opracowania tekstów zaliczenie rutkowski1, Studia, Filozoficzne Podstawy Pedagogiki, Opracowania


PLATON - „Państwo”

  1. 3 okresy dialogów platońskich

  2. krytyki Arystotelesa

  3. filozofowie przyrody (pantha rei)

  4. Pitagorejczycy (liczba - idea)

  5. parabola jaskini

  6. wiedza ezoteryczna

  7. kajdany = zmysły

  8. słońce = najwyższa idea

  9. Sofiści vs. Filozofowie

  10. oddać władzę filozofom

  11. antydemokratyczność

  12. koncepcja pedagogiczna

  13. selekcja mądrych

  14. celem kształcenia jest mędrzec

  15. 4 nauki: arytmetyka, dialektyka, geometria, astronomia

  16. przedmioty tylko niezmienne, wieczne, a nie empiryczne

  17. ostateczna selekcja

ARYSTOTELES - „Polityka”

  1. 6 rodzajów rządów

  2. 2 kryteria podziału

  3. dobro wspólne -> szczęśliwe życie -> wspólnota polityczna celem -> ma troszczyć się o cnotę

  4. 2 sfery pracy: udział w życiu politycznym i kontemplacja filozoficzna

  5. warunki polis: ludzie, miejsce, prawo (dla Aryst. jeszcze szczęście!)

  6. doskonałość obywateli, koncepcja perfekcjonistyczna

  7. demokracja ówczesna vs. współczesna

  8. najlepszy ustrój zbudowany na `średnich'

TOMASZ HOBBES - „Lewiatan”

  1. koncepcja kontynentalna, walka o tron angielski

  2. stan natury - uprawnienie, stan państwa - prawo

  3. państwo powstaje w sensie umowy, paktu

  4. stan natury to stan ciągłej wojny między jednostkami, wynika to z egoizmu i samolubstwa, z natury ludzkiej

  5. uniwersalizm egoizmu: jest postawą do konfliktu, ale i zawarcia umowy

  6. pokój daje bezpieczeństwo jednostce więc jest dla niej korzystny

  7. w stanie natury nie ma ani sprawiedliwości, ani niesprawiedliwości

  8. trwanie przy umowie gdy jest ona nie przestrzegana jest głupotą, bo narażamy własne życie

  9. sens polityki = zawieramy umowy dla korzyści

  10. jedynie istnieją jednostki, wszystkie inne grupy to umowy sztuczne

  11. państwo jest gwarantem przestrzegania umów

  12. nie czyń drugiemu co tobie nie miłe, człowiek człowiekowi wilkiem

  13. wzór ustroju: monarchia (totalitarna!), Ew. arystokracja

  14. suwerenem zostaje się dzięki umowie lub własnej sile, jeśli ktoś jest w stanie utrzymać porządek to niech rządzi

  15. silne państwo

  16. Hobbes i Locke tworzą indywidualizm, piszą o interesie własnym jednostki

JOHN LOCKE - „Dwa traktaty o rządzie”

  1. Rousseau wprowadził termin permisywizmu pedagogicznego czyli przekonania o wyższości natury nad kulturą)

  2. Państwo użyteczne dla obywateli

  3. przykład parlamentaryzmu angielskiego

  4. Locke był deistą - uzasadniał równość ludzi równością w momencie stworzenia człowieka - tabula rasa

  5. prawa człowieka nabywane przez urodzenie, dane przez Boga (wolność, równość, samostanowienie, do własności prywatnej)

  6. USA rozdział kościoła od państwa a jednocześnie w sądach powołują się na Biblię

  7. wolność: rodzimy się dziećmi swoich rodziców, poddanymi króla. A każdy z nas jest wolny i tylko sobie i Bogu podlega.

  8. pokój i zachowanie rodzaju ludzkiego

  9. jest coś takiego jak sprawiedliwość = ład i harmonia, niesprawiedliwość jest wtedy gdy ktoś narusza dane mi przez urodzenie prawa. = czasem jest wojna, ale nie non stop jak to było u Hobbesa

  10. Wszyscy mają pilnować przestrzegania tych praw.

  11. Państwo jest po to by pomóc karać i eliminować tych którzy łamią prawa = powstaje dla wygody obywateli

  12. wzór ustroju: społeczeństwo obywatelskie, ale i wtedy możliwy jest konflikt gdy państwo łamie dane mi prawa (u Hobbesa niemożliwy był konflikt w stanie kultury)

MONTESKIUSZ - „”

  1. każdy ma swoje prawa (ani lepsze, ani gorsze, po prostu inne)

  2. wymienia 3 rodzaje rządów (rep. mon. desp.)

