Wykład z wychowania estetycznego - 25 kwietnia

Baśń to transmisja kulturowa , przekazywana w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Baśń była przedmiotem badań psychologów m.in. Marii Tyszkowej. Obecnie baśń przeżywa regres, ponieważ pojawiły się bajki animowane. Baśnie są bardzo ważne, bo reprezentowane są w nich kody kulturowe - przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Baśnie są najbardziej atrakcyjne dla dzieci w wieku 5-11 lat.

Baśń jest ceniona za to, że porządkuje przeżycia dziecka i kompensuje pewne braki doświadczeń. Baśń jest pierwszym zetknięciem się dziecka z wartościami wyższymi, z kulturą. Baśń stawia w swojej formule fikcji literackiej wizję świata, w którym funkcjonuje bohater aktywny - jego zachowanie może być wzorem dla młodych ludzi. Jest to zderzenie fikcji literackiej z istotnymi problemami społecznymi takimi jak np. sieroctwo, fałszywa siostra czy brat;

W baśni są jednakowe wejścia ( za górami , za lasami... ), zakończenia ( np. i ja tam byłem, wino piłem...) zaś służą powrotowi dziecka do rzeczywistości. Przez baśń przekazujemy dobre wartości.

Cechy baśni:

1. mieszanie prawdy i fikcji - rodzi to zadziwienie, zaciekawienie dziecka , co jest podstawą do jego twórczego działania.

2. przygoda bohatera baśniowego jako wiodący motyw, bo celem baśni nie jest ucieczka w marzenie ale przeżycie przygody - dziecko ma możliwość identyfikowania się z bohaterem i wtedy bajka ma smak przygody.

Co zyskuje dziecko przez identyfikację z bohaterem ?

- jest to dla dziecka wyjście w szersze przestrzenie, ponieważ jest

opisany związek bohatera z wszechświatem

- bohater baśni przekazuje, że nie jest na świecie sam, że może liczyć

na pomoc

- odczytanie baśni przez dziecko jako pewnego projektu na swoje życie

( bohater jest wzorem aktywności, reaguje )

3. budowanie ocen moralnych ( są dobre postacie i złe - ostre konffikty

między nimi; dobra postać jest piękna - czy taka będzie, a zła

postać jest brzydka albo taka się stanie). Małe dziecko odbiera całym sobą, wzrokiem , słuchem, afirmuje jeszcze bardziej.

4. cudowność baśni - w niej zawarta jest swoista logika np. kapturek spotyka wilka w lesie, ryba jest wyławiana z wody, zawiera też rzeczywistość wierzeniową ( elementy z mitu np. koń ze skrzydłami - w micie pegaz

5. baśń jest samą akcją - jest mało opisów , bo dzieci chcą przygody, dziecko to sobie wyobraża, przez co rozwija swoją wyobraźnię, a co za tym idzie przewidywalność swoich czynów. Bajki filmowe hamują rozwijanie się wyobraźni dziecka.

6. poszukiwanie wzorców postępowania ( poszukiwanie własnej tożsamości) , które zaczyna się w dzieciństwie metoda prób i błędów. Jest to forma łączenia rzeczywistości i fantazji w przyjemny sposób. Baśń to próba wprowadzania w życie.

Psychologiczne mechanizmy oddziaływania baśni:

1. identyfikacja

2. projekcja

Badania na ten temat prowadziła psycholog Maria Tyszkowa.

Identyfikacja jest sposobem akceptacji, emocjonalnego utożsamiania się z bohaterem, co przekłada się na uczenie się ról.

Projekcja - dzieci uczą się rozpoznawać uczucia, nazywania ich, Zdaniem Tyszkowej daje to ogromną satysfakcję poznawczą dziecka. Dziecko nie zawsze potrafi nazwac swoje uczucia, w nazywaniu swych uczuć odnosi się do baśni , czasami mówi „ Ty nie jesteś moją mamą, ty jesteś macochą”.

Mechanizmy poznawania siebie i świata przez baśń ( wg M. Tyszkowej ):

Eksterioryzacja

Interioryzacja

Eksterioryzacja -polega na tym, że dziecko dostrzega, odczuwa i przeżywa poprzez mechanizm identyfikacji z bohaterem, odnajduje to odczucie, które uważa , że są jego własnością. Dziecko rozpoznaje wewnątrz siebie, że doświadczył to też bohater np. złość, nienawiść, miłość.

Przez baśń uczymy dziecko obiektywizacji, to wielki postęp w rozwoju dziecka.

Interioryzacja - czerpanie z baśni przez dziecko wzoru zachowań. To doświadczenie, które dziecko rozpoznało jako obiektywne , dziecko przejmuje zachowania bohatera jako własne.

Problem sztuki i kultury współczesnej.

Jak sztuka kształtuje człowieka ?

Jak można wykorzystać sztuke do działań wychowawczych ?

Ekspresja i komunikacja.

Pod koniec XX wieku Polska słynęła z pedagogiki kultury.

Sztuka jest najbardziej wychowawczo naładowana wartościami.

Z koncepcji wychowania estetycznego utknęliśmy w sferze wartościowania, jest to sfera najtrudniejsza.

Sztuka jako wartośc - wg Bogdana Nawroczyńskiego .

I etap budowania

Cdn.....

1

3

---