MPP WYKŁAD 5 z 21.12.2008r - prawo dyplomatyczne i konsularne

Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 1961r. jest źródłem prawa dla stosunków dyplomatycznych

Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych z 1963r. jest źródłem prawa dla stosunków konsularnych.

Placówka dyplomatyczna może spełniać też funkcje konsularne, ale nigdy odwrotnie!!!

Te dwa typy stosunków są niezależne od siebie.

Stosunki dyplomatyczne określone są w art. 3 KW z 1961r, a stosunki konsularne w art. 5 KW z 1963r.

Funkcje dyplomatyczne:

- reprezentacja państwa (pozycja szefa misji dyplomatycznej jest taka jak głowy państwa (oczywiście na terenie misji)

- prowadzenie rokowań między państwem przyjmującym a wysyłającym (art.7 KW z 69r o prawie traktatów)

- sprawowanie pieczy nad interesami państwa wysyłającego w państwie przyjmującym i dbanie o interesy obywateli państwa wysyłającego.

- „biały wywiad” (art.3 Konstyt) - czyli zbieranie informacji na temat sytuacji politycznej, gospodarczej, społecznej w państwie przyjmującym oraz zbieranie informacji o tym jak państwo wysyłające jest postrzegane w państwie przyjmującym.

- popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym i przyjmującym (kulturalnych, naukowych itd.).

Funkcje konsularne:

(- konsul nie reprezentuje państwa ponieważ jest tylko urzędnikiem)

(- konsul nie prowadzi rokowań, chyba że dostanie pełnomocnictwo, ale to zdarza się bardzo rzadko)

- sprawowanie pieczy nad interesami państwa wysyłającego w państwie przyjmującym i dbanie o interesy obywateli państwa wysyłającego

- „biały wywiad” (art.3 Konstyt) - czyli zbieranie informacji na temat sytuacji politycznej, gospodarczej, społecznej w państwie przyjmującym oraz zbieranie informacji o tym jak państwo wysyłające jest postrzegane w państwie przyjmującym.

- dbanie o interesy

Konsul jest urzędnikiem i może:

- legalizować dokumenty

- działa jak kierownik USC (np. udziela ślubów, wydaje akty urodzenia itp.)

- wydaje paszporty, wizy

- wydaje paszport blankietowy w przypadku kradzieży lub zgubienia.

- udziela pomocy prawnej

- na życzenie sądu krajowego może przeprowadzić dochodzenie np. w sprawach spadkowych (szuka osoby)

- powinien być powiadomiony o wypadku, jeśli brali w nim udział obywatele państwa wysyłającego.

- powinien być powiadomiony o zatrzymaniu, aresztowaniu obywatela państwa wysyłającego.

( 3 najsłynniejsze sprawy: państwo wysylające: Niemcy v USA, Urugwaj v USA i coś tam v USA.

Sprawy dotyczyły nie powiadomienia przez USA konsulów tych państw wysyłających o wyroku śmierci na obywatelach tych państw.)

- uczestniczy w procesie obywatela państwa wysyłającego

- działa jako kurator w sprawach dla nieletnich

- sprawuje opiekę nad statkami morskimi i powietrznymi (musi zadziałac gdy statek zostaje zatrzymany w porcie).

Obowiązki misji dyplomatycznej i konsularnej.

- przestrzeganie prawa i zwyczajów państwa przyjmującego

- wykorzystanie pomieszczeń misji zgodnie z ich przeznaczeniem.

Obowiązki państwa przyjmującego misje dyplomatyczna lub konsularną.

- nie może w żaden sposób utrudniać działania misji dyplomatycznej lub konsularnej

- nie może utrudniać jej kontaktów z państwem wysyłającym, co wynika z immunitetu (np. nie może odciąć prądu za niepłacenie rachunków)

Zasady dyplomatyczne i konsularne:

• Zasada funkcjonalności: żeby misja mogła funkcjonować prawidłowo to musi posiadać przywileje i immunitety dyplomatyczne. (jest to najważniejsza zasada )

• Zasada exterytorialności: nie stosuje się prawa państwa przyjmującego dla osób należących do korpusu dyplomatycznego. Obecnie ta zasada została ograniczona ale nadal fukcjonuje np. w kodeksie karnym.

