PODMIOT ADMINISTRUJĄCY

regulacja prawna, która wskazuje na podmiot (instytucję), który może podejmować działania, z którymi wiąże się skutki prawne i który bierze odpowiedzialność za te działania (za działania swoich organów):

1. Organy adm.publ.

- Państwo (działające przez swoje organy)

- Jednostka samorządu terytorialnego (gmina 2478, powiat 314, województwo 16)

- Inne formy samorządu (gospodarczy, zawodowy itd.)

- Zakład administracyjny (świadczenie usług na rzecz jego członków; szkoły państwowe i niepaństwowe

2. Inne podm.adm.

organy samorz.zawodowych np. izby lek., agencje, stowarzyszenia, fundusze celowe, zakłady publ., organizacje, związki wyznaniowe

Organy adm.publ.

1. adm. rządowa

- naczelne (Prezydent, RMin, Prezes RMin, NIK, RPO, GIODO)

- centralne (Gen. Dyr. Dróg Kraj. i Autostrad, Prezes Urzędu Kom. Elektr., …)

- terenowe - adm. zespolona (wojewoda i podporządkowani mu zwierzchnicy służb, inspekcji, straży) i nie~ (minister lub centralny organ adm.rządowej i podporządkowani mu: Dyr. Izb Skarb., Naczelnicy Urz. Skarb.)

2. samorząd terytorialny

- gmina (Rada G., Wójt/Burmistrz/Prezydent)

- powiat (Rada P., Zarząd P., Starosta)

- województwo (Sejmik W., Zarząd W., Marszałek)

nauka adm. - bada obiekty o charakterze fizycznym, fakty

nauka prawa adm. - bada normy wynikające z przepisów

nauka polityki adm. - bada wartości, dla których adm. jest powołana

FUNKCJE KIEROWNICZE

- przewidywanie

- organizowanie

- rozkazywanie

- koordynowanie

- kontrolowanie

Prosty układ kierowania

jedno stanowisko kierownicze

Spiętrzony układ kierowania

jedno kierownicze plus pośrednie kierownicze

Rozpiętość kierowania

l. osób podporządkowanych bezpośrednio 1 kierownikowi

Zasięg kierowania

l. osób podporządkowanych bezpośrednio i pośrednio 1 kierownikowi

Centralizacja

hierarchiczne podporządkowanie

Decentralizacja

podmioty, które mają samodzielność i niezależność od innych podm.

Koncentracja

kompetencje skupione w rękach mniejszej l. podmiotów

Dekoncentracja

kompetencje rozproszone na większą l. podmiotów

Organizacyjne więzi prawne [wpływ jedn. wyższego szczebla na obsadę; celowość]: kierowanie

Poza~: nadzór, koordynacja, współdziałanie, kontrola

DYREKTYWY PRAKSEOLOGICZNE TWORZENIA USTROJU ADMINISTRACJI

- Zasada optymalnej pojemności kompetencyjnej organów,

- Zasada rozdzielności kompetencyjnej organów,

- Zasada określenia form kierowniczego (organizacyjnego) oddziaływania,

- Zasada określenia skutków organizacyjnego oddziaływania.

DYREKTYWY PRAKSEOLOGICZNE SPOSOBU (PROCESU) REALIZACJI DOBRA WSPÓLNEGO:

- Zasada identyfikacji dobra wspólnego (wskazanie wartości lub celów, które mają być realizowane),

- Zasada ważenia interesu indywidualnego, wspólnot, państwa,

- Zasada określenia środków prawnego oddziaływania,

- Zasada określenia skutków prawnego oddziaływania.

