Temat: Rzeczywistość społeczna i proces jej poznawania.
Rzeczywistość to, to co autentyczne, zgodne z faktami, obiektywne, przeciwstawia się fikcji, nie zmyślony. To coś, co trwa w czasie. Ma właściwości przestrzenne (trwa w określonym terenie), nie jest zależna od nas, może być przedmiotem sądu (o coś, co jest poznawalne).
To, że jest niezależna od nas nie jest prawdą, chociażby ingerencja człowieka w rzeczywistość przyrodniczą.
Mianem rzeczywistości społecznej określa się część dostępnej człowiekowi rzeczywistości obejmującej swym zakresem znaczenia zjawisk, procesów, przedmiotów ( przy czym zjawiska e powstały dzięki nadaniu im cech nabytych w trakcie wzajemnych oddziaływań jednostek i grup).
Koncepcje rzeczywistości społecznej.
przyrodnicze koncepcje bytu społecznego (fizykalna, biologiczna, psychologiczna)
uważają rzeczywistość społeczną za kontynuację procesów przyrodniczych i nie odróżniają zjawisk, procesów i faktów społecznych od zjawisk przyrodniczych.
Wspólne cechy:
> są w pewnym sensie materialistyczne
przyjmują i integrują w swych rozważaniach tezę ewolucjonizmu
zmierzają do sformułowania podstawowych praw ewolucji
w niedostatecznym stopniu uwzględniają znaczenie w życiu społecznym jednostek
traktują rzeczywistość społeczną jako całość bytową, której przypisują wymiar ponadczasowości
ponad rzeczywistość i ewolucyjność nadaje tym koncepcjom charakter filozoficzny
Indywidualizm i liberalizm
dwie tezy indywidualizmu
człowiek jest zdany sam na siebie i powinien przede wszystkim troszczyć się o siebie
człowiek jest miarą dla siebie i dzięki niej może i powinien pojmować i porządkować świat
liberalizm podkreśla naturalną wolność człowieka, dzięki niej może funkcjonować, istnieć, to ona konstytuuje człowieka, bez niej by nie istniał.
Socjologizm
społeczeństwo jako rzeczywistość składa się z faktów społecznych, polegają one na sposobach działania, myślenia i odczuwania, zewnętrznych wobec jednostki, a swoje istnienie zawdzięczają potędze przymusu, za której pomocą jednostce się narzucają. Nie można ich wtedy mieszać ani ze zjawiskami organicznymi , gdyż polegają na wyobrażeniach i działaniach, ani ze zjawiskami psychicznymi, które istnieją wyłącznie w świadomości intelektualnej.
Fakty społeczne są zewnętrzne , a więc niezależne od świadomości jednostki oraz obiektywne powszechne i samoistne
więź społeczna to szczególny rodzaj integracji różnych grup społecznych , od których zależą działania i zachowania jednostek. Przyczynia się ona do rozwoju rzeczywistości społecznej, która ma charakter ewolucyjny.
Koncepcja materializmu historycznego
społeczeństwo jest produktem ewolucji materii, stanem jej wyższej organizacji, która znajduje się w ciągłym ruchu, zmianie i rozwoju powodowanym czynnikami materialnymi, które należy traktować jako ostateczne
teza „nie świadomość określa byt społeczny ludzi, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość”.
Jednostka ludzka jest rezultatem układów społecznych : „całokształtem stosunków społecznych”, które go kształtują, a nawet tworzą. Człowiek sam tworzy swoją historię i do tego konieczne jest świadome i celowe oddziaływanie ludzi.
humanistyczna koncepcja społeczeństwa
budowana jest na fenomenologii, która jest krytyką klasycznej metafizyki, a wraz z hermeneutyką pozwala na jej gruncie „interpretować” i rozumieć badane zjawiska.
Jej podstawowym celem jestem rozumienie a nie wyjaśnianie w sensie przyczynowym tego wszystkiego, co ma wymiar i charakter bytu społecznego, a w przeciwieństwie do bytów przyrodniczych.
Rzeczywistość społeczna jest sensownym działaniem człowieka posiadającego określoną intencję. W oparciu o takie działania społeczne wyrastają formy życia społecznego : stosunki społeczne i wytwory społeczne. Stosunki społeczne to to zachowania, których treść znaczeniowa wskazuje na relacje międzyosobowe, zaś wytwory społeczne to instytucje typu kościół, państwo, małżeństwo
Rzeczywistość społeczna to postawy i działania ludzi zmierzające do realizacji określonych wartości kulturowych mających znaczenie
Rzeczywistość społeczna jest wytworzona przez człowieka jako podmiot działający. Ma ona charakter aksjologiczny, a zarazem naturalny.