• Zasada reprezentacji: misja reprezentuje państwo (głównie odnosi się do misji dyplomatycznych).

Procedura wyznaczania szefów misji dyplomatycznej.

MSZ proponuje kogoś na szefa, a prezydent go zatwierdza. Tak powinno być. Ale głos w zakresie proponowanej na szefa misji dyplomatycznej osoby ma też państwo przyjmujące (np. państwo muzułmańskie nie zaakceptuje kobiety na tym stanowisku) i udziela tzw. Agrement czyli zgody. Agrement musi być udzielona i dotyczy szefa misji dyplomatycznej lub ewentualnie atachee wojskowego (ale nie koniecznie).

W prawie dyplomatycznym istnieje też pojęcie tzw. Listu uwierzytelniającego - jest to uroczysty dokument na mocy którego mianowany jest szef misji dyplomatycznej (ambasador). Wystawiany jest przez głowę państwa wysyłającego a adresowany do głowy państwa przyjmującego. Nowo mianowany szef misji dyplomatycznej składa taki list na ręce głowy państwa przyjmującego. Przyjęcie listu dopełnia akredytacji i od tej chwili szef misji może oficjalnie pełnić swoje funkcje.

Procedura wyznaczania szefów misji konsularnych.

Ambasador w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych państwa wysyłającego wydaje cuchą zgodę, która przekazywana jest do państwa przyjmującego. W procedurze tej mamy do czynienia z pojęciem exequatur czyli zatwierdzenie przez państwo przyjmujące osoby proponowanej na konsula. Jest to forma akceptacji listów komisyjnych przez państwo przyjmujące. W przypadku konsula mamy do czynienia z listami komisyjnymi zw. patentami. Jest to dokument najczęściej wystawiany przez ministra spraw zagranicznych, ale może być też przez głowę państwa. Listy komisyjne wskazują osobę powołaną na szefa misji, klasę urzędu (konsulat generalny, konsulat, wicekonsulat, agencja konsularna), jego siedzibę oraz okręg konsularny, czyli obszar państwa przyjmującego, na którym urząd konsularny może działać (okręgiem konsularnym może również być całe terytorium państwa przyjmującego).

W państwie przyjmującym ambasador jest 1, ale konsulów może być kilku. !!!!

Ambasada może też być mniej niż 1, tzn, że 1 ambasada przypada na kilka państw (np. Ghana na 3 państwa).

Zasada procedencji.

Ściśle związana z listami uwierzytelniającymi i komisyjnymi.

Precedencja- czyli pierwszeństwo między szefami placówek.

Ustaleniem zasady precedencji zajął się kongres wiedeński w 1815r. a inicjatorem przyjętego rozwiązania był Ch. M. de Talleyrand-Périgord. Regulamin wiedeński z uwagi na to że nie udało się uzgodnić kolejności państw, rozstrzygnął problem pragmatycznie stanowiąc, że nie ten kto pochodzi z większego i bogatszego państwa ma pierwszeństwo tylko en kto wcześniej złożył list (np. kolejność składania kwiatów przy grobie nieznanego żołnierza. Ten kto składał wcześniej listy ten będzie wcześniej).

Ambasador który ma najdłuższy staż jest dziekanem korpusu dyplomatycznego. Może go reprezentować na spotkaniach dyplomatycznych. Dziekanem może tez być nuncjusz papieski bez względu na staż. Sprawowanie funkcji dziekana korpusu dyplomatycznego nie nadaje dziekanowi, żadnych uprawnień władczych w stosunku do pozostałych dyplomatów. Jest to funkcja primus inter pares (pierwszego wśród równych), a więc funkcja o charakterze reprezentacyjnym i ceremonialnym.

