Pole Arktyki dzielimy na dzielnice: kanadyjska,Sonarska z fauny, śródziemnomorskie i polarktyczne
1.dzielnica arktyczna wspólna część dla palearktyki i neoarktyki obejmujący głównie tundrę i tajgę.
-tundra- występujące gatunki to flemingi, zając bielak, renifery, pardwy zwyczajne i górskie, piżmowół, niedźwiedź polarny, lis polarny i niebieski. Gronostaj, sowa śnieżna, trzmiel arktyczny, meszki,
-tajga- łosie, wilki, rosomak, ryś, puszczyk
W wodach Arktyki występują gat z rodziny łososiowate, szczupak.
Na górskich stepach: szczepuszki, świstak
KRAINA NEARKTYCZNA(wyż Meksyku i Pn Ameryka)
dzielnica kanadyjsko-sonorska kanadyjska dzielnica, lądowy obszar zoogeogr. obejmujący pas umiarkowanego klimatu Ameryki Północnej pomiędzy dzielnicą arktyczną i dzielnicą sonorską.
Gatunki występujące: niedźwiedź gryźli i czarny), owca kanadyjska, mysza, Ursoń( przypomina jeżozwierza starego świata Asapan), bernikla kanadyjska(gęś kanadyjska).Endemiczne ambystony(płazy ogoniaste), salamandry bezpłucne)
-dzielnica kanadyjska - granica południowe centrum kontynentu amerykańskiego
występuja tam: kozioł górski( występuje od pd Alaski do stanu Motana, gat zbliżony do kozicy górskiej), biała owca alaskańska, puszczyk szary, sowa błotna
dzielnica sonorska-(nazwa od meksykańskiego stanu Sonora, granice wyznaczają lasy i prerie. zwierzęta występujące:
zwierzęta
-jaguar, ocelot, puma
-Szopowate: ostronos(koaki), szop pracz
-Pancernik peda -rząd szczerbaki
-Oposy(dydelfy) należy do grupy ssaków żyworodnych torbaczy; wszechstronnie przystosowany mięso-, roślino-, padlinożerny
-Sęp: urubu czarny, urubu różowy
-Kojot
-Skunks czarno-biały(rodzina łasicowatych)
-Jeleń mulat
-pręgowiec (wyglądem przypomina wiewiórki)
-Indyk dziki często występuje w lasach
Gady:
-grzechotnik : 2 gat
-aligator amerykański, może przebywać w zamarzającej wodzie
Endemiczne płazy:
-syreny (przypominające węgorze) larwy osiągają dojrzałość płciową, oddychają krzaczastymi skrzelami lub słabo rozwiniętymi płucami
Neoteniczne płazy
-amfiumy -salamandry: salamandra olbrzymi
Ryby:
-endeniczne rzędy: rząd amia kalba( słodkowodna podobna do pstrąga, charakteryzuje starą linię ryb, jest żywą skamieniałością)
-niszczaki
Zwierzęta preri:
-Bizon
-widłoróg-piesek preriowy(podobny do świstaka)
-borsuk amerykański
-cietrzew ostrosterny
Pustynia amerykańska przylega do dzielnicy sonorskiej, z której przenikają zwierzęta:
-jadowite jaszczurki: heloderma arizońska. Zwierzęta zachodniego wybrzeża Kalifornia, Meksyk, przenikają tam zwierzęta z dzielnicy neotropikalnej:
-kondor kalifornijski-na południu kondor królewski
-13 gatunków kolibrów
-przepiórka kalifornijska
-aksolot(nektoniczny płaz ogoniasty)
POLARKTYKA
-kozica
-pomurnik- penetruje szczeliny skalne
-świstak
-motyl Apollo
-koziorożec alpejski, pirenejski, kaukaski
-maskur- charakteryzuje się rogami skręconymi w kształt korkociągu
-dzika koza
-owce:Argali i Urial
-ptaki:
kurak kaukaski-
dzielnica środkowo azjatyckich pustyń i stepów- Węgry, Ukraina
Występują tam połacie suche i pustynie. Symbolem tego obszaru jest wielbłąd dwugarbny
-półosły
-onagery
-antylopy:na suchych stepach-Suchap i Jejrand
gryzonie:bobak szczekuszki
-ptaki:pustynnik z rodziny stepówek