  3. despotyzm: rządzi jeden, jest prawem, nie podlega prawu, nie podlega religii, ale może być ekskomunika, wolny jedynie despota, ale za to nieograniczenie wolny, najwięcej tu równości, ale równości wśród niewolników

  4. monarchia: rządzi na podstawie prawa i jemu też podlega, nie ma monarchy bez szlachty i szlachty bez monarchy, rządzi bezpośrednio i za pośrednictwem szlachty

  5. republika: arystokracja (mniejszość ma prawa i rządzi wg nich, wybór przez głosowanie) i demokracja (większość ma prawa i rządzi wg nich, wybór przez losowanie)

  6. zasady rządu (co sprawia, że rząd działa, jak ona działa):

    1. despotyzm: lęk, niewolnictwo, despota działa tak jak działa bo w takim materiale pracuje, wszystko oparte o podstawowy instynkt przetrwania, lęk o własne życie

    2. monarchia: honor, jeśli coś nie jest zgodne z moimi zasadami to wolę zginąć niż żyć jak zwierzę, jak niewolnik

    3. republika: cnota polityczna

- arystokracja: umiar, żeby rządząca mniejszość nie zapomniała o większości, która rządzi

-demokracja: umiłowanie równości

  1. Nie ma jednego słusznego rodzaju rządu, jego istnienie zależy od: sytuacji historycznej, wielkości kraju, ekonomii, mentalności obywateli

  2. Wychowanie do poszczególnych rządów:

    1. despotyzm: najłatwiej wychować ludzi w tym ustroju, bo wszystko oparte jest na lęku o własne życie, a ten instynkt jest wrodzony i nie trzeba go uczyć

    2. monarchia: średnia trudność, bo trzeba zniszczyć ten podstawowy instynkt przetrwania i sprawić by oddawali życie w imię honoru, a że ludzie to egoiści i chcą się wyróżniać i być uważani za honorowych to nie jest to jakieś bardzo trudne

    3. demokracja: najtrudniejsze wychowanie, bo trzeba nauczyć ludzi by stawiali dobro wspólne nad dobro własne, a jest to nienaturalne dla człowieka

JOHN STUART MILL -„O wolności”

  1. interesowała go wolność i prawda

  2. wolność obywatelska i społeczna

  3. czy jest wolna wola? Etyka jest centrum wychowania, jeśli więc nie byłoby wolnej woli to i odpowiedzialności moralnej też nie, dlatego zastanawia się nad wolnością polityczną, bo to węższy zakres

  4. chciał wyznaczyć granicę między wolnością, a władzą

  5. wszystko co dotyczy mnie, tak długo jak nie krzywdzę innych jest moją sprawą jeśli nie krzywdzę innych bezpośrednio (bo jeśli mowa byłaby o pośrednim krzywdzeniu, to niemożliwy byłby wolny rynek, bo przez samo istnienie szkodzilibyśmy innym)

  6. kapitalizm to liberalizm ekonomiczny

  7. rodzaje wolności: myśl, słowo, media, styl życia

  8. dopuszczać innych do głosu, nawet mylnie rozumujących, bo wtedy weryfikujemy własne poglądy

  9. nawet w nieprawdziwej opinii może być cząstka prawdy

  10. należy dopuszczać do głosu mniejszości, dziwaków bo oryginalni wymyślają coś nowego, a nie tylko podporządkowują się grupie (różnica między klasycznym liberalizmem Milla, a współczesnym)

  11. inni ludzie pomagają nam odnaleźć prawdę

  12. prawda z którą się dyskutuje jest martwa, funkcjonuje jako zabobon

  13. Mill osadzony w myśli oświeceniowej: pęd do wiedzy, trzeba znać wszystkie poglądy by obronić swoją prawdę, dyskusja ćwiczy rozum

  14. człowiek uczy się na błędach

ALEXIS DE TOQUEVILLE - „O demokracji w Ameryce”

  1. pochodził z francuskiej rodziny arystokratycznej, której większość zginęła podczas Wielkiej Rewolucji, mimo tego nie jest wielkim przeciwnikiem demokracji, po prostu ja analizuje

  2. demokracja = krzywa Gausa: 2% geniuszy, 96% przeciętnych, 2% debili, skrajne 4% demokracja odcina i zostaje 96% średnich. Oznacza to, że w demokracji nie ma tyle biedy i nędzy co w innych ustrojach, ale też odcina się geniuszy.

