1.NORMA PRAWNA- to wypowiedź zawierająca żadanie władzy publicznej , aby w określonej sytuacji adresat podjął wyznaczone w niej działanie.
Budowa normy prawnej: Hipoteza- okresla warunki zast. Normy i jej adresata
Dyspozycja- określa wzór i rodzaj powinnego zachowania adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie Sankcja-negatywne nastepstwa jakie spotkaja adresata jeśli niezastosuje się do dyspozycji Rodzaje sankcji prawnych:
* represyjna - odebranie lub ograniczenie dostępu do dóbr (wolnośc majatek)
* egzekucyjna - przymusza adresata do zachowania sie zgodnie z dyspozycja, do przywrócenia stanu poprzedniego, po przez egzekucje sądowa lubaministracyjna
* nieważności -jeżeli czynność prawna została wadliwie dokonana to nie ma skutków prawnych, działania objęte sankcja nieważności są nieważne
2.QUORUM- jest to najmniejsza liczba członków zgromadzenia niezbędna do tego, aby podejmowane decyzje były ważne.
3. PRZEPIS PRAWNY-jednostka redakcyjna aktu prawnego wyodrębniona poprzez artykuł, paragraf.Rodzaje przepisów prawnych: A) zw. na treść: *Przepisy prawa materialnego- regulują „materię” stosunków prawnych, zezwalaja na budowe norm prawnych ; *Przepisy prawa formalnego- określają realizację norm prawa materialnego.
B)zw. na sposób formułowanie reguły zachowania:
*przepisy konkretne - wyznaczają wprost powinne zachowanie
*p. blankietowe- zawierają upoważnienie dla jakiegoś organu państwowego, aby w przyszłości ustanowił regułe postepowania
*p. odsyłające -wskazuja adresatowi w jakimi innym przepisie istniejącym w systemie prawa dyspozycja została sformułowana
C)dotyczące obowiązywania innych przepisów
*P. derogacyjne - uchylają obowiązywanie poszczególnych, wyraźnie w nich wymienionych przepisów prawnych bądź tez całych aktow normatywnych.
*P. kolizyjne -rozstrzygają kolizje, jakie mogą wystąpić pomiędzy przepisami prawnymi, a mówiąc ściślej pomiędzy zawartymi w nich normami. Kolizja - mamy do czynienia, gdy mamy dwie sprzeczne normy i która mamy zastosować.
4.Reguły kolizyjne- wypracowane zasady, które podają kryteria. Reguły: Chronologiczna, merytoryczna, hierarchiczna.
5. AKT NORMATYWNY/PRAWNY- tekst zawierajacy sformułowane w jezyku prawnym i zapisane w postaci przepisów normy prawne sa to tez teksty formułujące normy postepowania Budowa: 1) rodzaj aktu (uchwała, ustawa), 2)data uchwalenia, 3)tytuł aktu, jeżeli jest to akt wykonawczy, to zawiera przepis, który obowiązuje do wydania aktu.
4)preambuła - uroczysty wstęp poprzedzający np. ust. zasadniczą
5)podstawa prawna - zawiera odwołanie do pewnego przepisu prawnego
6)część ogólna - wspólny zbiór regulacji dla danego aktu normatywnego
7)część szczegółowa - zawiera przepisy, w których znajdują się elementy wspólne dla postanowień znajdujących się w części szczegółowej aktu8) przepisy końcowe - zawierają przepisy przejściowe- regulujace wpływ nowego prawa na stosunki powstałe w wyniku działania starego prawa ,daty kiedy wejdzie w życie ustawa. 9)Przepisy derogacyjne - uchylają inne akty prawne.10)podpis osoby upoważnionej, czyli prezydent RP
6. Język prawny - język aktów normatywnych, język ustawodawcy, musi być zrozumiały dla normalnego człowieka (takiego, co używamy na codzień), powinien być precyzyjny.
7.Moc prawna -akty wydawne przez organy państwa maja rózna moc prawną:
*akt o niższej mocy musi być zgodny z aktem o wyższej mocy prawnej ,
*akt o wyższej mocy może uchylic akt o niższej mocy prawnej , nigdy odwrotnie
*akty o tej samej mocy p. mogą się wzajemnie uchylac,
*akt o niższej mocy obowiazuje gdy ustanowiono go na podst. upoważnienia zawartego w akcie o wyższej mocy
8.Moc obowiązująca - mówi, czy dany akt normatywny jest aktualny.
Obowiązywanie prawa - prawo nie obowiązuje wszystkich tylko tych, co przebywają na danym terytorium. Ostatni akt normatywny mówi, od kiedy zaczyna obowiązywać.
Trzy zakresy obowiązywania:
A)terytorialne - Obowiązywanie terytorialne prawa wynika z zasady zwierzchnictwa terytorialnego państwa, prawo wewnętrzne nie obowiązuje tylko na tych terenach, które są wyłączone spod zwierzchnictwa terytorialnego.(placówki dyplomatyczne)
B)- personalny - prawu wewnętrznemu podlegaja cudzoziemcy, apatrydzi ale gł. obywatele danego państwa, ponadto pewne normy prawne mogą ich obowiązywać, niezależnie od tego, gdzie się znajdują.C)- czasowy - zakres obowiązywania aktu normatywnego i zawartych w nim norm prawnych wymaga ustalenia dwóch momentów, początkowego, z którym dany akt wchodzi w Zycie(po publikacji) i końcowego, kiedy traci moc obowiązującą.
