INTEGRACJA EUROPEJSKA - WYKŁADY

Geneza integracji europejskiej - wykład I

XX w. - podstawa integracji

Przełom lat 60 i 70 - to idea obecnej integracji.

1. Pierwszą przyczyną pośrednią integracji europejskiej jest globalizacja - rozwój techniczny. W tym czasie są nowe ruchy społeczne, idee.

2. Ruchy społeczne: liberalne ruchy (odwrót od konserwatyzmu), ekologiczne ( w latach 70 pierwsze partie zielonych), feminizm i równouprawnienie kobiet.

3. Kryzys energetyczny 1973r. - światowy kryzys i upadek systemu Bretton Woods, koniec dominacji USA. Zaczęli pojawiać się nowi gracze: Francja, Niemcy, kraje Skandynawii.

1975 - 76 - początek unii gospodarczej, plan Wernera (Opublikowany 8 października 1970 roku przez ówczesnego premiera i ministra finansów Luksemburga, Pierre`a Wernera. Był to plan dojścia do unii gospodarczo-walutowej w trzech etapach do roku 1980. Na szczycie w Hadze w 1969 roku, szefowie państw zlecili przygotowanie planu stworzenia unii ekonomicznej i monetarnej. Proponował on liberalizację przepływu kapitału, zamrożenie parytetów, oraz wprowadzenia wspólnej waluty Nie przewidywał on stworzenia Europejskiego Banku Centralnego. Plan zakładał także m.in. swobodny przepływ kapitału i usług, zupełną i nieodwołalną wymienność walut, likwidację wahań kursów oraz przekazania instytucjom międzynarodowym części uprawnień decyzyjnych dotyczących polityki walutowej. Pierwszy etap planu wprowadzenia w życie UGW został rozpoczęty już w 1970 roku. Zakładał on wprowadzenie obowiązkowych konsultacji kursowych, ustanowienie systemu średniookresowej pomocy finansowej dla państw mających poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego, stopniowe wprowadzenie polityki finansowo-gospodarczej WE do międzynarodowych stosunków finansowych. Światowy kryzys gospodarczy oraz załamanie się Europejskiego Węża Walutowego, spowodowało, że pierwszy etap planu wprowadzenia UGW został przerwany, co jednocześnie uniemożliwiło przejście do kolejnych faz realizacji UGW .)

4. Ewolucja pojęcia suwerenności.

Integracja nie jest zagrożeniem dla suwerenności, lecz jej umocnieniem. Globalizacja i powiązania międzynarodowe wpływają na integracje i suwerenność. Zobowiązania ekonomiczne powodują, że do końca nie wiemy jak jest z naszą suwerennością. Musi być w każdym kraju kapitał międzynarodowy. Globalizacja nie da się odwrócić.

5. Integracja to proces mobilny, ewolucyjny.

Na integrację europejską w tym kształcie miała wpływ sytuacja polityczna i militarna Europy po II wojnie światowej.

Przesłanki:

- nowy ład międzynarodowy podkreślany traktatem jałtańskim, poczdamskim; blok wschodni i zachodni.

Europa Zachodnia - odnawiają swoją politykę międzynarodową Francja i Wielka Brytania, doprowadzają do porozumień miedzy Francją i Niemcami. Francuzi chcieli zorać Niemcy i utworzyć kraj rolniczy, a cały przemysł zdemontować i oddać krajom poszkodowanym. Zagłębie Saary znalazło się w strefie okupacyjnej Francji.

Wielka Brytania chciała odbudować Niemcy, a tym samym odbudować swój kraj.

- pojawiają się Amerykanie i ich twierdzenie, że Niemcy trzeba odbudować i stworzyć silne państwo w centrum Europy.

- Brytyjczycy dążą do utworzenia organizacji w maju 1949 r. - Rada Europy - rada o charakterze politycznym, a jej cel to ochrona praw człowieka. Należą do niej wszystkie kraje europejskie (oprócz Białorusi). Polska też należy. Podstawą członkowstwa jest zniesienie kary śmierci.

- Francja - niechętni integracji USA w Europie. Chłodna polityka wobec USA.

6. Plan Marshalla - polowa 1946 r. - plan odbudowy Europy, pomoc dla rozbudowy gospodarki Europy, a także wpływ gospodarki USA na gospodarkę Europy. Plan Marshalla miał też wpływ polityczny. W kraju gdzie odbyło się referendum wprowadzano plan Marshalla. Polacy nie przystąpili do planu Marshalla.

