. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą- występują jako podmioty gospodarcze jeżeli prowadzą działalność wytwórczą, budowlaną, handlową lub usługową w celach zarobkowych i na własny rachunek. Powinna spełniać odpowiednie warunki i posiadać wymagania kwalifikacyjne.

Szczególne formy

1. Przedsiębiorstwa państwowe- są własnością ogólnonarodową, utworzone w celu osiągania dodatnich wyników ekonomicznych przez produkcje dóbr i świadczenie usług lub inną działalność. Jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się jednostką gospodarczą mająca osobowość prawną.

Przedsiębiorstwa państwowe tworzone na podstawie odrębnych ustaw- np. LOT

2. Przedsiębiorstwa komunalne- organizowane w dziedzinie użyteczności publicznej związane z gospodarka komunalna danego miasta lub regionu. Powstaje z wyodrębnienia majątku ogólnonarodowego, ich organem założycielskim jest gmina, dysponują nimi rady gminy.

3. Przedsiębiorstwa samorządowe-

4. Przedsiębiorstwa spółdzielcze- stanowi formę spółki powyżej 10 osób jeżeli jego założycielami są osoby fizyczne oraz 3 osób jeżeli prawne. Tworzone dla realizacji wspólnych celów zarobkowych lub gospodarczych na podstawie prawa spółdzielczego, zgodnie z prawem spółdzielczym jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie członków prowadzi działalność gospodarczą.

5. Przedsiębiorstwa w formie spółek- z ekonomicznego punktu widzenia jest zrzeszeniem osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej. W sensie prawnym jest to umowa zawierana przez wspólników w celu prowadzenia przedsięwzięcia zarobkowego lub osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.

Kryteria

1. Podstawa ekonomiczna utworzenia i zakres odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki

1. Osobowe-swoja działalność opierają głównie na pracy osób, wspólnicy przedsiębiorstwa ponoszą razem ze spółka pełną odpowiedzialność majątkowa za zobowiązania wspólników

• Spółka cywilna

• Spółka jawna

• Spółka komandytowa

• Spółka partnerska

2. Kapitałowe- podmiotem odpowiedzialnym jest tylko spółka, która odpowiada za zobowiązania swoim kapitałem, który jest wydzielony od majątku wspólników

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka akcyjna

2. Źródło prawa regulujące powstanie i działalność spółki

1. Cywilne- są regulowane prawnie kodeksem cywilnym, artykułami od 860- 875. są one inaczej nazywane spółkami prawa cywilnego

2. Handlowe- są prawnie regulowane kodeksem handlowym

• spółka jawna

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka akcyjna

• spółka komandytowa
  

---