Badanie czynnościowe administracji

- zdobywanie informacji

- gromadzenie informacji

- systematyzowanie zebranych informacji

- analizowanie informacji

- syntetyzowanie wyników

ADMINISTRACJA

zbiór zachowań ludzi zmierzających do realizacji dobra wspólnego (pozytywnych, zgodnych z prawem, ale także zachowań niepoprawnych (sprzecznych z prawem); zachowania:

- powtarzalne

- nie~

Zachowanie człowieka:

kto, co, w pewnych warunkach, w określony sposób, w oznaczonym skutkiem, czyni lub nie czyni

UKŁAD ADMINISTRACYJNY

zbiór zachowań (powtarzalnych i nie~) i relacji między nimi (nie pomijając działających ludzi), np. zbiór zachowań jednego referenta (układ prosty) lub zespołu pracowników administracji (układ złożony).

1. UWARUNKOWANIA SYSTEMOWE UKŁADÓW ADMINISTRACYJNYCH:

1. aksjologiczne

2. organizacyjne

3. normatywne

4. ekonomiczne

2. UWARUNKOWANIA POZASYSTEMOWE UKŁADÓW ADMINISTRACYJNYCH:

1. kulturowe

2. polityczne

3. etyczne

4. inne

MECHANIZMY REAGOWANIA UKŁADU NA CZYNNIKI OTOCZENIA:

1. dostosowywania się układu do otoczenia

Reakcja pracowników na płynące spoza adm. dyspozycje zachowań. Dotyczy zwłaszcza reagowania na czynniki polityczne. Dwa tryby dostosowania się układu do otoczenia:

- poprzez działania sprzeczne z prawem

- poprzez wykorzystanie możliwości, jakie daje prawo (pojęcia niedookreślone uznanie administracyjne)

2. rachunku aksjologicznego

Urzędnik waży, które wartości w razie kolizji należy realizować, a które nie (w mniejszym stopniu) → kieruje się przy tym własnym systemem wartości. Kategorie wartości:

- organizacyjne (charakter sprawnościowy)

- merytoryczne

3. wyrównywania pola regulacji

Urzędnik nie ma w obowiązującej regulacji bezpośredniej podstawy prawnej do podjęcia działań, a istnieje potrzeba ich podjęcia. Sposób reakcji („wyrównanie pola regulacji przez inną regulację”):

- poszukiwanie regulacji w przepisach, do których odsyła odpowiedni przepis

- stosowanie analogii

4. zmian strukturalnych

Struktura formalnie pozostaje ta sama (właściwość, zakres zadań), ale faktycznie następują przekształcenia (niezgodne z zamiarem ustawodawcy). Może to wynikać w szczególności z niejednolitego statusu prawnego organów.

Przekształcanie funkcji niektórych norm prawa adm.

5. zmian funkcjonalnych

Skutki działań podejmowanych są różne od założonych przez ustawodawcę (działania zgodne z prawem pełnią inną funkcję niż planowana), np. regulacje dotyczące obowiązku odszkodowawczego Skarbu Państwa.

Przekształcenia w zakresie podmiotu działającego (organ wyższy narzuca rozwiązanie niższemu)

USPRAWNIANIE UKŁADÓW ADM.

1. ze względu na strukturę

- tworzenie nowych struktur

- przekształcanie struktur istniejących

2. ze względu na sprawowaną przez układ funkcję

- wskazywanie funkcji zasadniczych

- eliminowanie funkcji zbędnych

3. ze względu na cele

- wskazywanie celów zasadniczych

- eliminowanie celów zbędnych

4. ze względu na koszty

- obniżanie kosztów działania całej struktury

- obniżanie kosztów realizacji poszczególnych przedsięwzięć

MODELOWANIE

cele nauki adm.:

- badanie i opis rzeczywistości adm.

- formułowanie prawidłowości dotyczących organizacji i funkcjonowania adm.

- formułowanie dyrektyw użytecznych dla praktyki adm.