-w zachodniej i centralnej części żyją:dropie(długonogie ptaki, dawniej wystepował w Polsce) i myszołowy(orzeł stepowy, bielik wschodni)
dzielnica Mandżurska
Mandżuria, Korea, Chiny do gór oddzielających Tybet
jeleń wschodni sika
jeleń milu
-puchacz rybołów(sowa japońska) rozpiętość skrzydeł 2m, jedna z największych sów, żywi się rybami ma nieopierzone palce
sroka błękitna- portugalia
gady i płazy: w dolnym biegu rzeki Jangcy występują aligatory, salamandra olbrzymia(wyst. tylko w wodach czystych)
ryby:
-amur biały- odżywia się źdźbłami trzciny oczyszcza zbiorniki, jest roślinożercą
-pygi biała i pstra (żywią się fitoplanktonem)
ssaki
-chiński jelonek błotny- bezrogi mający duże kły, podobny do sarny lecz mniejszy, środkowe Chiny i Korea
-jenot(dotarły do Wisły, należy do psowatych jednak przesypia zimę)
-tygrys syberyjski i chiński
-kot bengalski- występuje w całej Mandżurii, futro jest jasnorude z czarnymi łatami
-niedźwiedź himalajski
-bażant uszaty królewski
-mandarynka
Dzielnica Tybetańsko - chińska
obszar górski łącznie z Himalajami
-takin- pustorogie zwierzę występujące na wysokościach 4000m npm bawół
-goral(przypomina kozę jednak spokrewniony jest z kozicami i kozłem śnieżnym)
-irbis(pantera śnieżna i lampart śnieżny)
-panda mała- gat żywiący się bambusem jak i innymi trawami, waga 3-6kg,należy do szopów
-panda wielka- o wadze średniego niedźwiedzia (zwykle czarno-biała), żywi się goryczkami, irysami, bambusami, należy do niedźwiedzi
-ptaki:
-bażant diamentowy- pędy bambusa
- biały bażant uszaty
-tragopony (przypominają bażanta lecz nie mają długich ogonów)
-w Tybecie żyją JAKI- są one udomowione i szeroko wykorzystywane
-osioł kiank
-antylopa tybetańska(cziru, rongo)- zwierzę odbywające wędrówki z cyklem rozmnożeniowym
-lis tybetański
-sęp himalajski (największy sęp świata)
Dzielnica śródziemnomorska
-daniel
-dzikie króliki (przodek domowego)
-muflon
-magoty- małpy średniej wielkości
-jeżozwierz- gryzonie wielkości bobra obgryzają korę drzew, wykorzystywane na mięso i igły
-żeneta
-orłosęp brodaty (żywi się padliną i żółwiami)
kuropatwa skalna- ma niebieskie upierzenie
-żółw turecki
-cytrynek Kleopatry
-skarabeusz
Fauna Sahary
-symbolem fauny jest wielbłąd jednogarbny (dromader)
-antylopy:
-algazel
-adoks (może długo przetrwac bez picia wody)
-gazela dorkaz
KRAINA ETIOPSKA
Na południe od Sahary fauna bardzo różnorodna
-hipopotamy
-żyrafy
-złotokret i wodnice - owadożerne
-wodnica kameruńska(podobne do wydry)
strefa klimatów podzwrotnikowych i zwrotnikowych-występują tam:
1.strusie- rząd ptaki, 1 rodzina, 1gatunek struś nielot; zamieszkuje pustynie; gat poliganiczny, jaja wysiaduje zarazem samica jak i samiec
2.sekretarze- drapieżne(przypomina bociany),1,5m długości, 4 kg wagi, ma duży czub na głowie, zamieszkuje sawanny i stepy; buduje gniazda w formie platform; odżywia się jaszczurkami, owadami, małymi ssakami
3.trzewikodzioby- rodzina brodzące;120cm z dużym dziobem; upierzenie popielate; występuje nad brzegami wód; odżywia się dwudysznymi, występuje w środkowej Afryce
4.czepigi- szaro-brązowe upierzenie; czub na głowie; zawisa na drzewach głową w dół w koronach drzew; wykorzystuje również dziób, gniazda zakładają w ciernistych krzewach
