wykłady z psychologii (1-7), Religioznawstwo, Rok II, Psychologia Religii, Wykłady


WYKŁAD 1- 4.10.2011

HISTORIA PSYCHOLOGII RELIGII

Obecnie jest ona bardziej interdyscyplinarna: psychologia+religioznawstwo

WUNDT: pierwsze laboratorium psychologiczne, twórca „Psychologii Narodów” (pierwszy podręcznik do psychologii, jeden tom całkowicie poświęcony religii).

Psychologia nie zajmuje się religią za bardzo gdyż:

  1. Trudno to ująć w badaniach. Głównym obiektem poszukiwań była centralna jednostka sterująca, czyli to co uniwersalne dla każdego człowieka na ziemi

  2. Psychologia była długo częścią filozofii, jak się w końcu oderwała, to chciała być naukowa. Zajmowanie się religią przeczyło by temu.

  3. Psychologowie podzielili się na 2 grupy: odrzucający religię jako własny system przekonań i takich którzy tego nie zrobili

Z punktu widzenia religioznawstwa: mało jest psychologów o wiedzy religioznawczej (albo jungowcy, albo freudowscy)

Ośrodki psychologii religii: Skandynawia (Szwecja i Finlandia), Holandia, Belgia, USA, Polska.

Psychologia religii: wiedza psychologiczna by poznać religijność i religię (religia to obiekt badań)

Psychologia pastoralna: wiedza psychologiczna zastosowana do konkretnego wyznania, tradycji religijnej (z punktu widzenia wyznania oczywiście).

PSYCHOLOGIA GŁÓWNEGO NURTU:

- redukcjonizm: religijność badana tylko w jakimś wybranym aspekcie

- religia to „niebezpieczny temat”: powiązana z teologią i filozofią

- badała postawy indywidualne wobec religii

- brak znajomości różnych tradycji religijnych

- religijność długo postrzegana w kontekście psychopatologii: religia nie jest czymś co może pomóc, nie jest budująca

RELIGIOZNAWSTWO:

- zna wiele tradycji religijnych

- ograniczona wiedza psychologiczna

- religia jako naturalny przedmiot badań, różnorodnie definiowany: wiara i tradycja; rytuały; doświadczenia religijne

INSTYTUCJONALNE KONSEKWENCJE PODWÓJNEJ IDENTYCZNOŚCI:

- czasopisma, towarzystwa naukowe:

AAR: American Academy of Religion - religioznawcze z sekcją psychologiczną

EAPR: European Associcion Psychology of Religion - specjalność psychologia Religi z punktu widzenia psychologii

KULTURA JAKO SPOSÓB NA PODZIAŁY INTERDYSCYPLINARNE:

- podejście emiczne vs etyczne (emic vs etic) w badaniach nad religijnością (czyli że albo jest się „uczestniczącym obserwatorem”, albo po prostu badaczem badającym bez zaangażowania)

- imperializm kulturowy (coś w stylu europocentryzmu, nasza kultura super a inne są albo głupie albo zacofane)

Perspektywy badawcze:

- psychologia międzykulturowa: pokazuje to co najbardziej podobne, nie pokazuje tego co różne (podejście etic)

- psychologia kulturowa: do zrozumienia religii w danym społeczeństwie trzeba interpretacji przez dominujące wartości, badacz poznaje kulture i tradycję (podejście emic)

- podejście indygeniczne: człowiek urodzony w danej kulturze jest jedynym ekspertem umiejącym opisać swoja kulturę w sposób adekwatny.

WYKŁAD 2- 11.10.2011

Tutaj był film o duchach, a później dyskusja, więc notatek niewiele, tytuł wykładu to: „Duchowość i religijność w dyskursie społecznym”.

W kontekście filmu pojawiła się definicja eksperymentu: muszą być wyraźnie wyodrębnione zmienne i powtórzenie go da te same wyniki. Co oczywiście w kontekście „łowców duchów” mówi nam, że ich eksperymenty są guzik warte.