Modelowanie - uproszczone przedstawienie podmiotu modelowania

administracja jako zjawisko podzbiór zachowań powtarzalnych zbiór dyspozycji normatywnych opisujących te zachowania podzbiór norm prawnych

Modele: odwzorowujące, projektujące

1. fenomenologiczny

• prawo od strony faktycznej to zaniechanie danej osoby

• czynniki warunkujące zachowania ludzi = uwarunkowania = zbiory zachowań:

a) systemowe

- aksjologiczne (wewnętrzne - bezpośrednio wpływają na zachowania ludzi; zewnętrzne - dotyczą norm, ale nie wpływają bezpośrednio na zachowania ludzi)

- ekonomiczne (środki materialne do realizacji zadań)

- normatywne (luki prawne; naturalna ograniczoność regulacji prawnych = ogólność pojęć w tekście prawnym)

- organizacyjne (strukturalne; kadrowe)

b) poza~

- polityczne

- moralno-etyczne

- kulturowe

- inne

• mechanizmy regulujące/reagowania (1-5)

2. normatywny

• zespół norm, który wyznacza zachowania powtarzalne

• przepisy, z których odczytujemy wzorzec zachowania, wyznaczone są różnymi typami:

1. normy regulujące właściwości

2. normy materialno-prawne (zawarte w ustawach działowych)

3. normy zadaniowe

4. normy kierunkowe

5. normy kompetencyjne (określa, komu można wydać polecenie na coś i w jakim zakresie - zakres przedmiotowy

3. aksjologiczny

• koncentracja na tym, czym adm. w ogóle istnieje

• adm. jako system wartości

- merytoryczne

tożsamość państwa, wspólnot, osób;

bezpieczeństwo zewn. I wewn.;

wartości związane z rozwojem;

wartości związane z rozwiązywaniem konfliktów

- proceduralne

prawidłowość rozstrzygnięcia;

szybkość postępowania

- ustrojowe

sprawność działania

• dobro wspólne

4. teleologiczny = celowościowy

• ze względu na cel, jaki się stawia adm. lub jaki ona sobie stawia

5. prakseologiczny

• zasada optymalnej pojemności kompetencyjnej organu

uporządkowany zbiór dyrektyw praks. stanowiący system koherentny organizacji funkcjonowania układów adm.

• 3 aspekty układów adm.:

- ustrojowy/podmiotowy

optymalna pojemność kompetencyjna organów;

rozdzielność k.o.;

oznaczenie form organizacyjnego oddziaływania;

określenie skutków organizacyjnych administrowania

- procesowy/czynnościowy

prawda materialna;

dwuinstancyjność postępowania;

domniemanie prawidłowości aktu adm.;

trwałość aktów adm.

- merytoryczny/finalny

identyfikacja dobra wspólnego;

ważenie interesów państwa, wspólnot, obywateli;

oznaczenie form materialnoprawnego oddziaływania;

oznaczenie skutków m.o.

6. etyczny

• środowisko normatywne urzędnika: norma prawna, reguła etyczna, zasada moralna

• etos w Kodeksie Etyki Służby Cywilnej

• zróżnicowanie etosu:

- kryterium prawne (zapisane w ustawach)

- kryterium pozaprawne (rodzaj pracy)

- kryterium społeczne (relacje urzędników)

7. idealny

- Stopień realizacji wartości jest pełny

- Stopień realizacji założonych wzorów zachowania jest pełny

- Stopień tolerancji układu administracyjnego na oddziaływanie jest zerowy

- Kolizje wartości układu i wartości spoza układu adm. rozstrzygane są na korzyść wartości układu

- Układ ogranicza skutki kolizji wartości ustawowych do minimum

- W układzie funkcjonuje skuteczny system identyfikowania i eliminowania zachowań patologicznych urzędników

- W układzie funkcjonują mechanizmy samodoskonalenia się pracowników i całego układu

- Pracownicy spełniają się osobowo w działalności w układzie

- Odbiorcy zachowań układu adm. są usatysfakcjonowani

- Układ jest kreatywny w sferze prognozowania i planowania działań

- Układ jest elastyczny w sferze dokonywania działań

---