Oznaczanie składu uziarnienia
Metoda sedymentacyjna - areometryczna
wg Prószyńskiego
Poza analizą sitową, metoda ta służy do wyliczenia wskaźników uziarnienia. Wykonujemy ją w przypadku, gdy poniżej sita o najdrobniejszych oczkach jest powyżej 5 % próbki.
1. Sprzęt
- waga
- łódeczka do ważenia substancji
- areometr glebowy
- cylindry miarowe o objętości 1 l. Śr. 6 cm
- stoper
- termometr
- duży korek gumowy do zatykania cylindra
- bagietka
- tryskawka
- kroplomierz
2.Odczynniki
- alkohol amylowy
- bezwodny węglan sodu
-Kalgon
3.Obliczenia
Areometr pozwala odczytać bezpośrednio w procentach ilość cząstek zawieszonych mniejszych od danej średnicy, jeżeli od wartości odczytu zrobionego w badanej próbce odejmie się wartość odczytu dokonanego w roztworze poprawkowym.
4.Przygotowanie próbek glebowych.
- odważyć 40 g. badanej gleby i wsypać do przygotowanej zlewki. (wykorzystujemy próbkę, która przeleciała przez najdrobniejsze sito, o ile jest jej wystarczająca ilość, albo z całej próbki osadu. Po przesianiu przez sita przy użyciu wytrząsarki, pozostałość na sitach trzeba dodać.
- zalać wodą destylowaną (około 0,5 l)
- dodać 25 ml. Roztworu kalgonu, podwójna ilość (50 ml) peptyzatora stosuje się przy próbkach zawierających węglany.
- zawiesinę glebową mieszać używając mieszadła magnetycznego: gleby piaszczyste 10 min., gliny i utwory pyłowe 20 min., iły 30 min.
- po zakończeniu mieszania przenieść ilościowo zawiesinę do szklanego cylindra 1 l i dopełnić do kreski wodą destylowaną.
5.Przygotowanie roztworu poprawkowego:
- do cylindra 1 l. Dodaje się kalgon w takiej ilości jak do roztworu podstawowego
- dopełnić do 1 l. Wodą destylowaną
6.Uwagi:
- temperatura w obu cylindrach powinna być jednakowa, dopuszczalna różnica wynosi około 0,5 oC
- jeżeli próbka glebowa zawiera próchnicę, dla zniszczenia piany tworzącej się przy wytrząsaniu zawiesiny należy dodać do obu cylindrów kilka kropel alkoholu amylowego.
7.Przebieg analizy
- Wyznaczanie właściwego czasu odczytów
* cylinder z zawiesiną zamknąć korkiem i wytrząsać przez pół minuty
* ustawić cylinder na statycznej konsoli i od tej chwili liczyć czas.
* po upływie 10-12 minut od chwili postanowienia robi się pomiar areometrem w cylindrze z zawiesiną i z roztworem poprawkowym.
* różnica tych odczytów da przybliżoną procentową zawartość cząstek < 0,02 mm w badanej glebie co pozwoli wyszukać właściwą tablicę do określania czasów.
* po znalezieniu tablicy zmierzyć temperaturę cieczy w obu cylindrach i odczytać czasy pomiarów, wpisać je do tabeli.
- Wykonanie pomiaru:
* wstrząsnąć cylinder z zawiesiną glebową (30 przewróceń dnem do góry), uważając przy tym żeby osad z dna spłukać przy pierwszych poruszeniach.
* postawić cylinder zwalniając stoper
* odkorkować
* jeżeli utworzy się piana dodać kilka kropli alkoholu amylowego,
* włożyć powoli areometr żeby nie kołysał się zbyt silnie
* w przewidzianych odstępach czasu dokonać odczytów na areometrze zapisując je w tabelce, następnie robi się pomiary w cylindrze z roztworem poprawkowym
2