5.bananojady-czub na głowie; 75dł, 1kg wagi; nadziemny tryb życia; monogamiczne;
składają 2-3 jaja, pisklakami opiekują się oboje
ssaki:
endenicznym rzędem są:
-rurkozębne (słupozębne, mrównik) synonim prosie ziemne
-kretojeże-
ryjoskoczki
-wiewiórolotki
-kretoszczury -
-palczaki- madagaskarski
-indrysy
parzystokopytne: głównie antylopy i kameleony
postrzałki-(długonogi)
KRAINA MADAGASKAR
najmniejsza kraina zoogeograficzna świata, obejmująca wyłącznie wyspę Madagaskar. Często jest opisywana jako podregion krainy etiopskiej, charakteryzuje się jednak tak odmienną fauną,wykształciły się tam formy endemiczne:
-indrysy
-palczaki
-żółwie promieniste
-kameleony
-wiwery-drapieżne
KRAINA ORIENTALNA
(kraina indomalajska) - kraina zoogeograficzna obejmująca południową część kontynentu azjatyckiego (tę, która nie jest zaliczana do krainy palearktycznej i etiopskiej) oraz Archipelag Malajski aż do Filipin i Małych Wysp Sundajskich. Należy do państwa zwierzęcego Arktogea.
Leży w strefie klimatów równikowych i zwrotnikowych, a główną jej formacją roślinną jest las równikowy oraz częściowo sawanna.
Fauna tego obszaru jest bardzo bogata i wykazuje duże podobieństwo do występującej w krainie palearktycznej i etiopskiej. Wynika to z faktu, że w toku ewolucji właśnie w Azji Południowej formowało się wiele grup zwierząt, które następnie zasiedlały sąsiednie krainy. Dlatego też mało jest tu endemitów.
Najbardziej charakterystyczne gatunki zwierząt:
ptaki - ok. 1900 gatunków, wśród nich bażanty (np. paw indyjski) i przedstawiciele rzędu wróblowych - kurtaczki, tymaliowate i kwiatówki oraz endemiczne turkuśniki i filipińczyki
-filipińczyki- monotypowa rodzina ptaków występujących endemicznie na Filipinach, wyglądaem przypominaja pełzacze
Ssaki:
-parzystokopytne:
a.jeleniowate
b.krętorogi
-nosorożce: 3gatunki(pokazują związek z krainą etiopską)
Płazy
-żaba latająca(nogolotkowate)-
-jawajska żaba latająca- Drapieżniki:
-tygrys
-węże (pyton ,grzechotnik)
-lotokot-
-tupaje-
-wyraki(małpiatki) 3 gat:
wyrak upiór
wyrak zachodni
Dzielnice:
Hinduska
Indomalajska
Indochińska
Dzielnica hinduska:
Słoń idyjski
Nosorożec indyjski
Tygrys
Lew
Hiena
Łuskowce
zebu
Dzielnica Indomalajska:
Gibony(gibbony)
Orangutany
Tapiry
Latawiec kobego
Drako, Smok latający(jaszczurka z rodziny agam (Agamidae)
Nosorożec indyjski(pancerny
Łuskowce- ssaki występują w płn-wsch Azji i Kraina etiopska;
-są to łuskowce,mają łuski na całym ciele
Zebu- domowe bydło garbate, są one otaczane kultem (święte krowy
Bydło watussi-
-duże rogi dł 1,5m
-duży worek na podgardlu
-rasa bydła mlecznego
-również wykorzystywana na ine cele(mięso, skóry)
Dzielnica indochińska:
Tygrys
Słoń
Legwany
Nosorożec sumatrzański:
Nosorożec jawajski:
nosorożcem sumatrzańskim
Fauna australijska
-tworzy całość z Nową Gwineą i Tasmanią
-podczas zlodowacenia tworzyły całość i miały jedną faunę
-w holocenie była silna ewolucja ptaków i ssaków
Ssaki-zwierzęta nie latające, różniące się od ssaków innych krajów
-fauna ta jest podobna do fauny Afryki i tropikalnej Azji
-inna jest fauna na Nowej Gwinei która porośnięta jest puszczą tropikalną od fauny na Tasmani
W Australii występują wysokie góry, dlatego fauna rózni się po obu stronach gór.
