INTERNET JAKO ŚRODOWISKO INFORMACJI - WYKŁAD:

DR REMIGIUSZ SAPA

Zakres tematyczny wykładów:

1. Środowisko

• historia

• Web 2.0 - druga rewolucja w środowisku informacyjnym Internetu

• zasoby i usługi w Internecie - wielkość i różnorodność, zasoby widzialne i niewidzialne

• użytkownicy i wykorzystanie zasobów w Internecie

• język Internetu

2. Wyszukiwanie - typologia narzędzi wyszukiwawczych informacji w Internecie

• wyszukiwarki

• katalogi

• serwisy tematyczne

• indeksowanie, katalogowanie

3. Nauka w Internecie

4. Ocena

• ocena wyszukiwawczych stron i serwisów WWW dla celów selekcji. Wiarygodność jako kryterium podstawowe.

• Ocena jakości i przydatności narzędzi wyszukiwania informacji

5. Strategia - jak efektownie zachowywać się w sieci

6. Bezpieczeństwo

Egzamin [pisemny w formie testu] obejmuje wykład, ćwiczenia i literaturę obowiązkową.

Literatura obowiązkowa:

• Dworniczak, Mirosław (2006). Domenowe ABC. Wszystko, czego chciałbyś się dowiedzieć o domenach, ale nie masz kogo spytać. Magazyn Internet nr 5, s. 24-31.

• Grzenkowicz, Krystian (2005). Pożegnanie z telefonem? Magazyn Internet nr 1, s. 52-56.
  lub Rafa, Jarosław (2005). Tanie telefonowanie. Telefonia internetowa bez tajemnic. Magazyn Internet nr 12, s. 30-45.

• Kopiciński, Arkadiusz (2004). RSS: świeżutkie aktualności prosto na pulpit. Magazyn Internet nr 8, s. 73-75.

• Kornacki, Mateusz (2006). Aukcje internetowe od podstaw. Serwisy aukcyjne w Polsce. Magazyn Internet nr 6, s. 24-28.

• Skórka, Stanisław (2002). Nawigacja jako strategia wyszukiwawcza w hierarchicznym systemie hipermedialnym. http://www.zsi.pwr.wroc.pl/zsi/missi2002/pdf/s502.pdf

• Zimnicki, Michał (2005). Wszystkie drogi prowadzą do Sieci. Technologie dostępowe. Magazyn Internet nr 3, s. 32-38.

Temat 1: Czym jest Internet? Po co i skąd się wziął? 02.10.2007 r.

Internet - jest to globalna sieć komputerowa oparta na protokole komunikacyjnym TCP/IP; sieć, która zawiera różne podsieci; żeby sieć mogła funkcjonować, wszystkie komputery w tej sieci muszą posługiwać się jednym językiem: TCP/IP; środowisko informacyjne współczesnego człowieka.

Historia Internetu:

• Powstanie: od lat '50 XX wieku do roku 1989;

• 1962 r. - Paul Baron opublikował raport o rozproszonej komunikacji w sieci, każdy węzeł ma podobną funkcję w sieci;

• komunikacja pakietowa:

• informacja podzielona na pakiety;

• każdy pakiet posiada swój numer (informację o kolejności) i zna adres, pod który ma dotrzeć;

• podczas drogi pakietów mogą tworzyć się tak zwane miejsca buforowe, czyli kolejki, korki w sieci;

• każdy pakiet ma swój adres IP;

• ten system adresowania jest wspólny dla całej sieci;

• zasady dzielenia pakietów zależą od TCP

• jest to pomysł z lat '60.

• Pierwsza sieć została uruchomiona w 1969 roku w USA na potrzeby wojska ARPA NET (Agencja do zaawansowanych przedsięwzięć badawczych);

• 1973 r. - Internet „wychodzi” z USA:

• pierwsze połączenie: USA - Wielka Brytania;

• cały czas korzystają tylko: wojsko + naukowcy;

• lata '70 - powstanie i pojawienie się usług typu e-mail, telnet;

• 1974 r. - powstanie telnet-u;

• 1975 r. - wysłanie e-maila przez królową brytyjską;

• pierwsza lista mailingowa;

• 1975 r. - listy dyskusyjne;

• 1979 r. - grupy dyskusyjne;

• lata '80 (`82/'83) - odejście wojska od Internetu, staje się on samodzielny, cywilny;

• wojskowy staje się MILNET;

• 1989 r. - 100 000 serwerów;

Temat 2: Historia - ciąg dalszy. 09.10.2007 r.