Do głównych zadań dziekana należą:

• reprezentowanie korpusu na zewnątrz,

• przemawianie w jego imieniu na uroczystościach oraz przyjęciach,

• informowanie nowo przybyłych dyplomatów o panujących w kraju zwyczajach,

• organizacja przywitania i pożegnania.

Art. 14 KW z 1961r. dzieli szefów misji dyplomatycznych na 3 klasy:

- ambasadorowie i nuncjusze - składają listy uwierzytelniające głowie państwa.

- posłowie, ministrowie i internuncjusze - też składają listy uwierzytelniające , tez głowie państwa. Mają swoją zasadę precedencji.

- chargé d'affaires - czyli szefowie misji dyplomatycznych niższej klasy. Składają listy ministrowi spraw zagranicznych państwa przyjmującego, nie głowie państwa. Wyróżniamy dwa rodzaje tych osób:

• charge d'affaires en pied - zwykły szef misji.

• Charge d'affairea ad interim - tymczasowy chargé d'affaires, który zastępuje szefa misji dyplomatycznej wyższej klasy podczas jego nieobecności w kraju przyjmującym. Najczęściej jest nim najwyższy stopniem członek personelu dyplomatycznego misji. urzędnikowi takiemu ponadto przysługują przywileje i immunitety identyczne jak w przypadku ambasadorów. Może to być np. radca ambasady.

Zasada procedencji obowiązuje też prawie konsularnym, w każdej klasie.

1. Konsul generalny.

2. Konsulowie.

3. Wicekonsulowie.

4. Agenci konsularni.

Przywieje i immunitety dyplomatyczne.

Dzielimy na rzeczowe - przysługujące misji dyplomatycznej i osobowe - przysługujące członkom personelu misji.

Dyplomatyczne.

Osobiste:- art. 31 KW z 1961r. (nietykalność osobistą, rozciągającą się także na prywatną rezydencję, mienie, dokumenty i korespondencję, immunitet jurysdykcyjny, czyli - co do zasady - niepodleganie prawu kraju, w którym się jest akredytowanym, zwolnienie od opłat, podatków i ubezpieczeń społecznych, zwolnienie od rewizji osobistej i rewizji bagażu.)

- przedstawiciel dyplomatyczny korzysta z pełnego immunitetu jurysdykcyjnego karnego tzn, że nie można go zatrzymać.

- przedstawiciel dyplomtyczny korzysta z pełnego immunitetu jurysdykcyjnego administracyjnego, handlowego , cywilnego - ale z pewnymi ograniczeniami. Dotyczy to sytuacji gdy dyplomata działa jako osoba prywatna np. prywatnie kupuje samochód. Wtedy płaci podatek jak każdy inny obywatel państwa przyjmującego. Jeśli działa jako spadkobierca lub wykonawca testamentu albo wykonuje czynności dotyczące prawa nieruchomościami.

Przedstawiciele ewidencji cudzoziemców nie podlegają tym przepisom.

Z immunitetów i przywilejów korzystają tez rodziny przedstawiciela dyplomatycznego pod warunkiem, ze nie są obywatelami państwa przyjmującego oraz musza pozostawać we wspólnocie domowej z przedstawicielem. Dotyczy to w związku z tym małżonków, dzieci, rodziców przedstawiciela a niektóre państwa rozciągają to również na teściów przedstawiciela.

Przedstawiciel dyplomatyczny korzysta z tych przywilejów i immunitetów cały czas (24h/7).

Ale w placówkach dyplomatycznych pracuje też personel administracyjny i techniczny (archiwiści, sekretarki, tłumacze itp.). oni tez korzystają z przywilejów i immunitetów - z pełnego immunitetu jurysdykcyjnego karnego w pełnym zakresie i administracyjnego tylko w związku z pełnioną funkcją.

Inni członkowie placówek dyplomatycznych np. szofer, korzystają z immunitetów i przywilejów tylko w zakresie pełnionych funkcji (np. szofer jak jedzie po ambasadora lub z nim). Przysługuje im jedynie zwolnienie od podatku od pensji otrzymywanej od ambasadora. Mogą korzystać z tych przywilejów tylko pod warunkiem, że nie są obywatelami państwa przyjmującego.

