Od czasu gdy na świecie doszło do rozwoju przemys³u, przyroda zosta³a zagrożona. Wzros³a ilość odpadów, zanieczyszczeń (komunalnych i chemicznych), wycinki lasów, gatunki zwierząt zaczęły zmniejszać swoją populacje co sprawi³o znaczne zubożenie naturalnych ekosystemów.
Człowiek dostrzeg³ ten problem i postanowi³ wprowadzić szereg dzia³añ maj¹cych na celu zaprzestanie niszczeniu środowiska naturalnego.

Ochrona przyrody- ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.

Jest wiele powodów dla których realizuje się ochronę środowiska

Egzystencjalne

Za najbardziej podstawowy motyw ochrony przyrody można uznać zapewnienie stałej dostępności pokarmu i surowców do produkcji ubrań lub budowania domów. Większość żywności wspó³czeœnie wytwarzana jest w wyniku prowadzenie dzia³alnoœci rolniczej.

Motywy egzystencjalne skłaniają wiec do ochrony gatunków uprawianych, lecz tak e wszystkich gatunków uznawanych za pożyteczne.
Rolnikom i sadownikom zależy na zachowaniu odpowiedniej liczebności owadów zapylaj¹cych, zwierząt żywiących się owadami i gryzoniami wyrz¹dzaj¹cymi szkody w uprawach.

Ze względu na zaspakajanie podstawowych potrzeb wprowadzono kwoty połowowe dla rybaków. Bez zapewniania odpowiedniej liczebności ryb i możliwości odtwarzania zasobów mórz ludzkość może stracić jedno ze źródeł pokarmu, a rybacy źródeł utrzymania.

Budowa domów, produkcja mebli u narzędzi wymagaj¹ pozyskania drewna. Potrzeba ta jest powodem ochrony lasów i dba³oœci o odtwarzanie drzew po ich wyrębie.

Przykładem tego, jak bardzo człowiek uzależniony jest od przyrody może być Wyspa Wielkanocna. Osiedlenie się na niej ludzi i całkowite wykorzystanie jej zasobów oraz drastyczne zmiany w jej ekosystemie doprowadziły do zagłady tamtejszej populacji.

• Motywy ekonomiczne

W skrócie: są one związane z tym, że użytkowanie zasobów naturalnych wiąże się z korzyściami materialnymi. Współcześnie kluczowe stało się ograniczenie pozyskiwania zasobów do poziomu zapewniającego ich odtwarzanie. Jeśli ludzie będą pozyskiwać zbyt dużo zasobów przyrody, w przyszłości ich dostępność będzie mniejsza. Doprowadzi to do zubożenia społeczeństw.

Pierwsze zorganizowane dzia³ania maj¹ce na celu ochronę zasobów przyrody w Polsce podjęte zosta³y z powodów ekonomicznych i gospodarczych. Z
Ciekawostką jest że Władysław Jagiełło ustanawiaj¹c ochronę cisów, chcia³ zapewni trwałość dostępu do surowca, z którego wytwarzano ³uki i kusze. Z podobnych powodów ochron¹ były objęte duże zwierzęta. Zakaz polowań lub ograniczenie prawa do polowania zapewnia³ korzyści królom i książętom. Duże polowania urz¹dzano przed wypraw¹ wojenna w celu zgromadzenia zapasów. Dlatego ważne by³o stworzenie ochrony zwierz¹t ³ownych w okresie pokoju.

Bardzo ważne jest zachowanie różnorodności genetycznej i gatunkowej organizmów. Umożliwia to pozyskiwanie odmian i ras dających lepsze produkty - rolnictwo; w medycynie ważne jest to dla wytwarzania nowych coraz skuteczniejszych leków czy badania terapii; czy w przemyśle - produkcja włókien, drewna, paliw barwników itd. Czyli jak widzimy ma to również wpływ na rozwój dziedziny biotechnologii.