Do planu Marshalla dopisują się kolejne państwa. Dla Niemców oznacza to odzyskanie niepodległości - 1957 r.(Genszer doprowadził do zjednoczenia NRD i RFN - 1949 r.) Niemcy nie wyobrażały sobie , że tak długo będą dwa państwa. Poprzez zjednoczenie Europy Zachodniej dojdzie do zjednoczenia Niemiec. Kanclerz Niemiec Adenauer uważał, że żadne związki z ZSRR nie dojdą do skutku. Nie uznawał granicy na Odrze i Nysie.

7. Rozpad imperiów kolonialnych

- Francuzi tracą Algierię

- Anglicy tracą Indie

- walka Francji z Wielką Brytanią

8. Plan Schumana - maj 1950 r. - powiązać gospodarkę Niemiec i Francji. Oba narody się zaprzyjaźniły. Francja oddała zagłębie Saary. Propozycja Schumana spotkała się z pozytywnym odzewem Niemiec, Włoch, Belgii, Holandii i Luxemburga. Prowadzone przez tę „szóstkę” rokowania zakończyły się sukcesem - traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) 1951r.

9. Kraje Benelux - 1948 r. Unia Celna.

WYKŁAD II

Włosi upatrywali w integracji europejskiej możliwości ekspansji gospodarczej.

Węgiel i Stal - 1951 r. - traktat paryski (na 50 lat) przewidywał utworzenie wspólnego rynku dla węgla, stali, złomu i surowców z nimi związanych. W traktacie pierwsze zapisy o niedyskryminacji ze względu na kraj pochodzenia. Europejska Wspólnota Węgla i Stali była jedyną organizacją, która powołała instytucję o ponadnarodowym charakterze - Wysoka Władza. Składała się z przedstawicieli państw członkowskich- przekształcona później w Komisję EWG. Na czele Komicji EWG stał Walter Hallstein - twórca doktryny: RFN nie nawiąże żadnej współpracy z krajami, które popierają NRD.

Traktat paryski odniósł ogromny sukces.

1955 r. - kryzys energetyczny

Państwa członkowskie zapoczątkowały ideę powstania Europejskiej Wspólnoty Obronnej, wspólnoty atomowej i wspólnoty politycznej.

Plan Plevena - wspólna idea obronna, plan włączenia RFN do europejskich struktur obronnych. Plan zakładał stworzenie europejskiej armii (z międzynarodowymi jednostkami) podległej europejskiemu ministrowi obrony, co miało być gwarancją kontroli nad niemieckim militaryzmem.

EWG - tworzyli demokraci.

Plan Spaak - belgijski polityk Paul Henri Spaak był pierwszym przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w 1946 roku oraz przewodniczącym Zgromadzenia Konsultacyjnego Rady Europy w latach 1949-1951. Podczas konferencji w Messynie w roku 1955 powołano komitet delegatów rządów, któremu przewodniczył P.H. Spaak. Komitet przygotował sprawozdanie zwane raportem Spaaka, które w dalszej perspektywie stało się podstawą opracowania traktatów o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej oraz Euroatomi.

Polityczna konkurencja - zakaz pomocy państwa dla dużych przedsiębiorstw państwowych i prywatnych.

1957 r. - traktat rzymski o utworzeniu EWG i EUTOATOM.

Instytucje utworzone przy traktacie:

- Komisja Europejska,

- Zgromadzenie Parlamentarne Wspólnot,

- Europejski Bank Inwestycyjny,

- Rada Ministrów

- Europejski Trybunał Sprawiedliwości

- Komitet Ekonomiczno - Społeczny.

Spór instytucjonalny w Radzie Ministrów. Francuzi blokowali posiedzenia, aż do kompromisu luksemburskiego ( przyjęto politykę rolną, a wetować można było tylko sprawy kategorii A - główne)

1965r. - traktat fuzyjny - proces ujednolicania trzech wspólnot europejskich. Przystępując do jednej organizacji automatycznie staje się członkiem wszystkich.

1968 r.- EFTA - unia celna - Austria, Dania, Portugalia, Norwegia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania.

EFTA + kraje skandynawskie - Szwajcaria to jeden obszar gospodarczy, jedna unia celna.

1972 r. - Wielka Brytania i Dania wystąpiły z EFTA

1973 r. - Wielka Brytania, Dania i Irlandia przystępuje do EWG

Rada Nordycka - obejmuje kraje skandynawskie - lata 60-te, mają wspólne ubezpieczenie zdrowotne, komunikacyjne.