Pojawiło się rozróżnienie między religijnością a duchowością (chyba na tablicy pisała to jak ludzie z Sali rozumieją oba pojęcia):

Religijność: wiara jest narzucona, wierzy się w skuteczność obrzędów, trzeba wypełniać nakazy religijne

Duchowość: przeżycia wewnętrzne, poszukiwanie własnego ja, poczucie jedności ze światem (ja i natura to różne przejawy tego samego)

WYKŁAD 3 -18.10.2011

Notaki ze slajdów o duchowości. Wyswietlała się lista z cechami przeróżnymi, mam te, które zdążyłam zanotować (były po angielsku):

Cechy pozytywne duchowości: Zainteresowanie, pożądanie, nadzieja, pragnienie, potrzeba, potencjał

Negatywne: bankructwo, konflikt, kryzys, degeneracja, deprywacja, dezorientacja, stres, wątpliwość, cierpienie, pustka, problem, próżnia

To czego poszukujemy w duchowości: cel, aspiracje, wybawienie, rozwój, ewolucja, wzrost, podróż, postęp, poszukiwanie, odkrywanie, przedsięwzięcie

Jakim celom służy duchowość: połączenie, wypełnić przeznaczenie, osiągnąć doskonałość, kontakt, podstawy, odpowiedź na pytania, wartości, coś cennego, oczyszczenie, zakorzenienie

Środki i cele:

ludzie: autorytet, opieka, społeczność, kierownik duchowy, przyjaciele, przewodnik, interwencja, lider, mistrz, nauczyciel

zasoby: przekonania/wierzenie, kontekst, kierunek, dyscyplina, dyskurs, język, ścieżka, praktyka, system, techniki, tradycje, pisma

Cel tego co chcemy osiągnąć dzięki duchowości: przebudzenie świadomości, zyski świadomości, oświecenie, dary, wiedza, wejrzenie w siebie, powtórne narodziny, radość, zdrowie, dojrzałość

Pułapki (jak duchowość może wpłynąć patologicznie): autorytaryzm, szarlatanizm, duma, patologia, materializm, izolacja, porażka, narcyzm, nieautentyczność, eksploatacja, fałszywi prorocy.

To wszystko odnosiło się do jakiegoś badania, w którym pokazywali ludziom zdjęcia, które miały dokopac się do doświadczeń

Poczucie świadomości opisywali jako tu i teraz, flow, zgranie się, skupienie

Potem był opis badań dzieci brytyjskich i polskich, jakiego języka używały do opisu doświadczeń i pojęć religijnych: brytyjkie uzywały języka niereligijnego (sci-fi, technologia, gry), polskie: język religijny i s-f (Gwiezdne Wojny i moc ;) )

TECHNIKI NADSTYMUACJI I DEPRYWACJI SENSORYCZNEJ W RÓŻNYCH RELIGIACH I KONTEKSTACH KULTUROWYCH JAKO SPOSÓB UZYSKIWANIA DOŚWIADCZEŃ RELIGIJNYCH I ODMIENNYCH STANÓW ŚWIADOMOŚCI

Doświadczenie religijne jest zawsze wywołane przez coś religijnego i zwasze z religią związane.

Odmienne stany świadomości: nie ma założenia, że będzie religijny, może być wywołany przy uzyciu różnych technik:

- skrajne doświadczenia (strach)

- skrajne wyczerpanie

- hipnoza/stany transowe

- muzyka

- grzyby halucynogenne

- komory deprywacyjne

- praktyki umysłowe/medytacje

Nadstymulacja:

- grzyby, sporysz, alkohol itp.