• Motywy estetyczne

Dla wielu ludzi ogromne znaczenie ma możliwość podziwiania piękna przyrody. Ze względów estetycznych ludzie zak³adaj¹ ogrody ozdobne, troszcz¹ się o rośliny rosn¹ce na parapetach okiennych, hoduj¹ zwierzęta domowe takie jak psy, koty, czy gatunki egzotyczne. W miastach i wsiach istniej¹ parki, do których wielu ludzi chodzi w wolnym czasie. Podczas wakacji miejscami szczególnie często odwiedzanymi przez turystów staj¹ się obszary dzikiej przyrody. Tatrzański Park Narodowy jest odwiedzany przez tysi¹ce turystów. Motywy estetyczne mog¹ ³¹czyæ się z motywami ekonomicznymi. Wielu mieszkańców polskich gór utrzymuje się dzięki wykonywaniu us³ug dla turystów. Pokoje w hotelach, z których widać zróżnicowany, naturalny krajobraz mog¹ by droższe od innych lokali. Krajobraz wp³ywa tak e na cenę nieruchomości, wielu ludzi poszukuje naturalnego krajobrazu w celu osiedlenia się. Piękno dostrzegaj¹ niemal wszyscy patrz¹c duże zwierzęta i kwitn¹ce rośliny. Jedynie piękno ¿ab, karaluchów lub paj¹ków dostrzegaj¹ nieliczni.

Motywy estetyczne w niektórych przypadkach łączą się z ekonomicznymi - turystyka.

• Motywy etyczne

Stosunek człowieka do organizmów może by traktowany jako miara moralności.

Podziw i poszanowanie życia jako zjawiska wyj¹tkowego powoduje, że niektórzy ludzie rezygnuj¹ ze spożywania pokarmów pochodzenia zwierzęcego.

wg wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa". Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.

Wiele religii i nurtów filozoficznych także odnosi się do ochrony przyrody
- Wszystkie stworzenia są dziełem Boga
- jedynym świadomym gatunkiem na ziemi jest człowiek dlatego spada na niego odpowiedzialność za ochronę wszystkiego innego całej przyrody
- człowiek musi szanować prawo do życia innych istot

• Motywy naukowe

Ważnym motywem ochrony przyrody jest również chęć jej dokładnego poznania. W XXI wieku większości gatunków pozostaje nie opisana przez naukowców. Ich liczba moje by jedynie szacowana. Dok³adnie poznanych zostało zaledwie kilka gatunków. Nawet dzia³anie najlepiej poznanego organizmu ludzkiego wci¹¿ nie jest nie pe³ne, a w medycynie stale pojawiaj¹ się kolejne odkrycia. Fragmenty przyrody, w których działalność człowieka jest niewidoczna są przedmiotem intensywnych badań naukowych. Wiele z tych badań prowadzi do rozwi¹zania wabnych problemów ludzkości. Substancje zawarte w organizmach od tysi¹cleci wykorzystywane s¹ jako leki. Z rośliny, która chroniona by³a już¿ w średniowieczu, cisu, uda³o się w XX wieku wyizolować substancje o nazwie toksyna. Substancja ta pozwala na leczenie nowotworów. Obecnie wytwarzana jest przez bakterie transgeniczne, do których zosta³ wprowadzony gen rośliny. Wiele leczniczych substancji wci¹¿ moje czeka na odkrycie.

• Motywy kulturowe

Przyroda moje by chroniona ze względu na wydarzenia historyczne lub legendy związane z danym miejscem. Drzewa lub g³azy znajduj¹ce się w takich miejscach otaczane s¹ trosk¹ przez kolejne pokolenia. Ich historia jest przekazywana ustnie lub zapisywana. Przewodnicy wycieczek często opowiadaj¹ historie lub legendy zwi¹zane z drzewem, jaskini¹, ska³¹. Forma chronionej przyrody s¹ równie¿ zabytkowe parki, aleje drzew, zabytkowe ogrody. Przyroda w tych miejscach jest znacznie zmieniona przez cz³owieka, lecz historia powi¹zana z przyroda tworza wartosciowa calosc

• Motywy patriotyczne

"milosc do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie milosc dp ojczystej Ziemi", pisa³ Jan Gwalbert Pawlikowski. Has³o to zainspirowa³o w Polsce ruchy krajoznawstwa g³osz¹ce potrzebę ochrony przyrody.

