100-------9,0---------8,5 0-------10^0C-------10 unoszące w otoczeniu - Powstaje komin powierza a z nim para idzie do góry i tak powstają chmury (kłębiaste) -pionowy ruch powietrza Obojętna 300------7,0--------7,0 200------8,0--------8,0 100------9,0--------9,0 0 -----10^0C------10,0 Gdy cząstki powietrza unoszącego się będą miały temp jak powietrze otaczające, to już nie będzie się ono unosiło Stała 300------7,0-------8,8 200------8,0-------9,2 100------9,0-------9,6 powietrze będzie schodziło w dół 0-------10-------10,0 gradient powietrza spadającego jest większy od otaczającego γ - grzadient rzeczywisty γs - gradient suchoadiabatyczny γn - gradient wilgotnoadiabatyczny Wilgotne powietrze jest lżejsze CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE -na cząstkę powietrza działa ciśnienie z każdej strony p. - od dołu p.+dp.- od góry G=pqd2 p.= gęstość q=grawitacja G- siła ciężkości d2- wysokość 12,5 Hpa/1m. przy p. =1,29kg/m^3 WZORY BARYCZNE - niwelacja baryczna Z- punkty tm. -średnia harmoniczna WZÓR BABINETA Po - ciśnienie w dolnym punkcie T - śr temp Stopień baryczny - wysokość na jaką trzeba się wznieść lub obniżyć aby ciśnienie zmieniło się o 1hPa ROZKŁAD CIŚNIENIA W PIONIE POWIERZCHNIA IZOBARYCZNA - im wyżej tym ciśnienie mniejsze Wyż i niż baryczny - gdy powietrze jest zimne, to ciśnienie szybko się zmienia i odwrotnie; ciśnienie przy samej ziemi (im bliżej) to ciepłe powietrze ROZKŁAD CIŚNIENIA W POZIOMIE (przy powierzchni ziemi) Równik - obniżone Podzwrotnik - wyższe Zwrotnik - niż Bieguny - wyż „Zatoka” - wew. Najmniejsze ciśnienie niż baryczny „Klin” - wew. Największe ciśnienie wyż baryczny Ruch powietrza - wpływ na ruch powietrza w poziomie lub pionie ma ciśnienie Ruch w pionie - czyli „konwekcja” - prąd wstępujący lub zstępujący. Ruch poziomy - czyli wiatr zależy od: grawitacji (w zimie spływa ) istnienie poziomego gradientu ciśnienia(różnice te są główną przyczyną) wiatr geostroficzny -izobary są równoległe i ruch zachodzi powyżej powierzchni tarciowej (ok. 1-1,5km nad ziemią, bo tamta warstwa zanika). G - siła poziomego gradientu ciśnienia Dp/dn - zmiana ciśnienia na odległość n (ok. 100km) A - siła Knolisa, wynika z ruchu wirowego ziemi ( to odchylenie na półkuli północnej w prawo, a w lewo na południowej) np.: woda. ω - Prędkość kątowa w ruchu wirowym Sinp - szerokość geograficzna Siła na równiku nie działa , im dalej tym mocniej. V- prędkość cząstek poddanych ruchowi . Ruch będzie odbywał się w

prawo WIATR GRADIENTOWY w niżu w wyżu Powyższy wiatr - to izobary krzywoliniowe taka sytuacja jest najczęstsza .Prędkość i kierunek zależą od A,B,C WIATRY - prądy, strumienie w górnej sferze stratosfery stały - pasat (od zwrotników do równika) sezonowo-zmienne monsun (Azja) w cyklu rocznym, w lecie od morza do lądu (pora opadowa),zima odwrotnie(pora sucha) Wpływ na niego mają: morze ogrzewanie oraz Pasat. U nas - bryza ( nad morzem i jeziorami),wynika z nierówności nagrzewania wód i lądów cykl dobowy ( w dzień od morza w noc odwrotnie) wiatr dolin i gór - cykl dobowy zmienność. W dzień gdy zbocza się nagrzewają powietrze wędruje w górę i w nocy spływa zimne powietrze do dolin lokalne nieokresowe Cyklon tropikalny (powstaje na bazie niżu blisko równika obok morza, wilgotne powietrze zawirowuje, wew tworzy się niż i dużo różnica gradientu, stąd wiatr. Nazywane są też tajfunami i huraganami w zależności od regionu Bora - nad Adriatykiem ( zimny), z niewysokich gór spływa nad morze np. we Francji - Mistral W Polsce - fen W Tatrach halny. Zaczerpnięty z Alp występuje w Sudetach PARA WODNA W ATMOSFERZE Parowanie - ewaporacja: parowanie potencjalne - wynika z warunków meteorologicznych parowanie aktualne - w rzeczywistości w przyrodzie występujące ( transpiracja roślin i gruntu, wodyewapotranspiracja) a: wzór Daltona - masa wody wyparowana w jednostce czasu c - kształt powierzchni parującej s - prędkość ruchu powietrza (E - e ) - ciśnienie pary wodnej nasyconej w temp danej - ciśnienie aktualne P - ciśnienie atmosferyczne m - masa wody wyparowanej b: E - sumy miesięczne parowania potencjalnego wg Schmucka k - wsp redukcyjny ustalona dla miesięcy ( inny dla każdego miesiąc Δ - niedosyt wilgotności powietrza V - prędkość wiatru Wg Iwanowa E=0,0018(25+f)^2*(100-f) zauważ się ,że: T - średnie miesięczne temp f - śr wartość miesięczna względna powietrza wg Ostromęckiego ( dla użytków zielonych) Δ - niedosyt wilgotności z całego miesiąca β - współczynnik higrometryczny (zależy od wilgotności gleby, rodzaju roślin, wysokości plonu.). k - współczynnik jak u Schmucka wg Penmana ETP ~BILANS PROMIENIOWANIA, TEMP, WILGOTN, POW, v WIATRU Eta -= k*ETP k - wsp biologiczny zależy od rodzaju roślin i fazy rozwoju. Parowanie z bilansu cieplnego: część ciepła idzie na wyparowanie wody E - parowanie w [mm/h] Q -bilans radiacyjny [cal/cm^2h] G - wymiana ciepła z glebą [ j-w] L - utajone ciepło parowania Parowanie z bilansu wodnego Opady, parowanie, odpływ podziemny,