Zwierzęta leśne leżą głównie na wschodnim wybrzeżu, w centrum kontynentu występują pustynie i półpustynie.
W faunie pierwotnej brak było ssaków łożyskowych poza niektórymi nietoperzami i gryzoniami(bobroszczury)
Symbolem Australi jest pies dingo, który został przywieziony ok. 3 mln lat temu.
Torbacze obejmują formy roślinożerne i drapieżne.
Po dotarciu ludzi wyginęły tam pierwotne gatunki np.:
-nosorożce (diplotodan)
-workowata panda wielka, żywiąca się bambusami
-wielkie kangury do 3 m wysokości o dużej czaszce w formie sześcianu
-wombat- wielkości niedźwiedzia
-kolczatka olbrzymia, 1m dł
-olbrzymie Emu 2 gat.
-waran- jaszczurka do 1000kg
-diabeł tasmański
Współcześnie występują tam:
Stekowce np.:
Dziobak(wschodnie wybrzeże)
Kolczatka mała
Pro kolczatka
Kangury
Miś koala- Wombat- roślinożerca
Kret workowaty- futro barwy białej lub lekko rudy
Lotopałanki- latające workowate wiewiórki
Pałanka kuzu-
Niełaz- (kuna workowata), Na obszarach stepowych:
Kangur olbrzymi
Kangur rudy
Emu-
Dingo
Ptaki:
Zimorodek kukubaraLirogon-przedstawiciel wróblowatych, wyglądem przypomina bażanta
Papużki:
-faliste
-nimfa większa
-kakadu-duże czubate np. kakadu żółtoczube
Nogale
Rodziny miodojadów(odżyiwają się nektarem i pyłkiem kwiatowym
Waran
Węże z rodziny elafiole: kobry i mamby-
Węże tygrysie z rodziny lotefis, duże węże występują w całej krainie z wyjątkiem pustyni np. Autaktofilus
Agamy- jaszczurki małych rozmiarów
Adelom-żaby południowe, żaby brunatne ma wielobarwny brzuch
Dwudyszne np. Rogozon
Fauna puszczy(najbogatsza fauna świata):
Dzikoświnie
Drokosis- maly naziemny
Kazuar- Olbrzymie kakadu
Gołębie-najwięcej na Nowej Gwinei
Koroniec-
Ptaki rajskie- barwne upierzenie, głównie samców
Gęś skąpoptetwa (bezpłetwiec)
Fauna współczesna:
Gatunki obce sprowadzane do Australii:
Wielbłąd jednogarbny- sprowadzone jako środek transportu w IX w, zamieszkują obszary półpustynne, liczebność na stałym poziomie ok. 29000 okazów
Osioł0 liczebnośc ok. 1500000 okazów, jest jednym z głównych szkodnikow n tym obszarze z powodu liczebności
Dzikie konie
Stada dzikich bawołów domowych
Dzika koza domowa na zachodzie
Dzika świnia domowa na wschodzie
Dziki kot domowy poza pustyniami
Pies dingo- jest to nieliczny gat tam występujący
Zwierzęta łowne:
-królik- 24 okazy po 3 latach namnożyły się i stały się dużym szkodnikiem, w celu pozbycia się go, zarażono je miksomatozą, po czym zginęła 90% populacji, obecnie populacja ma 40%
-rudy lis europejski, -zając europejski
-daniel
-Jeleń europejski
Różne pstrągi:
-potokowy\
-tęczowy
-źródlany
Karp europejski-stał się zagrożeniem dla domowych gat
najbardziej liczna grupa to torbacze
najlepiej poznany: kangur, kuna workowata, koala, mysz i szczur workowaty, kolczatka, emu, kakadu, sowa ziemna, jaszczurki
Fauna Polski
Fauna trzeciorzędowa Polski, która była fauną ciepłolubną uległa zniszczeniu
Fauna południowej części Polski jest fauną starszą. Najpóźniej kształtowała się fauna Polski północnej, najpóźniej zaszło zlodowacenie.