- taniec transowy i muzyka

- silne emocje (wywoływane specjalnie)

- techno party

- spektakle muzyczno wizualne

- samookaleczenie

Deprywacja:

- komory ciszy/deprywacyjne

-medytacja i praktyki oddechowe

- posty/głodówki

Dodatkowo: dopalacze, imprezy sportowe, rytuały New Age, medytacje w ramach nowych ruchów religijnych (to wymieniała sala na wykładzie)

Wargacki na opisanie tych uczuć wywoływanych prze pewne techniki zaproponował „effervescence” czyli „musowanie”

Praktyki tego typu w religiach mają też głębsze znaczenie: np. taniec derwisza symbolizuje krążenie planet wokół słońca i krążenie duszy wokół Boga

OKRESY BADAŃ

- do 20-lecia międzywojennego: opcja „szkła powiększającego”, dzięki doświadczeniu religijnemu dowiadujemy się o ludzkiej religijności

- l. 60 XXw: zainteresowano się duchowością, bo pojawiły się nowe ruchy religijne i doświadczenia mistyczne stały się popularne, a normalna religia zaczęła tracić na znaczeniu

NURTY BADAWCZE:

  1. Teoretyczny: jakie są wymiary i koncepcje teoretyczne n.t doświadczeń religijnych (struktura mózgu, funkcjonowanie poznawcze, kognitywistyka)

W ramach tego nurtu doświadczenie religijne było też postrzegane jako forma percepcji „Świętości” R. Otto

  1. Empiryczny: jak przeżyć doświadczenie religijne

Pojawia się pojęcie schematu (Boga, reguły interpretacynej wydarzeń), żałoba mediowana przez kulturę (Egipt: bardzo teatralna, Bali: spokojna), chrzest a próba zabójstwa, możliwości uzdrowienia

WYKŁAD 4 -25. 10. 2011

Film „Tabu a narkotyki” - w filmie pokazano historie ludzi, którzy mieli problemy w życiu, a po odwiedzinach u czarownika/szamana się zaczęło im się układać

U lekarza, który wpadł w depresję i wszystko zaczęło mu się sypać, bo potrącił chrzesniaka (czy kogoś tam) po wizycie nad świętym jeziorem w swiętym miejscu z innymi ludźmi, pod opieką szamana i uczniów, ulzyło mu. Prawdopodobnie był w stanie stresu pourazowego, a rytuał pomógł w tym żeby objawy się cofnęły.

Drugi był piekarz, któremu interes się posypał, bo ludzie gadali, że jego piekarnia jest nawiedzona. Poszedł do szamana, zanurzył się w jeziorze (oczyszczenie przez ofiarowanie) i przeniósł się do rzeczywistości transcendentnej, gdzie duchy mu powiedziały, żeby się przebranżowił.

W obu przypadkach brali jakieś narkotyki, a żeby narkotyk zadziałał, musi zajść redukcjonizm poznawczy, za którym stoi stan sugestii, w który osoby same się wprowadzają.

U piekarza narkotyk skonsolidował ślady pamięciowe i pomógł znaleźć zdrowe rozwiązanie problemu.

Kiedy narkotyki są legalne i ich spożywanie odbywa się pod czyimś przewodnictwem, mamy do czynienia z ekspansją świadomości.

Kiedy narkotyki są nielegalne, zażywane jednostkowo, jako mechanizm ucieczkowy, mamy do czynienia z zawężeniem świadomości.

WYKŁAD 5 - 8.11.2011

Dalej omawiamy film z poprzedniego wykładu.

U tamtych panów zaszła zmiana koherencji: bezradność została zastąpiona zdolnością działania.

Jako opozycja byli przedstawieni kolesie, którzy brali extasy na imprezach albo w domu. Podkreślali, że to usuwa ograniczenia, ułatwia otworzenie się na świat i bycie towarzyskim i inne spojrzenie na rzeczywistość. ALE! Exstasy nie daje systemu znaczeń, bo nie ma przewodnika. Zachodzi też de automatyzacja procesu poznawczego (widzimy świat takim jaki jest)

Później był film o rytuale dhikr, muzułmański, siedzieli sobie w Sali, śpiewali i się gibali do rytmu (wszystko stopniowo przyspieszało i było co raz głośniejsze) - polegało to na recytacji 99 świętych imion Allaha, w rytmie oddechu, dodane ruchy ciała.