• przełom lat '80 i '90 - okres pierwszej rewolucji w Internecie:

• stworzenie podstaw dokumentu hipertekstowego (1989 r. Tims Berners Lee) - dzisiejsze WWW;

• wpuszczenie biznesu do sieci (1991 r.);

• 1993 r. - wyprodukowanie i wypuszczenie na rynek pierwszej przeglądarki internetowej - MOZAIK;

• 1995 r. - powstaje INTERNET EXPLORER i NETSKEIP (nowe wyszukiwarki);

• od 1995 r. Internet jest łatwy i graficzny - taki jak dzisiaj, koniec trudnej warstwy technologicznej;

• dynamiczny rozwój do 2001/2002 roku, potem następuje kryzys, dużo firm bankrutuje;

• od 2003 r. w sieci jest miejsce raczej dla dużych projektów, mniejsze mają znacznie trudniej, jest to czas profesjonalizmu i sporej konkurencji (spokojny, ale szybki rozwój).

Polska w sieci:

• do 1990 r. embargo technologiczne zabraniający sprzedaży Polsce wysokich technologii (1990 -zniesienie);

• od 1990 r. do Polski zaczęły napływać nowe technologie;

• od 1992 r. ma miejsce połączenie Polski z siecią europejską, połączenie z Internetem rozwijało się dwutorowo:

• Naczelna Akademicka Sieć Komunikacyjna (?) (NASK);

• Tp SA.

• W połowie lat '90 pojawiają się portale (w Polsce na przełomie tysiącleci);

• ok. 2001-2002 r. pojawia się Web 2.0 - określenie nowego charakteru zasobów informacyjnych; podstawową rolę w nich ma pełnić użytkownik; współtworzenie serwisu przez użytkowników i nadawców, powstają nowe społeczności.

• Web 2.0:

• nacisk położony na współtworzenie, współkierowanie:

• Blogi;

• Bookmarking and Tagging;

• Collaboration and Productivity;

• RSS;

• Wikids (np. Wikipedia);

• SMS/ Instant Messaging (IM);

• Social Sharing;

• Audio / video;

• Gaming / virtual Reality (gry sieciowe).

Volksonomia - sposób na masowe opisywanie zbiorów, katalogowanie Internetu.

ZASOBY INTERNETU:

• nie da się policzyć stron WWW, zasobów - ciągle powstają nowe, inne są zamykane;

• zasoby mogą być:

• widoczne (widzialne) - są wyszukiwane przez wyszukiwarki;

• niewidoczne (niewidzialne) - nie widać ich w wyszukiwarkach, zasoby te są znacznie większe od zasobów znajdywanych przez wyszukiwarki;

1998 r. - 2 mln stron

1999 r. - 4 mln

2000 r. - 7 mln

2001 r. - 8 mln

2002 r. - 9 mln

• rząd wielkości poszczególnych stron ok. 140 000 000

Temat 3: Użytkownicy Internetu. 16.10.2007 r.

1. Użytkownicy Internetu:

• miliony internautów:

• Azja - 437 mln

• Europa - 372 mln

• Ameryka Północna - 233 mln

• Ameryka Łacińska - 110 mln

• Afryka - 54 mln

• Bliski Wschód - 20 mln

• Australia i Oceania - 19 mln

• Europa:

• 40 % Europejczyków korzysta z Internetu;

• 30 % Polaków, to użytkownicy Internetu;

• 86 % Islandczyków korzysta z Internetu:

• duży procent (ok. 70%-80%), to użytkownicy krajów skandynawskich;

• do średniaków (60%) należą: Wielka Brytania, Monako, Włochy;

• dynamika wzrostu w Polsce - 300%.

3. Ruch w sieci:

• największy ruch:

• USA - 85

• Azja - 67

• Australia - 59

• Europa - 69

• Ameryka Południowa - 56

• Internauci:

• poszukiwacze informacji (1);

• ci, którzy ściągają coś z sieci (2);

• ci, którzy przez Internet też coś wysyłają (3);

• dokonują konkretnych operacji, dokonują przelewów przez sieć (4);

• najmniej liczni - 4

• potem 3, 2, 1.

• Co kupują w sieci ci, co kupują cokolwiek:

• książki, muzykę, filmy

• ubrania, modę,

• sprzęt elektroniczny, sprzęt komputerowy,

• wakacje,

• jedzenie,

• akcje, obligacje,

• meble,

• biżuterię,

• samochody.