Do przywilejów i immunitetów rzeczowych zaliczamy:

• prawo używania flagi i godła na pomieszczeniach misji dyplomatycznej,

• nietykalność pomieszczeń misji, jej archiwów, dokumentacji i korespondencji urzędowej,

• zwolnienie od podatków i opłat,

• swobodę porozumiewania się.

Przywileje i immunitety konsularne.

Konsul korzysta z przywilejów i immunitetów takich jak personel administracyjny czyli pelny immunitet jurysdykcyjny karny i administracyjny i cywilny tylko w związku z pełnioną funkcją. - wg. KW z 1963r.

Przywileje rzeczowe: takie jak w dyplomatycznych. Jednak o ile archiwa misji (kons i dypl) sa absolutnie nietykalne (nawet jak się pali) to korespondencja konsularna już nie w takim samym zakresie jak dyplomatyczna.

Art. 9 KW - mówi o tzw. Persona non grata czyli osoba niepożądana. Państwo przyjmujące może w każdym czasie i bez obowiązku uzasadnienia swej decyzji zawiadomić państwo wysyłające, że szef misji, bądź którykolwiek z członków personelu dyplomatycznego misji, jest persona non grata albo, że ktokolwiek inny z członków personelu misji jest osobą niepożądaną. Państwo wysyłające odpowiednio do okoliczności bądź odwoła daną osobę bądź położy kres jej funkcjom w misji. Dana osoba może być uznana za non grata albo za niepożądaną przed przybyciem na terytorium państwa przyjmującego.

Źródła prawa dyplomatycznego i konsularnego:

• W prawie konsularnym źródła są nie tylko międzynarodowe (konwencje międzynarodowe, KW) ale też prawo krajowe (P ustawa z 1984r.) np. w prawie dot. Granicy państwowej itp.

Konsulowie honorowi. Obok służby konsularnej składającej się z urzędników i pracowników państwa wysyłającego, którzy pełnią swe funkcje zawodowo, pobierają stałe uposażenie i którzy nie mogą zajmować się żadną inną działalnością zarobkową poza funkcjami konsularnymi, wykształciła się praktyka powołania tzw. Konsulów honorowych.
Konsul honorowy może być obywatelem państwa wysyłającego (ale nie musi)lub trzeciego, ale najczęściej jest obywatelem państwa przyjmującego. Funkcje swe wykonuje z upoważnienia państwa wysyłającego, ale nie pobiera żadnego uposażenia. Może natomiast tytułem rekompensaty za swoje czynności pobierać opłaty konsularne oraz otrzymywać od państwa wysyłającego częściowy lub całkowity zwrot wydatków związanych z utrzymaniem honorowego urzędu konsularnego. Konsul honorowy może obok funkcji konsularnych prowadzić działalność zarobkową.
Nie wszystkie państwa uznają instytucję konsulów honorowych. Konwencja wiedeńska stwierdza, że instytucja ta ma charakter fakultatywny i każde państwo ma swobodę decyzji, czy będzie powoływało lub przyjmowało konsulów honorowych. Polska, jak prawie wszystkie byłe państwa socjalistyczne, nie korzystała z instytucji konsula honorowego. Jednakże ustawa z 13 II 1984 r. O funkcjach konsulów przewiduje, że minister spraw zagranicznych może powoływać konsulów honorowych określając każdorazowo zakres wykonywanych przez nich funkcji.

Konsul honorowy nie wystawia paszportów, aktów urodzenia, zgonu itp.

• Konwencja o stosunkach dyplomatycznych z 1961r z organizacjami miedzynarodowymi

• Konwencja o stosunkach dyplomatycznych z 1969r. o misjach specjalnych

- mówią o krótkich misjach np. w sytuacji gdy prezydent lub premier gdzieś jadą.

Organizacje międzynarodowe.

1. Organizacja Narodów Zjednoczonych.

Powstała w 1945r na gruzach Ligi Narodów. Powołana na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych - która jest statutem organizacji.

