Rak płuca
Epidemiologia
Spośród wszystkich nowotworów rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów. Częstość występowania raka płuca (rak odoskrzelowy) w ostatnich latach wyraźnie wzrosła. W roku 2002 roku rozpoznano raka płuca u 1,35 mln osób na świecie.
Według Cancer Research UK, stosunek zachorowalności na nowotwór płuca w populacji mężczyzn do zachorowalności wśród kobiet wynosi 4 : 1. Z analizy epidemiologicznej przeprowadzonej dla krajów UE wynika, że w przypadku mężczyzn największą zachorowalność na raka płuca i śmiertelność z jego powodu odnotowuje się na Węgrzech, w Polsce i Belgii.
Do zachorowania dochodzi najczęściej między 50 a 70 r.ż. Palący znacznie częściej zapadają na chorobę niż nie palący. U tych, którzy palą jednego papierosa za drugim ryzyko zachorowania jest aż 30x większe niż u osoby niepalącej. Nie wszyscy jednak zdecydowani palacze chorują na raka płuc, co przemawia za istnieniem innych czynników biorących udział w powstawaniu tej choroby (predyspozycja genetyczna?). Pewną rolę odgrywa też zanieczyszczenie środowiska.
Dolegliwości
Pierwsze objawy raka płuc są mało widoczne i mogą występować również przy innych chorobach płuc. Są to:
Uporczywy kaszel
Bóle klatki piersiowej
Osłabienie apetytu
Poty nocne
Gorączka
Duszność
Świszczący, sapiący oddech
Podejrzanymi objawami są natomiast:
Nawracające zapalenia płuc
Obecność krwi w plwocinie
Duży ubytek wagi ciała
Spadek wydolności wysiłkowej do całkowitego opadania z sił
Złamania kostne bez czynnika sprawczego czyli tzw. złamania patologiczne przy przerzutach do kości
Rozpoznanie
Od wystąpienia objawów do zdiagnozowania raka płuc upływa przeciętnie 8 mies. jeśli pacjent początkowe objawy potraktuje poważnie i zgłosi się do lekarza. Najczęściej jednak pacjenci przychodzą do lekarza dopiero z powodu przewlekłych zapaleń oskrzeli typowych dla wszystkich palaczy. Ostateczne rozpoznanie raka płuc może być ustalone za pomocą badania mikroskopowego tanki guza. Pobiera się wycinek guza przy bronchoskopii, wykonuje się biopsję cienkoigłową lub badanie cytologiczne plwociny gdzie czasem można znaleźć komórki nowotworowe.
Postaci
Położenie guza ma wpływ na obraz kliniczny i możliwości rozpoznawcze:
Postać centralna - rak umiejscowiony w dużym oskrzelu więc dostępny jest przy bronchoskopii. Szybko daje objawy. Na zdjęciu RTG często jest mocno podejrzany, gdy w wyniku zwężenia oskrzela dany obszar płuca przez nie zaopatrywany (płat lub segment) jest rozdęty lub zapadnięty.
Postać obwodowa - Rak umiejscowiony na obwodzie płuca, oddalony od dużych oskrzeli i nie jest widoczny w badaniu skopowym. Objawy występują później. W obrazie RTG pojawia się jako tzw. cień krągły który może występować też w innych, łagodnych schorzeniach płuc.
Na podstawie budowy mikroskopowej guza można przewidzieć częstość występowania przerzutów, a także ustalić odpowiedni plan leczenia. W zależności od budowy histologicznej wyróżnia się 4 główne formy:
Rak płaskonabłonkowy: ok. 50% wszystkich raków płuc
Rak gruczołowy, ok. 15%
Rak wielkokomórkowy: ok. 10%
Rak drobnokomórkowy (owsianokomórkowy): 25% bardzo wcześnie daje przerzuty
Stadia
I - Rak umiejscowiony jest nie bliżej niż 2cm od rozdwojenia tchawicy i ogranicza się całkowicie do tkanki płucnej (brak zajęcia węzłów chłonnych i przerzutów odległych)
II - tak jak w stadium I i ponadto rak rozprzestrzenił się na węzły chłonne okołoskrzelowe lub wnęki płuca
III - Nowotwór przekracza już granice płuc, nacieka na ścianę klatki piersiowej, przeponę lub śródpiersie. Jest umiejscowiony w odległości bliższej niż 2cm od rozdwojenia tchawicy; może doprowadzić do wysięku opłucnowego lub zajmować węzły chłonne śródpiersiowe. Brak przerzutów odległych.
IV - Obecne są przerzuty odległe, szczególnie dotyczy to takich narządów jak wątroba, mózg, nadnercza oraz dotyczy też kości.