• środowisko cyfrowe jest łatwe do inwigilacji, do kontroli,

• poczucie bezpieczeństwa w sieci;

• przed kilkoma laty Internet uważany był za niebezpieczny dla transakcji finansowych.

1. Schorzenia internautów:

• fobia społeczna;

• depresja;

• zespół deficytu uwagi;

• skrajne zachowania schizoidalne;

• itd. itp.

2. Lektury :

• Gomuła Jerzy, Pytkowska Krystyna (2005) Zaczatowani, wyd. Santorski and CO

• Tadeusiewicz Ryszard (2002) Społeczeństwo Internetu, Warszawa, Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit

• Internet. Fenomen społeczeństwa informacyjnego, Częstochowa, Edycja św. Pawła, 2001

• Grzenia Jan (2006) Komunikacja j językowa w Internecie, Warszawa, wyd. PWN.

1. Ograniczenia dostępu do sieci:

- bariera techniczna (komputer, oprogramowanie, kabel);

- bariera ekonomiczna (koszty);

- bariery intelektualne (wiedza i umiejętności).

Długosz Joanna (2003) Społeczeństwo informacyjne a wykluczeni. Zadania edukacji i polityki społecznej. Potencjalny udział bibliotek. Biuletyn EBIB nr 7. (http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/dlugosz.php)




W3C World Wide Web organizacje

Internet Society

IRC - rozmowy czatowe, w czasie rzeczywistym;

• Lata '90 - formułowanie kodeksów zachowań uczestników Internetu (netykieta - zbiór zasad tworzony przez ludzi, obowiązujących w grupach dyskusyjnych, czatach, itp.);

SPAM - śmieci internetowe, niechciane wiadomości, materiały sieciowe;

1. Wyszukiwanie:

• Wyszukiwarki (narzędzia automatyczne);

• Katalogi (rzecz tworzona przez człowieka);

• Serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości.

1. KATALOGI:

- w latach '90 w ludziach zaczęła budzić się chęć uporządkowania Internetu, zaowocowało to tworzeniem katalogów globalnych;

- pierwowzorem wszystkich katalogów był katalog YAHOO!

- zasada drzewa hierarchicznego;

- pod koniec lat '90 z katalogów korzystało 20 % użytkowników, 20% wyszukiwań odbywało się w katalogach;

• Clusty - wyszukiwarka grupująca znalezione strony w różne typy;

• Vivisimo - wyszukiwarka jak wyżej;

• BUBL - serwis informacyjny; stosuje 10-tną klasyfikację Dueya - nadawanie zagadnieniom hierarchicznych kodów liczbowych;

Barbara Sosińska-Kalata Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych, Warszawa, wyd. SBP, 2002.

2. SERWISY TEMATCZNE O KONTROLOWANEJ JAKOŚCI:

- mają charakter wąski, ale głęboki, dużo na jeden temat;

- zdolność do integracji zasobów widocznych i niewidocznych;

- istnieją kryteria pozwalające dokonać selekcji;

- wąska tematyka, orientacja na jeden zakres tematyczny.

• INTUTE - serwis tematyczny dla studentów i naukowców;

• INFOMINE - naukowy serwis tematyczny;

Derfert - Wolf Lidia Serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości w Internecie - subject gatweys

Temat 4: Wyszukiwarki. 30.10.2007r.

wyszukiwarka internetowa - program, którego zadaniem jest ułatwienie użytkownikom Internetu znalezienie informacji w sieci.

Wyszukiwarka realizuje cztery podstawowe funkcje:

1. program indeksujący (szperacz) - program, który wędruje po sieci i indeksuje strony. Indeksuje czyli tworzy indeks, bazę danych.

2. bazy danych;

3. interfejs;

4. algorytm rankingowy - decyduje o kolejności zbioru wyników.










1.11 szperacz 1. PL baza danych bigos dużo wyników

1.11 szperacz 1. BR baza danych bigos mało lub w ogóle

1.11 szperacz 1. globalna 15.05 bigos dużo

05.05.08r. szperacz 1. globalna 15.05 bigos bardzo mało

www.ranking.pl

W Polsce Google - ok. 90% wyszukiwań

Drugi Onet.pl - 5 % wyszukiwań

thrumbshots.com - porównuje wyszukiwarki

http://ranking.thrumbshots.com

Temat 5: Algorytm rankingowy wyszukiwarek. 06.11.2007 r.

