FORMY ZATRUDNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

• warsztaty terapii zajęciowej,

• zakłady aktywności zawodowej,

• zakłady pracy chronionej,

• otwarty rynek pracy,

• (ponadto czasem wymieniane jest) szkolnictwo zawodowe specjalne.

Warsztaty terapii zajęciowej:

• Forma rehabilitacji zawodowej i społecznej. W Polsce funkcjonuje od 1992 r.

• UCZESTNIKAMI SĄ:
  osoby z upośledzeniem umysłowym, które uniemożliwia podjęcie pracy. Osoby te mają możliwość udziału w rehabilitacji społeczno - zawodowej poprzez terapię zajęciową.

• W warsztatach kładzie się nacisk na aspekt społeczny funkcjonowania zawodowego, jednakże niebagatelizując nabywania umiejętności czysto zawodowych, związanych z wykonywaną pracą.

• Finansowane ze środków PFRON.

• Warunek uczestnictwa:
  osoby powyżej 16-go roku życia, z umiarkowanym, bądź znacznym stopniem niepełnosprawności. W orzeczeniu musi być wskazanie do uczestnictwa w terapii zajęciowej.

• ZADANIA:
  - ogólne usprawnianie,
  - rozwijanie umiejętności wykonywania czynności życia codziennego,
  - rozwijanie zaradności,
  - przygotowanie do życia w środowisku społecznym,
  - rozwijanie sprawności psychofizycznych niezbędnych w pracy,
  - rozwijanie podstawowych oraz specjalistycznych umiejętności zawodowych.

• ROLA:
  - pomoc dla rodzin osób niepełnosprawnych,
  - forma rehabilitacji i aktywizacji dla młodych osób niepełnosprawnych, które skończyły szkołę podstawową, lu przerwały naukę, tych spośród osób niepełnosprawnych, którzy wymagają dłuższego okresu dojrzewania psychofizycznego i przygotowania do pracy, oraz dla osób niepełnosprawnych, które są zagrożone marginalizacją i degradacją.

Zakłady aktywności zawodowej:

• Prowadzą działalność gospodarczą na zasadzie non profit.
  W zakładach tych zatrudniane są osoby niepełnosprawne ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
  Aktywność zawodowa jest ważniejsza niż rehabilitacja społeczna.

• ZADANIA:
  - przygotowanie osób niepełnosprawnych do życia w otwartym środowisku,
  - pomoc w realizacji niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia na miarę ich indywidualnych możliwości.

• ROLA:
  forma rehabilitacji i zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które mają znikome szanse, szczególnie w początkowym okresie aktywności zawodowej, na znalezienie zatrudnienia na otwartym rynku pracy.

Zakłady pracy chronionej:

• Regularne firmy o różnej formie organizacyjnej, które prowadzą działalność gospodarczą. Muszą zatrudniać odpowiednią ilość osób niepełnosprawnych z różnymi stopniami i rodzajami niepełnosprawności.
  Zakłady te są wiodącym miejscem pracy dla aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym.

Otwarty rynek pracy:

• ZATRUDNIENIE WSPOMAGANE ma służyć w maksymalnej rezygnacji z segregacji w zatrudnieniu na rzecz integracji. Prowadzi do zminimalizowania liczby zakładów pracy zatrudniających tylko, lub w przeważającej części, osoby niepełnosprawne i zaistnienia tych osób na otwartym rynku pracy. (Początki la 80 XX w w USA).
  Polega na zatrudnieniu osób niepełnosprawnych ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w zwykłych zakładach pracy, przy zapewnieniu im wsparcia przez trenera pracy (asystenta zawodowego).

• Osoba niepełnosprawna wykonuje regularną pracę wspólnie z pełnosprawnymi pracownikami w warunkach integracyjnych, gdzie większość stanowią pełnosprawni pracownicy.

• ROLA TRENERA PRACY (asystenta zawodowego):
  - ocenia możliwości zawodowe kandydata i przygotowuje indywidualny plan wspomagania zgodnie z jego potrzebami,
  - znalezienie właściwego stanowiska pracy i pracodawcy, oraz prowadzenie konsultacji w sprawie warunków przyjęcia osoby niepełnosprawnej do pracy,
  - pomoc osobie niepełnosprawnej w przygotowaniu wszystkich niezbędnych do zatrudnienia dokumentów,
  - asystowanie przy rozmowie kwalifikacyjnej,
  - informowanie pracodawcy i kandydata o możliwościach uzyskania wsparcia finansowego,
  - pomoc w sporządzaniu umowy o pracę i określenia warunków zatrudnienia,
  - doradztwo i pomoc przy adaptacji stanowiska i miejsca pracy do potrzeb niepełnosprawnego pracownika,
  - udzielenie wyjaśnień i porad współpracownikom osoby niepełnosprawnej,
  - pomoc w wypracowaniu odpowiednich relacji interpersonalnych w miejscu pracy,
  - przyuczenie pracownika niepełnosprawnego do wykonywania ustalonych dla niego zadań zawodowych,
  - asystowanie osobie niepełnosprawnej przy pracy aż do momentu uzyskania przez niego pełnej samodzielności zawodowej zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy,
  - ciągłe interesowanie się niepełnosprawnym pracownikiem, poprzez okresowe kontakty. Udzielanie pomocy, rozwiązywanie problemów. Ma to na celu stałe utrzymanie zatrudnienia przez osobę niepełnosprawną i przeciwdziałanie ewentualnemu zwolnieniu.

• Zalety zatrudnienia wspomaganego:
  - doprowadza wprost do zatrudnienia,
  - zakłada aktywny udział samej osoby niepełnosprawnej,
  - zapewnia szkolenie w trakcie wykonywania pracy, które udzielane jest przez trenera pracy.
  

Zawodowa edukacja specjalna:

• Stanowi środowisko rehabilitacji i nauki osób niepełnosprawnych. Przeznaczona jest dla uczniów z określonymi rodzajami niepełnosprawności.

---