TEORIA WYCHOWANIA- dyscyplina uważana w Polsce za jedną z podstawowych nauk pedagogicznych, zajmująca się problematyką celów, treści, metod i organizacji wychowania moralnego, społecznego, estetycznego i fizycznego.
TEORIA WYCH- jest niezaksjomatyzowana, jedną z jej podstawowych subdyscyplin współczesnej pedagogiki jako nauki, zaś przedmiotem jej badań jest usystematyzowana, spójna i uporządkowana wiedza o wychowaniu, jego celach treściach, metodach, formach, środkach i uwarunkowaniach.
WYCH.DYREKTYWNE- społecznie uznawany system działania pokoleń starszych na dorastające, celem pokierowania ich wszechstronnym rozwojem dla przygotowania według określonego ideału nowego człowieka do przyszłego życia.
WYCH.NIEDYREKTYWNE- oddziaływanie pośrednie(naturalizm).proces samorzutnego rozwoju w zakresie różnego rodzaju doświadczenia nabywanego przez wychowanka.
Dorastanie do zadań lub rozwijanie podmiotu za sprawą jego uczestnictwa w świecie.
CECHY WYCHOWANIA
Złożoność-zachowanie człowieka jest zależne zarówno od uwarunkowań zewnętrznych jak i wewnętrznych, czyli osobistych przeżyć i doświadczeń człowieka, a więc jego potrzeb, aspiracji, motywów, dążeń oraz funkcjonowania jego organizmu łącznie z centralnym systemem nerwowym i układem gruczołów dokrewnych. Wychowanie polega z jednej strony na asymilacji, tj. przyswajaniu nowych norm, które podlegają odpowiedniemu przeobrażeniu pod wpływem norm uprzednio poznanych i bardziej lub mniej uwewnętrznionych, a z drugiej na akomodacji, czyli przystosowaniu się tych ostatnich do norm dopiero co nabytych.
Intencjonalność- oznacza iż wychowawca jest świadomy celów, jakie pragnie realizować w wyniku planowo organizowanej działalności wychowawczej. Ma się tu na myśli działalność zawodowych wychowawców, specjalnie przygotowanych do pełnienia swej funkcji i należycie znających cele, które warto realizować w procesie wychowania.
Interakcyjność-proces wych. Jest tym bardziej skuteczny, im częściej oddziaływania jakim jest poddawany wychowanek, włacza on w sferę własnej aktywności im bardziej wychowawca ma na uwadze ową aktywność w dalszych kontaktach interpersonalnych. Nie wolno jej lekceważyć, bo w przeciwnym razie proces wych. Przestaje być interakcją, a staje się jednokierunkowym oddziaływaniem, prowadzącym konsekwentnie do instrumentalnego traktowania wychowanka.
Relatywność- wiąże się ona z trudnościami, jakich nastręcza przewidywanie skutków oddziaływań wychowawczych.
Długotrwałość-każdy człowiek podlega przemianom własnej osobowości przez całe niemal swoje życie. Dlatego o wychowaniu można mówić nie tylko w odniesieniu do dzieci i młodzieży, lecz także wobec osób dorosłych. Nawet ludzie w podeszłym wieku są w stanie się czegoś nauczyć i przeobrazić się wewnętrznie.
IDEAŁ MORALNY-idealny wzorzec postępowania moralnego ludzi, rejestr pożądanych właściwości moralnych przedstawiony w bardzo ogólnych wymiarach w sposób abstrakcyjny i uniwersalny bez odnoszenia do konkretnych sytuacji.
Wzór osobowy-opis sporządzony za pomocą dowolnych środków wyrazu (np. opowiadanie, biografia, film) konkretnego człowieka, jego osobowości oraz postępowania, dokonań i przez kogoś ucieleśniony. Może nim być zarówno bohater powieści, filmu czy widowiska jak i postać historyczna albo współcześnie żyjący wybitny człowiek.
Osoba znacząca-jeżeli u jednostki zachodzi proces identyfikacji w odniesieniu do modelu, mówimy że osoba będąca tym modelem to osoba znacząca dla niej.
TELEOLOGIA-wyodrębniony dział refleksji dotyczącej wyprowadzania, uzasadniania oraz określania celów wychowania.