1. Kryteria zależne od słów użytych do zapytania:

1. miejsce występowania słów z zapytania na stronie WWW lub w dokumencie;

2. częstotliwość ich wystąpienia;

3. odległość między tymi słowami.

Ad. a)





Informacje o stronie, które się nie pojawiają, nie wyświetlają, np. tytuł strony czy inf. o czym ona jest; title, descriptier (opis), keywords (słowa kluczowe)

- nie wszystkie strony mają HEADy

Strona WWW, dokument html

Ad. b) Ad. c)







Odległość między słowami zapytania może mieć istotną rolę w procesie wyszukiwania.

1. Kryteria niezależne od zapytania:

„Link linkowi nie równy.”

• ważna jest nie tylko liczba linków do nas prowadzących, ale i ich jakość;

• strona świetna merytorycznie, ale wypromowana dostanie „mało punktów” od wyszukiwarki, będzie się znajdować daleko lub w ogóle na liście wyników wyszukiwania;

• weryfikacja podobieństwa na podstawie występujących słów zapobiega manipulacjom;

1. liczba i rodzaj linków;

2. zachowanie użytkownika, który widzi listę wyników;

1. www1. 1 s. 2.

2. www2. 30 min => 4.

3. www3. - 1.

4. www.4 20 min

• te rzeczy brane są pod uwagę w statystyce;

• algorytm rankingowy jest stosowany w wyszukiwarkach, aby uporządkować wyniki wyszukiwania zgodnie z ich relewancją - zgodnie z zapytaniem, zgodnością do zaspokojenia naszej potrzeby informacyjnej, np. Madonna (MB) i Madonna (piosenkarka).

• relewancja - zgodność z zapytaniem;

• pertynencja - zdolność do zaspokojenia naszej potrzeby informacji;

Ptint, nr 1, rok 2000, str. 13 - 18, Algorytm rankingowy…

Temat 6: Nauka w Internecie. 13.11.2007 r.

• mała różnica czasowa między publikacją w czasopiśmie i w Internecie;

• w Internecie zanik wersji finalnej artykułu naukowego;

preprinty - materiały jeszcze nie publikowane, nieraz jeszcze nie recenzowane;

postprinty - materiały już opublikowane

e-printy - post- i preprinty

• nie bardzo wiadomo jak opisywać te pozycje, gdyż wiele wersji tego samego artykułu, tego samego tekstu;

• można pokazać światu od razu co się stworzyło (archiwa e-printów);

• artykuły oczekujące na wydanie mogą być dostępne w repozytoriach w Internecie, szybszy dostęp do materiałów naukowych;

• e-printy można stale modyfikować, uzupełniać;

OPEN ACCESS - wolny dostęp

1. zakładanie czasopism całkowicie bezpłatnych (złota droga);

2. Green - zielona droga - samoarchiwizacja, archiwa dyscyplin, repozytoria uczelniane, strony www naukowców;

1. Polityka wydawców:

• wydawca zielony - pozwala na dostęp do pre- i postprintów publikowanych w sieci za darmo;

• wydawca niebieski - tylko postprinty;

• wydawca żółty - tylko preprinty;

• wydawca biały - nie pozwala na nic;

• nie ma jednego miejsca w sieci, w którym znalazły by się wszystkie e-printy;

• OPEN DOAR - katalog Open Access

Ad. 1.

• mamy ogromną liczbę czasopism w Internecie;

• dostęp do nich jest utrudniony;

• Internet zmienia charakter periodyku;

• Internet może zmieniać postać czasopism, może ją wyeliminować.

Temat 7: Wyszukiwarki specjalistyczne. 20.11.2007 r.

Niedźwiecka Barbara http://ebib.oss.wroc.pl/2005/63

SPECJALIZACJE





1. pewne określone rodzaje plików: 2. ze względu na treść:

• grafika; - historia;

• muzyka; - medycyna;

• film;

Ad.1

• wyszukiwarki multimedialne;

• skupiają się na wyszukiwaniu grafiki, dźwięku, filmu;

• rozpoznają wyrazy jako kody, ale nie rozpoznają ich treści, znaczenia;

• Zazwyczaj dwa sposoby wyszukiwania wykorzystywane są w zakresie wyszukiwania tekstowego;

• interpretowanie konkretu słownego pliku (tekst wokół obrazka, metadane)

• coraz częściej próbuje się wprowadzić narzędzia rozpoznające fragmenty tekstu, np. dialogu z filmu;

• everyzing.com - narzędzie, które rozpoznaje fragmenty tekstu z filmów, wyszukiwarka;

• blinkx - podobny mechanizm, tu jednak nie jest on tak wyraźnie widoczny;

• podstawę nadal stanowi kontekst słowny poszukiwanego obiektu;

Ad. 2.