różnica retencji Zróżnicowanie : potencjalne - niewiele w rejonach polarnych, sięga 80 - 100 mn rocznie równikowe 1000 i więcej, największe w strefie zwrotnikowej do 3000mm ( w rzeczywistości jest inaczej) pomiary - w terenie: ewaparometry - przyrządy dają wskażniki (parowanie wskażnikowe - Pichea); inne owaparometry z powierzchni wody - Wilda ; ewaparometry glebowe GGI 500 Wilgotność powietrza ciśnienie pary wodnej średni roczny rozkład pary w zależności od szerokości geograficznej średni roczny rozkład wilgotności względnej powietrza zależnie od szerokości Kondensacja pary wodnej ( skraplanie ) z gazowej jak i kryształków. Warunki, które muszą być spełnione, aby doszło do kondensacji: - temp musi spaść co najmniej do temp punktu rosy, co może być spowodowane: ochładzaniem się podłoża i powietrza drogą radiacji zetknięcia się ciepłego powietrza z chłodnym podłożem mieszaniem się mas powietrza bliskich stanu nasycenia, ale w różnych temp. adiabatyczne wznoszenie się powietrza spadek temp spowodowany spadkiem ciśnienia (wzrost objętości) - Obecność jąder kondensacji - jest ich nad lądem ok. 10^4 - 10^6/cm^3,a nad morzem ok. 1000/cm^3(drobinki wobec których będzie się zbierała para gdzie pyły, substancje czyli dochodzi do smogu - tereny przemysłowe) PRODUKTY KONDENSACJI PARY WODNEJ Osady które powstają na podłożu Rosa (musi być osiągnięta temp punktu rosy) szron szadż gołoledż a i b przez radiacyjne wypromieniowanie osad kryształków lodu na drutach, siatkach, powoduje też łamanie gałęzi, powstaje gdy mamy napływ cieplejszego powietrza po długicz chłodach np. -28 do -27 ( to cieplejsze powietrze będzie miało więcej pary) zamarznięta woda na ziemi, gdy pada deszcz i nagle mróz i odwrotnie. Mgła - występuje w swobodnej atmosferze, jest produktem kondensacji pary wodnej. Widzialność do 1 km. Podczas gdy widzialność wzrasta powyżej jednego km, mówimy o zamgleniu. MGŁY: radiacyjna - występuje podczas stabilnej pogody, bez wiatru, przy bezchmurnym niebie. Powstaje przez wyparowywanie ciepła z przygruntowych warstw powietrza . adwekcyjna - powstaje w wyniku napływu powietrza wilgotnego, ciepłego nad chłodne podłoże. Para się wzbija i następuje skraplanie pary wodnej. Wyparowania - występuje jesienią nad zbiornikami wodnymi. Powstaje gy chłodne powietrze naplywa nad ciepłą wodę. Radiacyjno - adwekcyjna Gdzieniegdzie(pustynie) woda z osadów i mgieł dostarcza większość wody. CHMURY - dostarczają wilgoci do podłoża - to widzialny zbiór małych kropelek wody lub kryształków lodu, lub tego i tego zawieszonej w swobodnej atmosferze, nie dotyka do podłoża. Aby spadł opad musi być

odpowiednia wodność chmury, kropelki wystarczająco duże aby nie wyparowały, pokonały siłę wiatru i spadły na ziemię. Powstawanie większych kropel, kryształków lodu odbywa się przez zlewanie się kropli wody. WYSTĘPOWANIE CHMUR Zachmurzenie - stopień pokrycia nieba chmurami Całkowite w skali od 0 - 8 PODSTAWOWE PROCESY CHMUROWÓRCZE Proces konwekcji termicznej - polega na tym, że fragmenty terenu ogrzewają się bardzo mocno, powstaje bąbel ciepłego powietrza, dalej słup ciepłego powietrza i dalej powstaje chmura. wyślizgiwanie się powietrza po pow. Frontowych, wymuszony ruch powietrza ku górze ruchy falowe w atmosferze, jeżeli powietrze przy ziemi jest inne niż wysoko to pomiędzy warstwami powietrza powstaje zafalowanie mieszanie tumbulencyjne powietrza - na skutek mieszania powietrza mogą powstawać chmury poszarpane, szybko przemieszczające się. wypromieniowanie ciepła wznoszenie powietrza , zawirowania (rotory) wywołane orografią. Wystarczają małe wzniesienia morenowe aby zwiększyć zachmurzenie i sumę opadów. Masa powietrza : pewna objętość powietrza wypełniająca określoną przestrzeń i zalegająca nad jakimś obszarem o charakterystycznych własnościach fizycznych Obszar źródłowy - nad nim formuje się masa powietrza Podział geograficzny mas powietrza powietrze arktyczne - PA, PAm,k m - morskie k - kontynentalne powietrze polarne PPm,k w tej strefie jesteśmy powietrze zwrotnikowe PZ (PZm - PZk) powietrze równikowe PR - wilgotne i gorące pow do nas nie dociera Podział termodynamiczny mas powietrza powietrze ciepłe powietrze chłodne

---