  3. Pisząc to, demokracja dopiero się tworzyła więc była to raczej przepowiednia tego co się wydarzy, dlatego dziś wydaje nam się to bardzo aktualne

  4. w USA podglądał powstawanie demokracji (był to offowy projekt, alternatywny, przyciągający idealistów, kibicowali mu buntownicy, ludzie z pogranicza, słabsze narody chcące wolności), chce przyjrzeć się demokracji w miejscy gdzie ona tworzy się od zera

  5. wierzenia dogmatyczne - przyjęcie przekonań bez dyskusji, bez zastanowienia, jeśli już to ew. na zasadzie odwołania się do autorytetu

  6. idea wolności jest najważniejsza! (u Milla non stop jest dyskusja) konserwatywny liberał: są pewne myśli, które nie są udowadniane, ale dobrze że one są. Dogmaty muszą istnieć, bo życia by nam nie starczyło na dyskutowanie o wszystkim

  7. opinia publiczna najwyższym autorytetem

  8. idea wolności i idea równości - jeżeli dochodzi do konfliktu między nimi to lud wybierze równość, mają czasem antagonistyczny stosunek (w systemach totalitarnych, jeśli jest jedno, nie ma drugiego)

  9. zagrożenia dla demokracji:

    1. anarchia: ludzie przestają przestrzegać prawa w imię wolności, anarchia jest ewidentna, łatwo ją zauważyć więc łatwo u podstaw zniszczyć

    2. zniewolenie: ograniczenie wolności, łagodny despotyzm, państwo opiekuje się za bardzo, prowadzi za rękę jak dziecko, wolność jest zagrożona bardziej niż w anarchii, i dużo trudniej zniewolenie zauważyć, bo jak odmówić komuś kto chce naszego dobra i chce nam pomóc. Jak sobie radzić ze zniewoleniem? -> zakładanie wolnych stowarzyszeń, niezawisłe sądy, wolna prasa, (patrz: opinia publiczna)

ARYSTOTELES - „Etyka nikomachejska”

  1. chrześcijańska wizja społeczeństwa aktualna do dziś: przekonanie o zasadniczej różnicy między człowiekiem a zwierzęciem, na obraz Boga z duszą nieśmiertelną

  2. w chrześcijaństwie gigantyczna różnica między ludźmi a zwierzętami, a jednocześnie ludzie sobie bardzo bliscy, są sobie równi ale kiedyś będą sądzeni i los może się odwrócić

  3. cel celów to szczęście, jest to dobro najwyższe w perspektywie etyki (chcesz być szczęśliwy, bądź etyczny. Dotyczy to tylko człowieka).

  4. mowa i rozum odróżnia nas od zwierząt. Człowiek to rozumne zwierzę

  5. jeśli człowiek oddaje się tylko przyjemnościom to sam rezygnuje z ludzkich atrybutów i jest głupi (pies w takiej sytuacji jest mądry, bo przyjemności są jego największym dobrem)

  6. zdolności etyczne (cnoty, przyzwyczajenie)i dianoetyczne (pogadanki umoralniające), najpierw etyka potem dianetyka, najpierw praktyka potem działanie

  7. ważny jest dobry nawyk, stała dyspozycja, stajemy się etyczni dzięki etycznemu postępowaniu

  8. trwałą dyspozycję poznamy po tym, że zawsze postępujemy etycznie, a nie tylko czasami, jednorazowo

  9. dzielność etyczna - trwała dyspozycja, postępowanie zgodnie z rozumem, dla każdego inna, właściwa tylko mojej osobie

  10. prawość (postępowanie z duchem prawa), a sprawiedliwość (postępowanie z prawem zapisanym)

IMMANUEL KANT - „Uzasadnienie metafizyki moralności”