-obszar położony w rejonie europejskim, podzielony na szereg prowincji np. środkoworosyjska, środkowoeuropejska itp.
-obszar na którym krzyżują się elementy różnych regionów
-granice płn i pd stanowią bariery geograficzne zaś na zachodzie i wschodzie jej nie stanowią.
Elementy południowe- przechodza przez bramę morawską.elementy wschodnie i południowe wnikają poprzez wyżynę lubelska i podlaską wgłąb Polski
Elementy borealne(północne) związane z lasami iglastymi np. orzechówka, dzięcioł trójpalczasty. Rozmieszczenie di funkcyjne
Elementy atlantyckie (zachodnie) uzależnione od zachodniego wilgotnego klimatu np. słowik rdzawy, ryby siejowa te
Elementy alpejskie(wysokogórskie) kozica górska
Elementy pontyjskie (południowo- wschodnie) suseł perełkowaty
Elementy pontyjskie śródziemnomorskie np. modliszka
Regionalizacja Polski na 7 krain:
Kraina połdniowo-bałtycka
Niejednorodna
Na zachodzie pozostaje pod wpływem klimatu atlantyckiego, na wschodzie Klim. Kontynentalnego np. rybysiejowate, łososiowate, jesiotrowate
Śląska
Zachodnioeuropejskie elementy lub południowo wschodnie, suseł moręgowaty
K. Jury Polskiej
Podłoża wapiene np. liczne gat. Ślimaków, wilków
K. opolska
Jest pod wpływem klimatu kontynentalnego(Lubelszczyzna)
Suseł perełkowaty, każkowate, chrząszcze np. krawiec, ślimaki np. żółty, wąż eskulapa, salamandra plamista, pawica groszówka, modliszka
K. karpacko-sudecka
Kraina górska, lesista,występuje regiel dolny- lasy liściaste, regiel górny- lasy iglaste
Orzechówka, dziecioł trójpalczasty, kumak górski, salamandra plamista
K. podalpejska,
obejmuje piętro halne, surowy klimat, dużo wiatrów
kozica górska, świstak, nornik śnieżny, puchacz halny, pomornik, siemielniak, jaszczurka zyworódka, biegaczowate
k. kielecka
flora i fauna kopalna
wymarłe:koralowce kambryjskie
fauna przypomina regla dolnego w górach
występują nieliczne kręgowce
Klasyfikacja regionalna:
Polska należy do polarktyki
Podział Polski na krainy:
1.Bałtyk
2. wybrzeże bałtyckie
3.pojezierze pomorskie
4. pojezierze mazurskie
5 nizina wilkopolsko-kujawska
6. nizina mazowiecka
7podlesie
Gatunek reliktowygatunek rośliny lub zwierzęcia będącego pozostałością minionych epok na danym obszarze.(pozostałość)
Refugia-w nich utrzymują się gatunki reliktowe np. skrzelopływka bagienna-Gatunek uznany za relikt polodowcowy. W Polsce stwierdzono jego występowanie jedynie w Dwoistym Stawie Gąsienicowym w Tatrach
Relikt południowy: ślepak
Gatunki endemiczne-występuje w miejscu swojego powstania i nigdy nie miał szerokiego dostępu, utrzymuje się tylko lokalnie
Np. brzoza ojcowska
Jelonek błotny pół. koreański
Świdrzyk- występuje na Malcie
Biegacz- występuje w olimpie
Gatunkami szeroko rozpowszechnionymi na świecie zwane kosmopolityczne(gat ubikwistyczny) np:suseł wędrowny,liczne gryzonie, liczne gatunki owadów, liczne nietoperze
Zjawisko Wikariancja-rozczłonkowanie początkowo dużej, geograficznie rozprzestrzenionej populacji na mniejsze podpopulacje, wskutek powstania między nimi geograficznych barier.
