Pestycydy pochodzenia naturalnego czyli rośliny pożytecznie trujące
Wykorzystanie preparatów roślinnych
Zbiór i suszenie roślin
Rośliny zbieramy w czasie suchej, słonecznej pogody, po obeschnięciu rosy w fazie rozwojowej określonej dla każdej z roślin.
Suszenie przeprowadza się tuż po zbiorze, w miejscu zacienionym i przewiewnym, najlepiej pod zadaszeniem.
Rozkładamy rośliny cienkimi warstwami, by się nie zaparzyły i nie ściemniały. Można je także rozwiesić na sznurkach.
Grube łodygi czy korzenie musimy pokroić, aby wyschły szybciej, dzięki temu zachowają więcej substancji czynnych.
Wysuszone rośliny przechowujemy w suchych i przewiewnych pomieszczeniach w woreczkach z płótna lub papieru oznaczonych czytelnymi etykietami.
Przygotowanie preparatu
Preparaty roślinne przyrządzamy z ziela świeżego lub suszone w określonej proporcji.
Ziele należy rozdrobnić a powstały preparat dodatkowo przecedzić przez podwójną warstwę gazy lub płótno lniane wyciskając dokładnie płyn znajdujący się w napęczniałym surowcu.
Sposoby samodzielnego wykonania biopreparatów
Wyciągi (nastoje) - uzyskuje się poprzez zalanie roślin gorącą wodą i moczenie ich przez kolejne 24 godziny, najlepiej przygotować go na dzień przed wykonaniem planowanego zabiegu i nie przechowywać dłużej niż 1 dzień, gdyż potem następuje fermentacja, zmieniająca właściwości preparatu,
Wywary (zupy) - powstają poprzez zalanie roślin wodą i moczenie ich przez jeden dzień (do 24 godzin), na koniec podgrzewamy je do wrzenia (lub gotujemy przez 20 do 30 minut), stosujemy po ostygnięciu,
Napary - rośliny zalewa się wrzątkiem i pozostawia pod przykryciem na około 30 minut,
Gnojówki - rośliny zalewa się wodą (1kg na 10 litrów) i pozostawia na kilka tygodni (od 2 do nawet 6 tygodni) aż sfermentują, ciecz należy codziennie mieszać aby zapewnić dostęp tlenu konieczny przy fermentacji (uwaga: może się wydzielać nieprzyjemny zapach), gnojówka nadaje się do użytku gdy jest klarowna a na jej powierzchni nie zbiera się piana, nadaje się do użycia przez okres od 1 do 2 miesięcy.
Wykorzystanie preparatów roślinnych
Stosowanie preparatu
Opryskiwanie lub podlewanie preparatem należy powtarzać kilkakrotnie w okresie zagrożenia lub wystąpienia patogenów roślin.
Pod wpływem promieniowania słonecznego preparaty szybciej tracą właściwości toksyczne, dlatego zabiegi dobrze jest wykonywać po południu (co nie dotyczy preparatu ze skrzypu polnego).
Dodanie do preparatu szarego mydła (bez dodatków!) w ilości około 100g na 10 litrów wody zwiększy jego przyczepność.
Środki ostrożności
Preparaty roślinne nie są szkodliwe dla człowieka w określonym stężeniu, jedynie silne stężenie preparatu może mieć niepożądane właściwości.
Podczas pracy z preparatami biologicznymi należy przestrzegać zasad BHP, podobnie jak przy pracy ze środkami chemicznymi.
Preparaty należy przechowywać w miejscach niedostępnych dla dzieci i odpowiednio je oznakować.
Oddziaływanie wyciągów roślinnych na owady
- drogi wnikania
Trucizny kontaktowe - wnikają do ciała owada przez oskórek np. pyretryny, rotenoidy, nikotyna
Trucizny żołądkowe - wnikają do ciała owada przez ściany przewodu pokarmowego np. rotenoidy, nikotyna
Trucizny oddechowe - wnikają do ciała owada poprzez wdychane powietrze układ tchawek np. nikotyna
Zoocydy pochodzenia naturalnego
Rotenon - alkaloid
insektycyd i akarycyd - ekstrakt uzyskiwany z korzeni, nasion oraz liści roślin tropikalnych należących do rodziny Fabaceae (motylkowe) np. derys trujący, bobin trujący (Derris elliptica); Barbasco (Lonchocarpus nicou);
Inhibicja enzymów mitochondrialnych.
Insekcyd oraz środek stosowany do zabijania ryb w sztucznych zbiornikach wodnych przed ponownym zarybieniem wybranymi gatunkami
Traci toksyczność pod wpływem działania światła słonecznego w ciągu 5-6 dni latem oraz w ciągu 2-3 dni wiosną
Zoocydy pochodzenia naturalnego
Pyretryny - mieszanina terpenów
insektycydy otrzymywane z astrowatych,
Chrysanthemum cinerariaefolium (złocień dalmatyński, maruna szarolistna lub bertram),
Chrysanthemum coronopifolium złocień kaukaski
Tanacetum parthenium wrotycz maruna, złocień dziewiczy,
Tanacetum vulgare wrotycz pospolity
Opryski roślin, szampony dla psów, płyn przeciw wszom, zapobieganie zarażaniu bydła przez pierwotniaka leiszmanię
niska trwałość fotochemiczna -> odpowiedniki syntetyczne -> pyretroidami.