  1. w czasach Kanta nastąpił rozłam kościoła, powstawało wiele nowych wyznań stąd wiele różnych odpowiedzi na pytania dot. moralności

  2. czym jest w ogóle moralność i dlaczego ja mam być moralny

  3. etyka formalna - zajmuje się prawidłami myślenia

  4. zbiór maksym (imperatyw) jest zbyt pojemny, bo większość maksym by przeszła, ale nie zawsze chcemy każdą wziąć za zasadę ogólną

  5. Kant zakłada istnienie powszechnego rozumu

  6. imperatyw kategoryczny (moralność autonomiczna)- jedyna droga do celu, bezwzględny nakaz

  7. imperatyw praktyczny - domknięcie kategorycznego, człowieka nie można traktować jako środka, ale jako cel sam w sobie, nie można traktować ludzi instrumentalnie

  8. indywidualność, autonomia, obowiązek

  9. moralny czyn jest wtedy gdy na moim miejscu każda moralna osoba postąpiłaby tak samo (człowiek jest prawodawcą)

  10. imperatyw hipotetyczny (moralność heteronomiczna, względna, warunkowa) - jedna z dróg, prawa narzucone z zewnątrz

  11. człowiek jest rozumny i moralny, można być rozumnym i niemoralnym, ale nie odwrotnie

  12. państwo celów - każda istota rozumna jest celem samym w sobie

  13. zbrodniarz popełniając zbrodnię zrzeka się człowieczeństwa, aby mu je przywrócić trzeba nadać mu karę, bo kara jest ściśle związana z człowiekiem

WILHELM DILTHEY - „Rozumienie”

  1. w tekście przewaga elementów dyskursywnych, emocjonalnych, psychologicznych = trochę romantyczna koncepcja, ale i bardzo współczesna

  2. obiektywizacje - wytwory kultury tj. religia, sztuka, kultura, są to ekspresje naszych przeżyć

  3. metody nauk przyrodniczych: zmierzają do wyjaśniania, formułowania ogólnych, uniwersalnych praw, pojęć

  4. metody nauk humanistycznych: rozumienie i tłumaczenie, rozumienie dzieła autora w kontekście innych jego dzieł i ogólnie całej epoki, przez to lepsze zrozumienie pisarza, ale i całej epoki, bardzo ważny jest kontekst!

  5. duch obiektywny - wspólnota zbudowana na podobieństwie, wspólnota przeżywania, gestów, zachowań w danej grupie, więc to nie prawda że wszyscy jesteśmy inni, bo gdyby tak było to nie moglibyśmy się komunikować

  6. klasy ekspresji życia:

  1. pojęcia, sądy - ważna jest treść myślowa, jest ona taka sama dla odbiorcy i nadawcy, podlegają weryfikacji racjonalnej, logicznej, niezależnie od kontekstu zawsze znaczą to samo

  2. działania - nie powstają z potrzeb komunikacji, ale mimowolnie przekazują duszę

  3. ekspresje, przeżycia - przekazują cała głębię naszej duszy, można je oceniać jedynie w kwestii tego czy są autentyczne czy nie są, w kategoriach psychologicznych

  1. formy rozumienia:

  1. elementarne - automatyzm, duch obiektywny!, ktoś ma chrypę i wiem że go boli gardło bo mam takie doświadczenie w swoim życiu, jeśli ktoś zachowuje się niezgodnie z moim doświadczeniem to jest dysonans

  2. wyższe - powstają gdy powstaje dysonans poznawczy lub gdy ktoś świadomie chce wprowadzić w błąd, np. klaskanie na pogrzebach we Włoszech jest ok a w Polsce nie, i tu trzeba uruchomić wyższe formy, żeby zrozumieć

  3. najwyższe - przeżycie odtwórcze, możliwość przeżycia danej emocji samemu, dzięki obcowaniu z emocjami jesteśmy w stanie przeżyć uczucia innych ludzi, nauczyć się innych emocji, udoskonalić, np. treny Kochanowskiego

HANS GEORG GADAMER - „Cóż to jest prawda”