Karta podpisana została 26 czerwca 1945r na konferencji w San Francisco przez 50 z 51 państw członkowskich (Polska podpisała ją 2 miesiące później). Weszła w życie 24 października 1945r - stąd też 24 października jest Dniem Narodów Zjednoczonych.

ONZ to organizacja powszechna o celach ogólnych obejmująca całość praw, do której może przystąpić kazde państwo pod warunkiem, że posiada status państwa i przyjmie KNZ.

Cele ONZ określa art.1 KNZ

- utrzymanie narodowego pokoju i bezpieczeństwa

- usuwanie zagrożeń

- ochrona praw człowieka

- rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami

- pełni funkcje ośrodka koordynującego.

ONZ nie ma funkcji władczych, pełni tylko funkcje koordynujące.

Zasady ONZ określone zostały w art. 2 KNZ

1. zasada suwerennej równości wszystkich członków

2. zasada dobrej wiary w wykonywaniu postanowień Karty

3. zasada pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych

4. zasada powstrzymywania się od groźby lub użycia siły

5. zasada pomocy dla organizacji (np. członkowie organizacji powstrzymają się od udzielenia pomocy jakiemukolwiek państwu, przeciwko któremu Organizacja zastosowała akcję prewencji lub przymusu)

6. zasada rozciągania zasad KNZ na państwa nie należące do ONZ

7. zasada nieinterwencji w wewnętrzne sprawy państwa, czasem zwana zasadą nieingerencji lub nie wtrącania się.

Członkostwo w ONZ - określone w art. 3 i 4 KNZ

Członków organizacji można podzielić na pierwotnych i wtórnych.

Art. 3 został skonstruowany na potrzeby Polski, która w czerwcu nie mogła być na konferencji w San Francisco. Mówi on że „ pierwotnymi członkami ONZ są państwa które, bądź uczestniczyły w konferencji NZ w San Francisco w 1945r bądź uprzednio podpisały Deklarację NZ z 1942r oraz podpiszą KNZ i ją ratyfikują”.

Z kolei art. 4 mówi, że „do ONZ mogą być przyjęte inne państwa miłujące pokój, które przyjmą zobowiązania zawarte w KNZ. Przyjęcie takiego państwa następuje decyzją ZO na zlecenie RB.”

ORGANY ONZ.

Organy główne wymienione zostały w art. 7 KNZ i są to:

- Zgromadzenie Ogólne

- Rada Bezpieczeństwa

- Rada Gospodarczo-Społeczna

- Rada Powiernicza

- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

- Sekretarz Generalny

Zgromadzenie Ogólne

To najważniejszy organ ONZ, skupia wszystkich członków organizacji. Każde państwo może mieć najwyżej 5 przedstawicieli, jednak ich głos liczy się jako 1.

Zadania ZO można podzielić na ważne i pozostałe zadania. Ważne to: zalecenia dotyczące utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wybór niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, wybór członków Rady Gospodarczej Społecznej, wybór członków Rady Powierniczej, przyjęcie nowych członków do Organizacji,, zawieszenie w korzystaniu z praw i przywilejów członkowskich, wykluczenie członków z Organizacji, sprawy dotyczące funkcjonowania systemu powiernictwa, sprawy budżetowe.

Art. 12 stanowi, że ZO nie może podejmować działań gdy RB prowadzi sprawy dotyczące sporu.

Głosowanie w ZO odbywa się w 2 trybach:

1. w sprawach uznawanych za ważne (wymienione wyżej) decyzje są podejmowane większością 2/3 głosów członków obecnych i głosujących.

2. W pozostałych sprawach zwykłą większością głosów członków obecnych i głosujących.

Do wyboru sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości wymagana jest Większość bezwzględna głosów.
Do uchwalania poprawek do Karty Narodów Zjednoczonych wymagana jest większość 2/3 wszystkich członków Zgromadzenia Ogólnego.(art.103 KNZ)

Rada Powiernicza

W 1994r zwiesiła swoją działalność. Powołana ona została do kontroli nad terytoriami powierniczymi do momentu ich usamodzielnienia, działająca w interesie ich mieszkańców. składała się z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa, państw zarządzających terytoriami powierniczymi oraz wybranych w tej samej liczbie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ państw nie administrujących terytoriami zależnymi.