„ społeczeństwo jest rzeczywistością duchową i dynamiczną, jest przepływem zdarzeń i faktów, których uczestnikami są ludzie, jako elementy składowe jej całości”.
Warunkiem koniecznym społeczeństwa jako jako określonego sensu związków człowieka z człowiekiem jest komunikacja. Bez niej żadne życie społeczne nie byłoby możliwe. Otwiera ona sensowny horyzont życia społecznego.
Struktura to pewien układ trzech poziomów integracji zjawisk społecznych.
poziom działających jednostek
ponadindywidualnych struktur, które są jakościowo odmienne od zachowań i działań jednostronnych
makrostruktur społecznych (całe społeczeństwa narody)
Świat społeczny - rzeczywistość społeczna to wielopoziomowy układ niejednorodny wewnętrznie, zróżnicowany istotnościowo i jakościowo, którego poziomy wzajemnie się warunkują i determinują.
Rzeczywistość wychowania jest jedną z wielu form wyrażania się człowieka. Inaczej oznacza bowiem fakt, stan naszego życia indywidualnego, społecznego, który jest umiejscowiony w konkretnej perspektywie czasowej i kulturowej.
Poszanowanie jest t proces zdobywania szeroko rozumianej wiedzy o obiekcie. Fragmencie rzeczywistości wraz z rezultatami tego procesu jakimi są systemy twierdzeń, hipotezy, prawa teorie.
Proces poznawania ma charakter:
świadomościowy ( ale i refleksyjny)
asymilacyjny ( podmiot przyswaja przedmiot)
inwencyjność ( wtedy, gdy podmiot odnosi się do przedmiotu)
aspektywność ( podmiot ujmuje przedmiot pod jakimś kątem)
trzy elementy poznawania:
podmiot poznający ( zawsze człowiek wyposażony w narzędzia by lepiej poznawać rzeczywistość)
przedmiot poznawany lub to, co jest w nim poznawane
punkt widzenia czyli aspekt, w jakim przedmiot poznawany jest przez podmiot.
dwa rodzaje poznania
przednaukowe
ściśle związane z poznaniem zmysłowym i rezultatem jest wiedza potoczna. Celem jest uzyskanie wiedzy, która jest oceniana kryterium konieczności. To wiedza, która ma służyć konkretnemu działaniu praktycznemu. Jest obciążona subiektywizmem. Towarzyszą jej emocje, nie wymaga przygotowania, kompetencji, nie potrzeba terminologii, krytycznego myślenia, nie ma charakteru twórczego, ale odtwórczy (zdeterminowany przez doświadczenia wcześniejszych pokoleń). Otrzymujemy ją dzięki habitusowi pierwotnemu ( wyposażenie z domu rodzinnego i podwórka). To ogół właściwości składający się na wygląd zachowania człowieka, które świadczą o jego rozwoju.
trzy formy:
filozoficzne - jest najstarszą formą wyrasta z doświadczenia człowieka
naukowe - celem jest odkrywanie prawdy drogą indukcyjno - dedukcyjną ale i opis, wyjaśnienie fragmentu rzeczywistości)
techniczne - charakterystyczne dla nauk teoretyczno - praktycznych i praktycznych, efektem jest wiedza technologiczna, jak zrobić to , co chce się zrobić?
Pilch wyróżnia tu dwa zespoły:
zabiegi instrumentalne
dyspozycje psychiczne
czynności poznana naukowego powinny być
zgodne z metodami nauk
stosowny język powinien pozwalać na jednoznaczne formułowanie wyników poznawczych
twierdzenia powinny być uzasadnione, wewnętrznie niesprzeczne, uporządkowane w logiczny system, efekt powinien być twórczy i otwarty
rezultaty powinny być możliwe do praktycznego wdrożenia
cechy badacza
intelektualna dociekliwość
sztuka wyszukiwania dowolnych tematów
śmiałość i inwencyjność myślenia
krytycyzm i ostrożność
systematyczność, ścisłość i precyzja
wszechstronność i bezstronność
rozległa wiedza o przedmiocie badań
Rezultatem poznania naukowego jest wiedza naukowa
maksymalnie ścisła
prosta
pewna
ogólna
o znacznej zawartości informacyjnej
Jej elementy to:
prawa nauki
prawidłowości
teorie naukowe
należycie uzasadnione i sprawdzone twierdzenia, które mają formę zadań ogólnych
obiektywne, sale powtarzające się związku lub relacje cech, zdarzeń
suma praw naukowych, ogólnych hipotez, twierdzeń o wyodrębnionym fragmencie rzeczywistością
Trzy typy orientacji człowiek we współczesnej rzeczywistośc: co słuszne, inne i własne.