  1. odwołuje się do najpopularniejszej książki - biblii

  2. refleksja nad nauką i prawdą

  3. na ogół dostrzega się prawdę tylko w nauce, Gadamer widzi ją i poza nauką

  4. Grecja to siedlisko nauki, wzorem są te przyrodniczo - techniczne

  5. współczesną naukę zdominowała metoda i metodyczność, dziś nie szuka się arche, prazasady ale metody i pewności że dojdzie się do tego samego , prawdziwe jest to co jest pewne

  6. prawda pozanaukowa - duchowość (poezja, religia, mitologia), bo nie podlega weryfikacji, ale uznajemy to za prawdę

  7. jeśli jakiś sąd odpowiada danej rzeczy to jest to prawda = zgodność, adekwatność rzeczy i myśli, prawda związana jest z przedmiotem, podmiot ma się do niej dostosować, jeżeli jest mądry podmiot to się dostosuje

  8. prawda jest tym co pomiędzy mną, a tekstem, nie ma jednej wykładni prawdy

  9. ważne jest już samo pytanie: wyznacza pewien horyzont odpowiedzi i zawiera już cząstkę prawdy

  10. język nie jest czymś odrębnym od myślenia, żeby wszystko mogłoby być zrozumiane musiałyby istnieć ścisłe definicje, jednoznaczność, żeby stworzyć metajęzyk należałoby oderwać się od teraźniejszego, bo inaczej teraźniejszy wpływałby na metajęzyk, i tak filozofię niemiecką lepiej zrozumie ktoś znający język niemiecki, w obcym języku zaczynamy mówić wtedy gdy zaczynamy w nim myśleć

  11. wspólnota jest bardzo ważna tak jak i język jest bardzo ważny

HANS MICHAEL BAUMGARTNER - „Rozum skończony”

  1. odwołanie do Kanta i Hegla

  2. oświecenie to konieczny, ale nie ostateczny moment filozofii

  3. opis relacji między filozofią, a oświeceniem

  4. oświecenie u Baumgartnera to specyficzny sposób realizacji myślenia i działania charakterystyczny dla myślenia filozoficznego

  5. początek: oświecenie i filozofia -> filozofowie przyrody -> odejście od mitu do logosu, oświecenie i filozofia rozpoczynają się równocześnie i opozycja: mit - logos, religia - filozofia

  6. filozofia:

  1. I emancypacja - ludzie uwalniają się myślą od zależności świata przyrody, po filozofach przyrody: sofiści, człowiek i świat spraw ludzkich

  2. II emancypacja człowieka od: innych ludzi, norm, państwa, prawa, obyczajów itd.

= wolność, ale też moment negatywny czyli upadek (absolutyzacja rozumu w negatywnym sensie) <- myślenie sofistyczne jest przezwyciężone przez Sokratesa

  1. oświecenie:

  1. I rozwój nauk przyrodniczych - w opozycji do religii próba wyjaśniania genezy i istoty świata

  2. II człowiek - sprawy ludzkie - refleksje: sytuacja negacji wszystkiego : rozum analizuje wszystko, emancypuje i w konsekwencji wszystko dekonstruuje i pozostaje tylko `rozum absolutny' (diabeł tasmański)-> wszystko rozkłada, wszystko analizuje i zostaje `nic'

Oświecenie samo się oświeciło z pomocą filozofii Kanta, przejście od absolutyzacji do autonomii rozumu.

  1. absolutyzacja jest konieczna, jak bunt nastolatka, ale musi to być tylko pewien etap

  2. autonomia rozumu -> samokrytyka rozumu -> zdanie sobie sprawy, że:

  1. jest skończony: sam sobie wyznacza pewne granice i zdaje sobie sprawę ze swych ograniczeń, wielkość rozumu to zdolność przezwyciężania własnej absolutyzacji, napięcie mit - logos zostaje zniesione, nie są konkurencyjne, są autonomiczne, niezależne

  2. jest uzależniony od założenia sensu, wiary w sensowność świata (bez tego rozum byłby bezbarwny, nie mógłby istnieć), przyrodnicy eksperymentują w poszukiwaniu reguł, norm działania, świat jest dla nich programem bez instrukcji obsługi, ale zakłada te sensowność, istnienie tej instrukcji, najpierw zakładają te sensowność, a potem próbują ją wydobyć

  1. działanie rozumu bez założenia sensowności jest czymś absurdalnym

  2. absolutyzm -> analiza samego siebie -> autonomia

6



Wyszukiwarka