Rada Gospodarczo-Społeczna.

Rada zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych (regionalne komisje gospodarcze i komisje funkcjonalne) i wyspecjalizowanych agencji, jak np. UNICEF, FAO, WHO, UNESCO, itp. W szczególności odpowiedzialna jest za propagowanie powszechnego poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

Tworzy ją 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na trzyletnią kadencję. Obraduje w Genewie - (najważniejsza w Europie siedziba RB ONZ) oraz w Nowym Jorku. (Polska 2003-2006). Rada działa w trybie sesyjnym.

Rada Bezpieczeństwa

To najważniejszy organ ONZ. Działa stale w trybie sesyjnym (2x w tygodniu).

Skład:

Składa się z 15 państw:

- 5 członków stałych -Chiny, Francja, Rosja, USA i Wielka Brytania

- 10 członków niestałych - wybierani są na 2 lata , przy czym co roku zmienia się połowa tej 10. Wybierani wg klucza geograficznego (5 miejsc dla Afryki i Azji, 2 Ameryki Łacińskiej, 2 Europy Zachodniej i 1 Europy Środkowej).

Cel (art. 41,42 KNZ):

Na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Może badać każdy spór( z urzędu lub na wniosek państwa) może też rozstrzygnąć ten spór.

Głosowanie:

Są 3 tryby głosowania w RB.

1. W sprawach proceduralnych (np. czy zająć się jakąś sprawą) - przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków.

2. W sprawach merytorycznych (np. dot. Potępienia państwa, rozstrzygnięcia sporu, podjęcia akcji zbrojnej) - przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków, przy czym musi być jednomyślność stałych członków. Poza tym każdy ze stałych członków ma prawo weta, a interesy państw RB wpływają na sposób głosowania. Wstrzymanie się od głosu nie jest traktowane jako weto.

3. Wybór sędziów do MTS- większością 8 głosów z 15.

ONZ nie posiada swoich organizacji wojskowych. „Niebieskie berety” charakterystyczne dla ONZ, mogą użyć siły tylko do obrony własnej.

Prowadzone są akcje uprzedzające - użycie siły, które uprzedza właściwe użycie siły.

Reforma KNZ -

Nie udało się przeprowadzić radykalnej reformy, wprowadzono tylko tzw. „kroczącą reformę” - powołano Radę Praw Człowieka. Jest to nowy organ który działa od 2006r. Jest organem pomocniczym ZO, powołanym na mocy rezolucji. W skład RPCz wchodzi 47 państw wybieranych na 3 lata, które są wybierane przez ZO. RPCz zajmuje się kwestiami związanymi z prawami człowieka. Zleca rezolucje potępiające, komisje itp. Zleca też podkomisji ds. promocji praw człowieka- indywidualne dochodzenia.

Sekretarz Generalny ONZ

Kieruje pracami sekretariatu ONZ. Działa stale. Wybierany przez ZO na wniosek RB na 5 letnią kadencję. Obecnie sekretarzem jest Ban Ki-moon.

Obowiązki sekretarza (art. 100 KNZ):

1. administracja i zarządzanie sekretariatem;

2. reprezentowanie NZ wobec wszystkich państw i organizacji;

3. utrzymywanie stałych kontaktów ze wszystkimi państwami członkowskimi;

4. prezentacja działania ONZ, światowej opinii publicznej;

5. koordynacja działania systemu ONZ;

6. kreowanie nowych koncepcji i strategii;

7. posrednictwo w sporach międzynarodowych;

8. nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka.

Sekretariat ONZ ma swoje biura w Genewie, Wiedniu i Nairobi.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.

Ma siedzibę w Hadze.