Taki rytuał daje poczcie przynależności do grupy i pomaga budować tożsamość.

WYKŁAD 6 - 15.11.2011

TEORIA ROLI- Hjalmar SUNDEN- role taking vs role adopting

Trudna sytuacja rodzi pytanie o sensie, jak zachować spójność. Sunden: próbujemy dotrzeć do systemu odniesienia sformułowanego w naszej religii (u nas Hiob na przykład) W praktyce wygląda to tak: mamy religijny system odniesienia (historia o Hiobie i jak Bóg go pokarał), my przyjmujemy rolę postaci z mitu (identyfikujemy się z Hiobem), i oczekujemy, że nasza interakcja z Bogiem przebiegnie tak jak w micie, a to co się dzieje jest zgodne ze schematem działania Boga.

Kiedy tradycja religijna jest dla nas żywa i ją znamy, wtedy przyjmujemy rolę postaci z mitu (role ta king) i oczekujemy, że Bóg zachowa się wobec nas tak jak wobec tej postaci (role adopting). Dalszy rozwój sytuacji to przejaw Boga w naszym życiu.

PODSTAWY DOŚWIADCZEŃ RELIGIJNYCH

Orientacje religijne - GORDON ALLPORT l.50

-eksperyment Allporta jak religijność oddziałuje na ludzkie życie: wyszło, że ludzie religijni nie są wcale lepsi (moralnie) od niereligijnych. To prowokuje do kolejnych badań: czym się różnią „szlachetni religijni” od „nieszlachetnych religijnych”?

- to prowadzi do koncepcji dwóch religijności: wewnętrznej (coś osobistego, kształtuje nasze życie) i zewnętrznej (cos na zewnątrz, zasób społeczny). Szlachetni religijni mieli religijność wewnętrzną, więc kierowali się nią na co dzień, a nieszlachetni mieli zewnętrzną, więc byli religijni bo „tak trzeba” (tak ja to interpretuje, ale wydaje się to logiczne xD)

Orientacja poszukująca - BASTON

- tej orientacji nie da się podciągnąć pod klasyfikację Allporta

- formułuje pytanie o sens, cel, pytania ostateczne

po angielsku te trzy orientacje to: extrinsic, intrinsic i quest orientation

Wrodzony charakter doświadczeń religijnych (czy wszyscy są predysponowani do doświadczeń religijnych?)

  1. badania Oxford sir Alistair Hardy Research Center

Hardy był biologiem i uważał, że wszystkie biologiczne właściwości organizmu muszą mieć jakiś cel, jeśli doświadczenia religijne powtarzają się we wszystkich religiach to muszą być po coś!

  1. Aberdeen University - David HAY „szara strefa doświadczenia religijnego” (eksperyment Ascha):

W prasie angielskiej pojawił się apel, żeby ludzie opisali swoje doświadczenia religijne i okazało się, że są bardzo popularne. Wynikły z tego pytania: dlaczego tak mało o tym się mówi i jak zbadać czy są wrodzone? Potem z ludźmi przeprowadzono wywiady i powstał termin „szara strefa”: mówi się o tym niechętnie, obawa przed ostracyzmem, śmiesznością itp., z powodu silnej presji społecznej (eksperyment Ascha dowiódł, że jak inni ludzie mówią, że coś jest prawdą, a badany widzi, że to kłamstwo, to i tak powie tak jak inni, żeby się nie zbłaźnić).

Badania nad dziecmi: założenie: dzieci mają mały trening społeczny, więc łatwiej się przyznają do doświadczenia religijnego.