• dajemy wyszukiwarce listę adresów, które szperacz regularnie odwiedza i indeksuje wartościowe strony;

• póki co analizy treści w sieci zatrzymują się na poziomie syntaktycznym, wyszukiwarka widzi kody liter, ale nie rozumie ich treści;

• aby wyspecjalizować wyszukiwarkę możemy wbudować jej pewien tezaurus, zbiór słów znaczących dla danej dziedziny - nie do końca wiemy, co wyszukiwarka nam odrzuci, a co nie, dokładność może być słaba;

• Google Scholar;

• Przypisy;

• Strategia kuli śnieżnej - bierzemy artykuł, książkę, która ma listę przypisów;

• Jeśli publikacja jest w postaci cyfrowej i jest dobrze opracowana, znaczy, że przypisy są aktywnymi linkami, po których możemy się poruszać, wtedy mamy do czynienia z bardzo materiałem źródłowym;

• ISI - Instytut Informacji w Filadelfii publikujący bazy danych ze słowem przypis, poszykuje wg przypisów a nie haseł;

• Te możliwości wykorzystywane są w wyszukiwarkach naukowych;

• Większość e-printów nie ma haseł przedmiotowych, nikt ich nie opracowuje, dlatego nie odnajdziemy ich wg haseł;

• Dla naukowców jest niezwykle ważne by być cytowanym przez co są „więcej warci”, wyżej umieszczani w wynikach wyszukiwania;

• www.citebase.org

Temat 8: Nauka w sieci - ciąg dalszy. 27.11.2007 r.

1. Oaister - www.oaister.com

• większość archiwów jest dostępna dla wszystkich i za darmo;

• z repozytoriami bywa gorzej, dostęp jest ograniczony;

• repozytoria prac magisterskich i doktorskich - zawierają prace niepublikowane;

• wyszukiwarka pozwalająca z jednego wejścia przeszukiwać kilka repozytoriów i archiwów;

• większość archiwów i repozytoriów stosuje jeden standard opisów, meta danych, a także jeden protokół techniczny - OA Protokol;

• najsprawniejsza do tej pory wyszukiwarka repozytoriów i archiwów, prawie 1000 repozytoriów i archiwów;

• pytania muszą być konkretne, rozsądne, baza jest bowiem ogromna;

• dobrze wyszukuje się publikacje tych, którzy umieszczają swoje publikacje w repozytoriach, archiwach;

1. Google Scholar:

• wyszukuje wszędzie, nie tylko w repozytoriach i archiwach;

• ma osobną wyszukiwarkę książek;

1. Serwisy społecznościowe:

• You Tube (serwis z filmikami);

• Slideshare (www.slideshare.net)

• baza prezentacji Power point;

• można znaleźć prezentacje naukowe;

1. Digital schoolarship:

• materiały, które można odtwarzać jedynie cyfrowo, nie da się tego wydrukować;

• twory o charakterze edukacyjnym, recenzowane;

1. BBC History:

• materiały naukowe;

• także dla dzieci;

• Mummy Maker (dla dzieci);

1. Blogi:

• zasoby nierecenzowane;

• pewna forma uzupełniania pracy naukowej, rozmowa z naukowcem, dyskusja;

27.11.2007 r.

Temat 9: Jakość informacji, ocena wyszukiwanych informacji, problem jakości zasobów Internetu.

Jakość - zgodność z wzorcem; zadowolenie, satysfakcja klienta; sposób myślenia o towarze; przydatność.

• trudno powiedzieć w sieci, że zasoby są dobre albo złe, wszystko jest subiektywne i zależy od danej chwili i danej potrzeby;

• kryterium przydatności wynika z subiektywnych potrzeb;

• wiarygodność - w dużym stopniu leży po stronie tego, który informację dostarcza, musimy szukać źródeł wiarygodnych;

• autorstwo przekazu;

• cel autorów;

Temat 10: Jakość wyszukiwarek. 11.12.2007 r.