Np.Żubr (Europa)- bizon(Ameryka)
łoś- łoś amerykański
bóbr europejski- bóbr kanadyjski
pseudowikarianty-( nie są spokrewnione, nie mają wspólnego pochodzenia, są ekologicznym odpowiednikiem
np. wombat-duze gryzonie
wilk workowaty- wilk
kangury- łożyskowce trawożerne
kret workowaty- kret
Dżungla to wiecznie zielony, wilgotny las tropikalny, pokrywający rozległe obszary Środkowej i Południowej Ameryki (dorzecze Amazonki), Kotlinę Kongo w Afryce, oraz znaczne terytoria w południowej i południowo-wschodniej Azji wraz z Archipelagiem Malajskim. Dżungla pokrywa Madagaskar, Filipiny, większą część Nowej Gwinei.
Klimat strefy przyrównikowej, gdzie występują te lasy, jest gorący i parny. Temperatura jest prawie stała przez cały rok i wynosi 25 do 280C, a ulewne deszcze padają każdego popołudnia. Drzewa dorastają do ogromnych rozmiarów, osiągając nawet 60 metrów wysokości. Ich korony tworzą wiele warstw, a skórzaste liście nie przepuszczają światła, wskutek czego na dnie lasu panuje mrok. Dlatego, w przeciwieństwie do naszych lasów, bardzo mało jest tu krzewów i runo jest ubogie. Dużo jest natomiast pnączy (lian) i epifitów (roślin rosnących na drzewach)
Rozróżniamy dwa typy lasu tropikalnego - pierwotny i wtórny. Pierwotny las tropikalny jest pomimo swojego bogactwa gatunków roślin bardziej dostępny. Gęste zarośla spotykamy tylko na brzegach rzek, polanach, porębach i pogorzeliskach. W lesie tym można wyróżnić kilka pięter. Najwyższe piętro to pojedyncze stare drzewa - giganty, wysokości do 60 metrów z szeroką koroną i gładkim pniem. Drugie piętro tworzą drzewa o wysokości 20 - 30 m. Trzecie piętro to drzewa 10 - 20 metrowe, najczęściej różne gatunki palm. Ostatnie, czwarte piętro tworzy runo leśne złożone z bambusów, krzewów i roślin zielnych oraz paproci i widłaków Lycopodium. Wskutek pożarów i wyrębów ogromne przestrzenie pierwotnego lasu tropikalnego zostały zastąpione przez las wtórny - chaotyczne, trudne do przejścia nagromadzenie drzew, krzewów, lian, bambusów, paproci i roślin zielnych.Fauna dżungli nie ustępuje florze pod względem liczby i różnorodności gatunków. W lasach tropikalnych można spotkać niemal wszystkie gatunki dużych ssaków (słonie, hipopotamy, bawoły, nosorożce, tygrysy, jaguary), i gadów (krokodyle), a także węży, wśród których jest wiele jadowitych.
Gatunki:
Wilkacze czerwonodziobe
Antylopa
arktyczna tundra
Gęsi śnieżne
Lisica polarna
Wilki
Karibu
preria
Bizony
tybetański płaskowyż
Dzikie jaki
Szczekuszki
Sóweczki mongolskie
Lis tybetański
tropikalne trawy
Słoń
Hubarka
Nosorożec
Świnie karłowate
Lwy
Pawiany
płytkie morza (tropikalne morza)
Ławice
Węże- wiosłogony
Ośmiornice
Stwarotka
Żółw zielony
Delfiny butlonose
Kormorany arabskie
Sprzągle
Żebropławy
Kryl
Lwy morskie
Delfiny ciemne
Jeżowiec purpurowy
Rozgwiazda gigantyczna
Wężowidły
Dolarki piaskowe
Foki
Kałamarnice
Ogończa
Rekin żarłacz biały
Pingwin królewski
Słonie morskie