CELE I ZADANIA WYCH.-to normy postulujące określone stany rzeczy, czyli tzw. standardy wychowawcze, wskazujące na pożądane społecznie i moralne zachowania i postawy oraz inne cechy osobowości wychowanków.
AKSJOLOGIA-nauka o wartościach zajmująca się badaniami natury wartości, podstawami i kryteriami wartościowania.
RODZ.CELÓW WYCH.
Kreatywne- wywołać, ukształtować(np. nowe zainteresowanie)
Optymalizujące- zwiększyć, wzmocnić, poszerzyć (np. wrażliwość)
Minimalizujące- osłabić, ograniczyć (np.agresje)
Korekcyjne- przekształcić, zmienic (np. postawę)
KONCEPCJA TRADYCYJNA- polega na postulowaniu określonego modelu czy projektu osobowości, obejmującego bardziej lub mniej złozony układ cech.
KONCEPCJA NATURALISTYCZNA- człowiek z natury swej jest tak bogaty i niezawodny, że wystarczy inicjować, pobudzać, ukierunkować jego rozwój. Wymaga to jedynie dyskretnego czuwania i jednocześnie wspomagania ogólnego rozwoju dzieci i młodzieży.
CELE WYCHOWANIA GODNE PREFERENCJI:
Altruizm-zabieganie o dobro drugiego człowieka w sposób świadomy
Tolerancja-wyrozumiałość wobec ludzi
Poczucie odpowiedzialności- zwłaszcza za własne czyny
Wolność- polega na odpowiedzialności za swoje postępowanie
Sprawiedliwość- przestrzeganie prawa
CELE WYCH.W ASPEKTACH:
Rozwojowym: jest wspomaganie dzieci i młodzieży w ich rozwoju psych. i fiz.
Społecznym: przystosowanie wychowanka do życia i funkcjonowania w grupie społecznej.
Kulturowym: oznacza umożliwianie dzieciom i młodzieży przyswajania materialnego i duchowego dorobku ludzkości.
Religijnym: odpowiada na problemy egzystencjalne, czyli pomaga odbudować się nam w trudnych chwilach.
FUNKCJE RODZINY:
- prokreacyjna-funkcja ciągłości utrzymywania społeczeństwa.
-wychowawcza-funkcja utrzymywania ciągłości kulturowej społ. inaczej f. socjalizacyjna
-ekonomiczna-w odniesieniu do społ. Jako całości, będzie to funkcja tworzenia materialnych podstaw rozwoju społ.
CHOROBA SIEROCA-poważne zahamowanie i zaburzenia w rozwoju psych. i fiz. Powstają w wyniku rozłąki z matką i pobytu dziecka w zakładzie opiekuńczo - wychowawczym.
POSTAWY RODZICIELSKIE:
-właściwe: akceptacja dziecka, współdziałanie z nim, zapewnienie dziecku rozsądnej swobody, uznanie jego praw.
-nieodpowiednie: odtrącająca, unikająca, nadmiernie chroniąca, nadmiernie wymagająca.
FORMY WYCHO.
- oddziaływań werbalnych: ”burza mózgów”, techniki sondażu opinii o uczniach, technika swobodnych tekstów, trening spotkaniowy.
- oddziaływań niewerbalnych: improwizowana dramatyzacja, trening relaksacyjny, swobodna ekspresja plastyczna, muzykoterapia, zabawa w teatr
-oddziaływań doraźnych: udzielanie uczniom indywidualnej pomocy, formy oparte na wzmacnianiu pozytywnym i negatywnym, ignorowanie niepożądanych zachowań uczniów.
MET. WYCH.W ujęciu K .Konarzewskiego
- indywidualne: nagradzanie i karanie, modelowanie, perswazja, technika zadaniowa
- grupowe: kształtowania odniesienia porównawczego, nacisku grupowego, kształtowania systemu ról i norm społecznych, kształtowania grupowych wzorców życia.
RODZINA-jest wspólnotą osób i instytucją społeczną opartą na miłości i wolnym wyborze kobiety i mężczyzny połączonych małżeństwem, którzy odpowiadają wzajemnie za siebie i rodzą i wychowują następne pokolenie w taki sposób aby także ono rodziło i wychowywało następne pokolenie.
TYPY RODZIN: rodzina partnerska, rodz. Autokratyczna, liberalna, obojętności wychowawczej.