Przywi¹zanie do ojczyzny manifestowane jest jako znajomo jej historii, troska o wspó³obywateli, troska o zabytki kultury oraz troska i znajomo ojczystej przyrody. Obywatele poszczególnych państw z duma pokazuj¹ zachowane dzięki wspólnym wysi³kom kolejnych pokoleń obszary chronione. Powodem do dumy s¹ tak e ocalone przed zag³ad¹ gatunki roślin i zwierz¹t. Polacy maja szczególne zas³ugi w ocaleniu i przywróceniu naturze żubra???

• Koncepcje ochrony przyrody

Rozwój cywilizacji oraz liczba ludności na wiecie stworzy³y sytuacje, gdy konieczny jest kompromis między rozwojem spo³eczeñstw, a zachowaniem przyrody i jej różnorodności. Najbardziej rozpowszechnioną koncepcją ochrony przyrody jest trwały, zrównoważony rozwój. W zakresie ochrony przyrody zrównoważony rozwój oznacza zachowanie różnorodności biologicznej na zastanym poziomie. Konsumowanie zasobów nie powinno by większe ni¿ możliwości ich odtwarzania, tak aby starczy³o zasobów przyrody dla naszych dzieci i wnuków.

Mniej popularna jest koncepcja powrotu do natury. Koncepcja zak³ada rezygnacje ze zdobyczy techniki, zaprzestanie wykorzystywania zasobów nieodnawialnych i harmoniczne istnienie cz³owieka w naturalnych ekosystemach

Koncepcja konserwatorska zak³ada zachowanie stanu istniej¹cego, rozwiniętej cywilizacji ludzkiej na terenach przekszta³conych oraz ochronę niezmienionej przyrody na obszarach chronionych. Poznanie w ostatnich dziesięcioleciach zależności wystêpuj¹ce w ekosystemach i ca³ej biosferze wskazuj¹, ¿e realizowanie ochrony przyrody w tej postaci jest nierealne.

Koncepcja liberalna zak³ada możliwie najwięcej dzia³añ ze strony pojedynczych ludzi, z ograniczeniem dzia³añ prowadzonych przez państwa. Wykazywanie zachowa maj¹cych zapewni ochronę przyrody przez ca³oœci spo³eczeñstwa wymaga posiadania odpowiedniej wiedzy przez każdego cz³owieka. Wiedza zapewniaj¹ca umiejętna ¿życia bez szkodzenia przyrodzie określana jest jako wiadomo ekologiczna.

HIPOTEZA GAI

Hipoteza Gai zosta³a wysunięta w 1987 roku przez Jamesa Lovelocka, brytyjskiego pracownika NASA; Zasugerowa³ on, ¿e wszystkie istoty ¿yj¹ce na Ziemi dzia³aj¹ wspólnie, aby zachowa na naszej planecie optymalne warunki do ¿życia. Ziemia ma zdolna reagowania na zmiany panuj¹cych warunków, dostosowuje się do nich tak, by nadal mog³o się rozwija ¿życie. Overlock nazwa³ ten system Gaja, od imienia greckiej bogini uosabiaj¹cej Matkę

.

Podczas gdy Lovelock ubywa terminu „Gai” okreœlaj¹c ziemsk¹ biosferę jako dobr¹ matkę, Medea Warda odnosi się symbolicznie do postaci z greckiej mitologii, która zabi³a swe w³asne dzieci. Twierdzi on, ¿e ¿życie podobnie jak Medea, zabije w końcu w³asne twory.

Hipoteza Madei

Ward sugeruje, ¿e największym wrogiem ¿życia jest samo ¿życie. Czy ¿życie samo z siebie mog³oby zagrozi w³asnej egzystencji? Zgodnie z hipotez¹ Medei tak w³aœnie jest.

Poznawanie zależności istniej¹cych w ekosystemach doprowadzi³o do zrozumienia potrzeby ochrony przyrody jako ca³oœci. Cz³onkowie niektórych ruchów ekologicznych wyznaj¹ przekonanie, ¿e ca³a biosfera tworzy jeden super organizm o dużej możliwości samoregulacji. W myl tej hipotezy niszczenie przyrody doprowadzi do zniszczenia cz³owieka.

Podejmowane działania łączą założenia oby dwóch hipotez.

---