Skład:

Trybunał składa się z 15 sędziów wybieranych na dziewięcioletnie kadencje. Co 3 lata wybierana jest jedna trzecia składu. Sędziowie mogą być wybrani ponownie (reelekcja). Kandydatów na sędziów zgłaszają grupy narodowe Stałego Sądu Rozjemczego w Hadze spośród osób mogących pełnić najwyższe stanowiska sędziowskie w swych państwach lub uznanych znawców prawa międzynarodowego. Następnie sędziowie są wybierani przez Zgromadzenie Ogólne ONZ oraz Radę Bezpieczeństwa i muszą uzyskać bezwzględną większość w każdym w tych organów. Każdy sędzia musi być obywatelem innego państwa.

Wybierani są wg klucza geograficznego.

Sposób orzekania:

MTS orzeka zgodnie z prawem międzynarodowym. Podstawy orzekania są uregulowane w art. 38 Statutu MTS. Są to:

• umowy międzynarodowe

• zwyczaj międzynarodowy

• ogólne zasady prawa

oraz pomocniczo

• orzeczenia sądowe

• opinie doktryny.

Jeżeli strony się na to godzą, Trybunał może orzekać ex aequo et bono, czyli w oparciu o zasady słuszności, a nie normy prawne.

Art. 34 statutu MTS mówi, że „Tylko państwa mają prawo stawać jako strony przed Trybunałem”. Za państwo uznawana jest też Stolica Apostolska.

Cechą charakterystyczną jest brak międzynarodowego prawa sądowniczego. W związku z tym, żeby można się było sądzić państwo musi wyrazić zgodę (o tym mówi Art. 36 Statutu MTS). Państwo może to zrobić na 2 sposoby:

- w formie umowy miedzynarodowej

- deklaracja- czyli akt jednostronny o uznaniu kompetencji MTS.

Polska złożyła oświadczenie o uznaniu kompetencji w 1990r do ONZ, ale z wyłączeniem 3 rodzajów spraw: polska nie sądzi się o grunty, o granice i o długi zagraniczne.

Art. 36 ust. 2 statutu MTS, który nazywa się często "klauzulą fakultatywną", gdyż od woli poszczególnego państwa zależy przyjęcie bądź nie przyjęcie zobowiązań określonych w tej klauzuli.

Jurysdykcja MTS może być:

1. obowiązkowa - gdy państwa wyraziły zgode na jurysdykcję MTS, a potem miał miejsce spór.

2. Nieobowiązkowa - gdy najpierw wystąpił spór, a potem państwa zdecydowały się iść do MTS.

Kompetencje MTS:

1. Wydaje orzeczenia w sporach mu przedłożonych

2. Wydaje opinie doradcze wyłącznie na prośbę organów ONZ (przede wszystkim na prośbę ZO i RB).

MTS nie jest jedynym organem który ma kompetencje do rozstrzygania sporów międzynarodowych. Konwencja Haska z 1907r o pokojowym załatwianiu sporów wskazuje dyplomatyczne i arbitrażowe sposoby rozwiązywania sporów.

Arbitrażowe sposoby rozwiązywania sporów.

Arbitraż zaczyna się umową kompromisu. W nim państwa powołują sędziów, określają procedurę. Mogą się też zwrócić do powołanego Stałego Komitetu Arbitrażowego, który proponuje listę sędziów z których państwa strony wybierają sobie sędziów. Ponad to gdy państwa zdecydują się na SKA to konwencja haska określa procedurę. Listy zawierają tzw. Grupy narodowe, z których potem wybierani są sędziowie MTS.

Dyplomatyczne sposoby rozwiązywania sporów międzynarodowych.

Te sposoby nie kończą się wydaniem wyroku.

Zalicza się do nich: rokowania, mediacje, negocjacje, dobre usługi (pośrednik czyli państwo trzecie doprowadza strony do stołu obrad ale w obradach nie uczestniczy), komisje badań (- k. badają stan faktyczny, które kończy się wydaniem raportu) Komisje koncyliacyjne - kończą zaleceniem rozstrzygającym spór.

Te wszystkie sposoby są sposobami niewiążącymi.

Listy narodowe zawierają grupy narodowe sędziów - jest to element stały dla KA i MTS.

---