• Choroś Kazimierz (2002) [dok. el.] Efektywność wyszukiwarek internetowych; http://www.zsi.pwa.wroc.pl/zsi/missi2002/pdf/s108/pdf[7/choros]

• Sapa Remigiusz (2005) [dok. el.] Wyszukiwanie elektronicznych artefaktów obiektów kultury i Internecie, [w] Kocójowa Maria (red.) Informacja obiektów kultury w Internecie, Kraków: Wyd. UJ, s. 45-52.

CECHY OBIEKTYWNE	CECHY SUBIEKTYWNE
1. wielkość bazy danych;	1. precyzja a kompletność - możemy jedynie porównywać narzędzia, nie znamy bowiem pełnej zawartości sieci;
2. możliwość konstruowania zapytania, instrukcji wyszukiwawczej;	2. liczba wyszukanych relewantnych obiektów (!)
3. możliwość indywidualizacji interfejsu;	3. stopień relewantności zbioru wyników (precyzja) (!)
4. obecność elementów dialogu w interfejsie;	4. sprawność algorytmu rankingowego (im dalej tym gorzej) (!)

• nadmiar też dobry nie jest;

• dzisiaj wyszukiwarki bardziej stawiają na precyzję niż na kompletność;

• to, czy strona jest dobra, trafna jest bardzo ciężko stwierdzić, ocenić wyszukiwarce podczas wyszukiwania, ocenić czy dana strona jest czy nie jest na dany temat;

Temat 11: Strategie wyszukiwawcze w Internecie (wyszukiwanie informacji). 11.12.2007 r.







zachowanie aktywne zachowanie pasywne

ukierunkowane




nieukierunkowane

• przeglądanie może też dotyczyć informacji o informacji (browning);

• bycie świadomym jest bardziej pasywne od monitoringu;

• nie jesteśmy w stanie wyłączyć się ze świata informacji;

• deprywacja - odcięcie się od bodźców - może prowadzić do fiksacji;

• przypadkowe pozyskiwanie informacji (nie szukałem a znalazłem);

• przypadek:

• rola niespodziewanych odkryć w nauce;

• myślenie kreatywne;

• równoległość procesów zachodzących przy okazji poszukiwania informacji;

• odgrywa niezwykle ważną rolę;

• przypadkowo, czyli jak?

• poszukujący wie dokładnie czego i gdzie szukać, ale to czy i ile informacji znajdzie nie do końca zależy od jego działań (przypadek grzybiarza);

• pozyskiwanie informacji w efekcie działań, których bezpośrednim celem nie było zdobywanie żadnych konkretnych informacji (gotowość do absorpcji);

• pozyskiwanie informacji w wyniku jej świadomego poszukiwania, ale przy nieprecyzyjnym zapytaniu, zdefiniowaniu cech poszukiwanej informacji (szczęśliwy traf);

• pozyskiwanie informacji w wyniku działania, którego celem było świadome i celowe poszukiwanie innych informacji (napotykanie informacji);

• wyznacznikiem przypadkowości jest brak celowego dążenia;

• wyszukiwarka może wyszukiwać tylko wg jednej potrzeby, człowiek mimowolnie znajduje ich wiele;

Temat 12: Zagadnienia do egzaminu. 18.12.2007 r.

• wymagane bardzo precyzyjne odpowiedzi;

• umiejętność selekcji wiedzy

• ok. 25 pytań / 1 godz.

• Zagadnienia:

• użytkownicy Internetu, rozpoznanie skali, rzędu, użytkownicy w Polsce, Europie, na świecie, procent, jednostka;

• zasoby niewidoczne, co to? skąd? jak wyszukiwać i gdzie?

• co to jest wyszukiwarka? elementy funkcjonalne, od czego i jak zależy wyszukiwanie, jakie są najczęściej używane wyszukiwarki w Polsce, ile wyszukiwań się wykonuje, skala problemu;

• historia Internetu, refleksje, rozumienie historii, skąd się wziął dzisiejszy Internet, najistotniejsze zmiany;

• Web 2.0 - co wnosi, idea, koncepcja, serwisy społecznościowe, różnorodność serwisów;

• logika Bula, zbiory, koniunkcja, alternatywa;

• konstrukcja zapytania wyszukiwawczego, hipotetycznie, standardowe komendy i operatory, tworzenie instrukcji (+, -, `', title, domain, url, link), napisać wyrażenia wyszukiwawcze;