Działanie:
-poraża układ nerwowy stawonogów (zaburzenia funkcji pompy sodowej)
- powodują gwałtowną utratę wody
- przyczyniają się do obniżenia wydolności układu oddechowego
- dobrze rozpuszczają się w tłuszczach -> łatwo przedostają się przez błony komórkowe.
Wzmianki o stosowaniu w starożytnych Chinach i Rzymie
Zoocydy pochodzenia naturalnego
Nikotyna
Alkaloid pozyskiwany z liści tytoniu Nicotiana tabacum.
Śladowe ilości nikotyny - pomidory, bakłażany i papryka.
Działanie
-poraża centralny układ nerwowy, uszkadza synapsy
-przedostaje się przez błony śluzowe
W Polsce w 1933 opatentowano wytwarzanie środków owadobójczych z pyłu tytoniowego bez konieczności ekstrakcji nikotyny
Deterenty pokarmowe (antyfidanty).
Substancje, które oddziałując na narządy smaku owadów, powodują zaprzestanie żerowania i w konsekwencji, nawet w obecności w pobliżu pokarmu, prowadzą do śmierci głodowej. „anoreksja” u owadów.
Selektywne = Z reguły aktywne w stosunku do określonej grupy owadów, pozostając obojętne wobec innych. Można więc wyselekcjonować również takie, które będą aktywne wobec szkodników i nieaktywne wobec owadów pożytecznych
Łatwo poddają się biodegradacji w środowisku naturalnym.
Występują one w roślinach w niewielkich ilościach (stosowanie jako środków ochrony roślin czy magazynów żywności na szerszą skalę jest ograniczone; do ochrony 1 ha upraw trzeba uprawiać nieraz aż do 1 ha ziół do pozyskiwania ekstraktu.)
Naturalne antyfidanty
triterpenoid -> azadirachtyna, (Miodla indyjska (Azadirachta indica) zawiera działa na szaranczę i 100 innych gatunków)
laktony seskwiterpenowe, które obok funkcji laktonowej zawierają dodatkowe podstawniki najczęściej z funkcją tlenową.
glikozydy -> demisyna, solanina oraz tomatyna (występują u psiankowatych ->zastosowane przeciw stonce ziemniaczanej
Repelenty
(łac. repellere = odstraszać, odrzucać)
substancje mające właściwość odstraszania niepożądanych w danym miejscu gatunków.
Szkodniki :
mole (mól kożusznik, mól odzieżowy)
wołek zbożowy
Repelenty
Bagno zwyczajne (Ledum palustre)
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)
Mięta polna (Mentha arvensis),
Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis
Naturalne fungicydy
Patogeny:
Grzyby z rodzajów Fusarium, Alternaria, Botrytis, Phytophthora i wielu innych.
także niektóre szkodniki
Fungicyd:
Allicyna - inhibitor syntetazy acetylokoenzymu A; blokuje syntezę kwasów tłuszczowych, steroli i innych.
Źródło: czosnek (Allium sativum)
Preparaty: Bioczos i Biochron.
Przeznaczone głównie do ochrony roślin warzywnych oraz ozdobnych.
Naturalne fungicydy
Patogeny grzybowe:
Fusarium sp. (fuzariozy),Pythium sp. (zgorzel siewek, czarna nóżka), Phytophthora sp. (zaraza ziemniaczana), mączniaki prawdziwe, rdze, szara pleśń)
Fungicyd o dodatkowym działaniu wzmacniającym na system odpornościowy rośliny:
Wyciąg z nasion i miąższu grejpfruta (Citrus x paradisi)
Preparaty: Biosept, Grevit
Rośliny o intensywnym zapachu
wykorzystywane jako środki ochrony roślin:
Bagno zwyczajne (Ledum palustre) W
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) WG
Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis ) WŻ
Aksamitka (Tagetes sp.)
Pelargonia (Pelargonium sp.)
Szałwia lekarska (Salvia officinalis)
Lawenda lekarska (Lavandula angustifolia)
Kocimiętka właściwa (Nepeta cataria)
Mięta polna (Mentha arvensis)
Hyzop lekarski (Hyssopus officinalis)
Tymianek właściwy (Thymus vulgaris )
Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)
Majeranek ogrodowy (Origanum majorana )
Kolendra siewna (Coriandrum sativum)
Koper ogrodowy (Anethum graveolens)
Rozmaryn (Rosmarinus officinalis)
Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum)
Czosnek (Allium sativum)
Grejpfrut (Citrus x paradisi)