Pogłębiony wywiad pokazał, że u każdego jest coś jak doświadczenie relacyjne: bez względu na tło dzieciaki miały wrażliwość na poczucie relacji między sobą a kosmosem. Ta świadomość relacyjna może być kontynuowana w dorosłym życiu

WNIOSKI:

- doświadczenie religijne da się wyjaśnić biologicznie: posiadanie świadomości relacyjnej ułatwia kontakt z grupą społeczną

Doświadczenie religijne a doświadczenie mistyczne

- religijne obejmuje jedną tradycję

- mistyczne to kontakt z Absolutem (jest międzyreligijne)

- czyli: zakotwiczenie w systemie znaczeń vs charakter ponadwyznaniowy

KRYTERIA DOŚWIADCZEŃ MISTYCZNYCH WEDŁUG JAMESA

  1. Niewyrażalność (język metafor)

  2. Noetyczny charakter ( czyi poznawczy, nowa wiedza o świecie, nowy wgląd w rzeczywistość)

  3. Przejściowość (nie można w tym stanie być zawsze)

  4. Pasywność (nie można go wywołać tylko się przydarza)

NARZĘDZIA DO POMIARU MISTYCYZMU:

- skala mistycyzmu Hooda

-skala lęku Szymołona

- skala doświadczenia Głaza

NADSTYMULACJA

- środki psychotropowe, substancje enteogeniczne: psylobicyna (w. Phanke)

-tańce ekstatyczne

- rytuały zagrażające zdrowiu i życiu

- sporty zagrażające życiu (near Heath experience)

Jeszcze coś było o Richardzie Hutch'u ale nie zdążyłam dopisać co

WYKŁAD 7-22.11.2011

ROLA RELIGII W ADAPTACJI KULTUROWEJ IMIGRANTÓW: KLATKA CZY MOST?

MODELE LINEARNE:

  1. Gordon (1964 r.): model jednowymiarowy: religijność migrantów powinna dostosować się do religii gospodarzy

  2. Tseng (2001): model kulturowego przystosowania: fluktuacja religijności migrantów na przestrzeni 20 lat (dopiero po 20 latach od wyjazdu ludzie się przystosowują)

MODELE WIELOWYMIAROWE:

  1. BERRY (1974, 1980): dwuwymiarowy model procesu akulturacji: religijność to element wyboru relacji do kultury własnej i kultury kraju przyjmującego

  2. Bourhis i inni (1997): religijność imigrantów ulega zmianie, ale też religijność kraju przyjmującego przekształca się w różnym stopniu na skutek tego kontaktu. Religijność migrantów zmienia się w miarę tego jak zmienia się religijność społeczności przyjmującej

MODEL RELATYWNEJ AKULTURACJI (Navas, 2005):

- sfery życia (upodabnianie pewnych sfer życia do kultury dominującej)

- centra vs peryferia (peryferia łatwiej zmienić niż centra, chodzi o to, że te wartości, które są nam bardzo bliskie to centrum, te dalsze to peryferia)

- deklaratywna i rzeczywista akulturacja (co deklarujemy, że chielibyśmy zrobić, a co naprawdę robimy)

- społeczeństwo przyjmujące w różnym stopniu akceptuje fakt, że imigranci zachowują swoje dziedzictwo kulturowe lub przyjmuja nową kulturę

- reakcja społeczeństwa przyjmującego:

- reakcja imigrantów:

SKUTKI MIGRACJI DLA RELIGIJNOŚCI JEDNOSTKOWEJ:

- negatywny wpływ migracji na religię (Mol, 1976) - Polacy w Belgii, Holendrzy w Nowej Zelandii

- pozytywny wpływ na religijność:

a) zakreslenie granicy w systemie zmiany kulturowej i potencjalnej dezintegracji jednostkowej

b) zapewnienie ciągłości: zbudowanie w oparciu o religię poczucie trwałości i ciągłości narodowej (Sanktuarium Maryjne w Melbourne, ludzie tam mieli normalny kult maryjny jak w Polsce)

c) unieważnienie teraźniejszości (Pargament, 1997): religia pozwala łatwiej przetrwać trudności pokazując, że są chwilowe (Żydzi w Oświęcimiu)

Przykłady roli religii w procesie adaptacji:

- most: imigranci z Kazachstanu w Polsce, uchodźcy z Bośni po konwersji na katolicyzm

- klatka: uchodźcy z Bośni tuż po przyjeździe, studenci z krajów muzułmańskich, Polacy w Wielkiej Brytanii po II wojnie

- anomia/indywidualizm: Polska Wspólnota Buddyjska w Wlk. Brytanii, konwersja katoliczek z Polski na islam

- transnarodowość: tożsamość konfigurowana w relacji do więcej niż jednego państwa (moja religijność łączy się z krajem pochodzenia, ale jest dla niej miejsce też w tym kraju)

CZYNNIKI TRAUMATOGENNE W SYTUACJI MIGRACJI:

- zmiana kraju pochodzenia -> konieczność dostosowania się do nowego miejsca zamieszkania i pracy -> efekt: zaburzenia zdolności do autotransformacji

Migracje jako doświadczenie traumatyczne

- zmiana statusu społecznego i otoczenia kulturowego

- ograniczone kompetencje cywilizacyjne

- zerwanie bezpośredniej relacji z otoczeniem kraju pochodzenia

TRAUMA: zakłócenie dotychczasowego ładu, ambiwalencja między starymi normami a nowymi potrzebami

RÓŻNICE WRAŻLIWOŚCI NA TRAUMĘ KULTUROWĄ:

- grupy centralne i peryferyjne:

- grupy różnią się między sobą:

- traumą

-korzyścią

-nie mieć znaczenia

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA REAKCJĘ MIGRANTÓW NA ZMIANĘ:

- kapitał społeczno kulturowy, wykształcenie: umożliwiają dostrzeżenie i wyrażenie traumy

- sieć kontaktów społecznych (religia- możliwość kreowania nowej wspólnoty „Home to home”)

- zasoby finansowe

- otwartość umysłowa, brak etnocentryzmu

SPOSOBY ADAPTACJI TRAUMY:

- innowacja (poszukiwanie miejsca wyrazu religijności w parafii obcojęzycznej)

- bunt (sprzeciw wobec powszechnej religijności, np.: wszyscy Anglicy to poganie)

- rytualizm (w Anglii np.: ucieczka w rytualizm zachowań, które nie ulegają zmianie)

- wycofanie się (odejście od kościoła, bo się w nim nie mogę odnaleźć)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYKŁAD I, Religioznawstwo, Rok II, Socjologia religii, Opracowanie na egzamin z socjologii religii,
„Koncepcja psychoanalityczna C. G. Junga”, nauka - szkola, hasło integracja, rok II, religie swiata
RELIGIE SWIATA - wyklad, nauka - szkola, hasło integracja, rok II, religie swiata
Ekonomika ochrony srodowiska wyklad 18.04.05, administracja, II ROK, III Semestr, rok II, sem IV, Ek
emocje niespojne-ref, Onedrive całość, Rok I, II sem, Psychologia emocji i motywacji, Streszczenia
Haidt, Onedrive całość, Rok I, II sem, Psychologia emocji i motywacji, Streszczenia
Położnictwo wykład 4, Pielęgniarstwo, rok II, położnictwo, wykłady
Buddyzm - Banek (opracowanie), Religioznawstwo, Rok II, Buddyzm, Cwiczenia
Koncepcja ewolucjonistyczno, nauka - szkola, hasło integracja, rok II, religie swiata
emocje spojne-ref, Onedrive całość, Rok I, II sem, Psychologia emocji i motywacji, Streszczenia
chirurgia wyklad 1, Fizjoterapia, FIZFOTERAPIA ROK II, chirurgia
wykład- ROZGRANICZENIE(98-2003), studia, rok II, EGiB, od Ani
RELIGIE WIATA - wykadt2, nauka - szkola, hasło integracja, rok II, religie swiata
Ekofizjologia roslin wyklady, Studia, II rok, II rok, III semestr, Fizjologia roślin

więcej podobnych podstron