• czym jest koniunkcja i alternatywa w wyszukiwarkach, co z tego wynika;

• algorytm rankingowy, co może mieć wpływ na kolejność wyników;

• serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości, czym jest serwis, czym różni się od wyszukiwarki, katalogów, zalety, plusy, minusy, przykłady, serwisy dotyczące INIB, polskie serwisy (EBIB), INTUTE;

• literatura obowiązkowa: telefonia internetowa, jakie wersje, możliwości, warunki działania;

• wyszukiwarki multimedialne, graficzne, jak wygląda spis wyników, przykłady, czym różnią się od globalnych, jak to się dzieje, że znajdują obrazki, cechy specyficzne interfejsu, ustawienia wyszukiwania;

• wyszukiwarki newsowe;

• wyszukiwarki filmów;

• nauka w sieci, różnice między tym co darmowe a co komercyjne, idea Open Access, drogi dostępu, skąd biorą się artykuły w sieci, złota i zielona droga, gdzie szukać komercyjnych

• zasobów, archiwa, repozytoria, Oaister (wyszukuje w archiwach i repozytoriach wg idei OA, 1000 archiwów i repozytoriów sprawna wyszukiwarka, w większości darmowy dostęp do e-printów, trochę lepszy od Scholara), preprint, postprinty - co wynika z ich dostępu (wiele wersji jednego artykułu);

• znajomość archiwów INIBu: E-LIS - działanie, Delist;

• serwisy dostarczające informacji, gdzie w sieci znajdują się listy darmowych czasopism naukowych (Romeo, Sherpa);

• zadania problemowe w podziale na kroki;

• RSS - co to, jak działa, po co, jak z tego korzystać, funkcje, charakter;

• Listy i grupy dyskusyjne, do czego się przydają;

• Nazwy domenowe - czym są, struktura;

• aukcje internetowe, jak to działa, jak działa system płatności, zabezpieczenia, itp. Skala obrotów;

• technologia dostępu do sieci, technologia DNS, inne formy dostępu;

• semantyczny Internet;

• podpis elektroniczny;

• bezpieczeństwo w sieci, wirusy, konie trojańskie, jak się przed tym bronić, skąd czerpać o nich informacje;

• strategie wyszukiwawcze;

• jakość, jak to rozumieć, obszary oceny, co i kiedy oceniać;

Temat 13: Strategie. 18.12.2007 r.

Model Belkina:

• 4 podstawowe wymiary, w których dokonywać się analiza informacji:

• wymiar sposobu;

• wymiar celu;

• wymiar trybu;

• wymiar zasobu;

SPOSÓB		CEL		TRYB		ZASOBY
Przeglądanie	Wyszukiwanie	Uczenie się	Selekcja (wybór)	Specyfikacja	Rozpoznanie	Meta informacja	informacja
	X	X		X		X
	X	X			X		X
	X		X		X	X
X			X	X			X
X		X			X	X

• każde zachowanie informacji wymaga wyboru jednej z tych dróg (z tego, z tego, z tego, z tego), można stworzyć 16 takich strategii;

• konstruowanie strategii wymaga wyboru odpowiedniej opcji;

I SPOSÓB:

1. przeglądanie - oglądanie czegoś, brak pytania;

2. wyszukiwanie - podajemy informację a narzędzie czy osoba wyszukują nam to, czego potrzebujemy, formułujemy zapytanie;

II CEL:

1. uczenie się - wyszukujemy by się czegoś nauczyć, jeśli chcę się zainteresować nową dyscypliną wiedzy, staram się ją poznać, oglądnąć, nauczyć się w niej poruszać, wyszukiwać;

III TRYB:

1. specyfikacja - jestem w stanie określić cechy tego co szukam;

2. rozpoznanie - nie znam cech, ale jak zobaczę, to rozpoznam („o, to ten”);

IV ZASOBY:

1. mata informacja - np. katalog biblioteczny;

2. informacja - gazeta, portal;

• tworząc strategie ważne jest ustalenie strategii wyjścia, później elastycznie strategie się zmieniają w zależności od problemu;

13

Algorytm rankingowy

interfejs

Baza danych

szperacz

HEAD - część nagłówkowa

BODY - część właściwa strony www

Pies

kot

Pies kot

WWW 2

pies

WWW 1

Pies

Pies

pies

Pies

Pies

Pies

pies

WYSZUKIWANIE MONITORING

PRZEGLĄDANIE ŚWIADOMOŚĆ

---