1975 r. - Wielka Brytania przeprowadza referendum i pozostaje w EWG

Przełom lat 70 i 80 - problemy z Grecją i rządy pułkowników, zagrożona jest demokracja w Grecji, stan wojenny w Polsce ( embargo na Polskę, pomoc humanitarna dla Polski)

Grecja po 2 latach negocjacji została przyjęta do WE w 1981 r., po to aby nie przechwycił ją Związek Radziecki. Pierwszy ubogi kraj, poza Irlandią, który przyjęto do WE.

1986 r. - trzecie rozszerzenie WE - Hiszpania i Portugalia ( długi okres przejściowy na rolnictwo). Dzięki Hiszpanii mamy program Europa Regionów.

1989 r. - proces tworzenia przedstawicielstw europejskich w Polsce.

1990 r. - Poszerzenie niepełne związane ze zjednoczeniem Niemiec ( NRD zostało wchłonięte do WE po zjednoczeniu z RFN)

1992 r. - Traktat z Maastricht - zamknięcie EWG i powstanie UE opartej na trzech Wspólnotach (I filar) oraz dwie formy współpracy międzyrządowej ( II i III filar).

1995 r. - czwarte rozszerzenie - Austria, Finlandia i Szwecja.

Zasada przejrzystości - każdy w urzędzie ma dostęp do dokumentów (wprowadziła Szwecja). Finlandia była w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Pomogła im Rada Nordycka, ofset amerykański. Dzięki Finom górale w Polsce mają wyższą dopłatę rolną oraz mamy dopłatę dla obszarów krajobrazu wiejskiego.

Norwegia znowu odrzuciła w referendum przystąpienie do UE.

2004 r. - Kopenhaga - piąte rozszerzenie UE - Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry.

Kryteria kopenhaskie powstały na mocy traktatu z Maastricht. Dzielimy je na kryteria polityczne i ekonomiczne.

Kryteria polityczne:

• istnienie instytucji gwarantujących stabilną demokrację;

• rządy prawa;

• poszanowanie praw człowieka;

• poszanowanie praw mniejszości.

Kryteria ekonomiczne:

• istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprostać konkurencji i wolnemu rynkowi;

• zdolność do przyjęcia acquis communautaire;

• zdolność sprostania unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

2007 r. - przystąpienie do UE Rumunii i Bułgarii.

WYKŁAD III

Polityka zagraniczna UE

Przez politykę zagraniczną należy rozumieć zorganizowany i skierowany na zewnątrz wysiłek państwa podporządkowany osiąganiu jego żywotnych interesów, który wyraża się w kształtowaniu jego zewnętrznego otoczenia (tworzeniu i sprzyjaniu sytuacji korzystnych i eliminowaniu sytuacji niekorzystnych).

Plan Pleven

Uwarunkowania polityki zagranicznej:

- terytorium,

- ludność,

- uwarunkowania ekonomiczne - UE oparła swoje układy o uwarunkowania ekonomiczne, strategia lizbońska

- strategia militarna - Francja pozostaje poza strefą militarną NATO, tylko w sferze politycznej, bez przystąpienia do NATO nie ma mowy o UE.

- czynnik ustrojowy - w UE mogą tylko państwa o demokratycznym ustroju, kryteria kopenhaskie, koncepcja soft power (miękka siła)

- uwarunkowania kulturowe i religijne - są bardzo ważne.

Struktura polityki zagranicznej:

- zestaw celów i zasad, którymi polityka zagraniczna się kieruje

- kierunki geopolityczne i geograficzne - podstawą jest kierunek transatlantycki - współpraca z USA, UE jest największym darczyńcą dla krajów trzeciego świata i ościennych.

Kryteria celów polityki zagranicznej:

- wg horyzontu czasowego - długo, średnio i krótkofalowe.

- wg znaczenia - podstawowe - żywotne, główne, ważne w danym okresie i drugorzędne.

- wg treści - egzystencjonalne, koegzystencjonalne i funkcjonalne.

Cztery podstawowe cele:

- bezpieczeństwo państwa - militarne, gospodarcze, ekologiczne, energetyczne, socjalne, UE wspólna polityka emigracyjna

- wzrost siły materialnej i moralnej - podniesienie gospodarcze UE

- wzrost pozycji międzynarodowej - poprzez pomoc pod warunkiem, dobre usługi - pomoc w negocjacjach

- kształtowanie i optymalizacja reguł funkcjonowania środowiska międzynarodowego - wpływ na globalizację polityczną i kulturową.

5

---