Immunitet d. - najważniejszy jest immunitet nietykalności tj. zakaz stosowania wobec nich jakichkolwiek środków przymusu oraz immunitet jurysdykcyjny, czyli wyłączenie ich spod prawa sądzenia państwa przyjmującego. ( Również obywatele danego państwa mogą mieć przyznane immunitety z uwagi na pełnione funkcje, np. immunitet sędziowski, poselski.)
Vacatio legis - okres od daty ogłoszenia aktu do daty wejścia w życie (data ogłoszenia jest wcześniejsza od daty wejścia w życie)
5.Wykładnia prawa to czynności zmierzające do skonstruowania z obowiązujących przepisów prawnych, normy postępowania i ustalenie ich znaczenia.
RODZAJE WYKŁADNI:
Wykł. językowa -treść przepisu zostaje ustalona na podst. analizy języka którym jest on wypowiedziany.Wykł. Systemowa- normy wyprowadza się z systemu prawa w którym funkcjonuje dana ustawa jej czescia jest wykładnia logiczna , zamiar pracodawcy wnioskujemy na podst. zasad logiki..Wykł. funkcjonalna, - na podst, funkcji przepisu ,uwzglednia cel jaki dany przepis powinien realizowac bierze pod uwage kontekst społeczny ekonomiczny aksjologiczny.
Wewnętrzne akty prawa - akty prawa wewnętrznego obowiązują tylko jednostki organizacyjne, nie mogą stanowić postawy prawnej decyzji wobec obywateli, zarządzenia ministrów, statuty i regulaminy prawo zakładowe np. szkół.
Większość zwykła - liczba głosów „za” jest większa niż „przeciw”.
Większość bezwzględna - l. gł. „za” jest większa od sumy głosów przeciw i wstrzymująca ..
Wieększosc kwalifikowana-2/3 lub 3/5
System prawny - to ogół norm prawnych obowiązujących w danym państwie w określonym czasie, które tworzą zorganizowaną i uporządkowaną całość zgodnie z określonymi zasadami.
Elementy systemu prawa - to normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym a także normy o szczególnym znaczeniu jak zasady prawa poszczególnych gałęzi oraz instytucje prawne.
Zupełność systemu prawa - to możliwość ustalenia na podstawie norm systemu prawa o dowolnym zachowaniu, że jest albo przedmiotem obowiązku (nakazu, zakazu) albo uprawnienia (dozwolenie mocne), albo jest prawnie indyferentne ( obojętne).
Spójność systemu prawa - to zawarte w systemie prawa normy, które nie powinny być ze sobą sprzeczne.
Kodeks -akt normatywny zwierajacy logiczny zbiór przepisów regulujących okreslona dziedzinę stosunków społecz. (K: pracy, cywilny, karny, postępowania karnego, postępowania administracyjnego)
Różnice miedzy systemem prawnym a moralnością!
- w państwie prawnym występuje jeden system prawny, ale jest dużo systemów moralnych
- prawo powstaje w sposób celowy
- różnica w sankcji - za naruszenie normy praw może czekać nas sankcja skupiona, czyli sformalizowana i zinstytulizowana
- prawo jest spisane i opublikowane
MATERIA USTAWOWA:
prawa i obowiazki obywateli, przepisy prawa karnego , podatkowego,budżetowego, ustanawianie monopoli, wprowadzanie stanów nadzwyczajnych.
USTAWA SEJMU I SENATU -1. Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi.2. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.3. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu, uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Źródła prawa powszechnie obowiązującego :a)konstytucja, b)ratyfikowane umowy miedzynarod. -to wyrazenie zgody na związanie się przez panstwo treścia umowy przez głowe panstwa c)dyrektywy UE, d)ustawy- akt prawny o charak. Ogólnym, uchwalany przez parlament reguluje różne sprawy z wyjatkiem zakazanych w konstytucji: prawa i obowiązki obywateli, budzet panstwa itp.(inicjatywa ustawo) . i rozporządzenia z mocą ust. e) rozporządzenia - akt normatywny wydany na podst. ustawy aby mogła ona być wykonana przez instytucje wykonawcza. R. wydaja: prezydent, rada ministr. Premier, KRRiT, itp. f)akty prawa miejscowego.- obowiązują tylko na obszarze działania organu, który go wydał , to uchwały wydawane przez sejmik wojewódzki, rade powiatu i gminy oraz zarzadzenia wydawane przez wojewode ,itp. Źródła prawa miejscowego -. W szerokim znaczeniu termin ten oznacza każdy fakt, który ma moc prawotwórczą. Ogólnie jednak przyjąć należy, iż poprzez źródło prawa należy rozumieć akt stanowienia prawa
Konstytucja sztywna - ustawa zasadnicza wymagająca specjalnej procedury w przypadku przeprowadzania zmian, np. kwalifikowanej większości głosów. Do konstytucji sztywnych należą m.in. konstytucje Austrii, Belgii, Grecji,
Konstytucja elastyczna - ustawa zasadnicza której zmiana nie wymaga szczególnych procedur, lecz ma taki sam przebieg jak w przypadku zwykłych ustaw. Np. UK
Ustawa konstytucyjna to taka, która dokonuje zmian w Konstytucji lub jednorazowo zawiesza w konkretnym przypadku moc obowiązującą określonych przepisów ustawy zasadniczej.
Gałąź prawa-zbiór norm prawnych regulujących dana dziedzine stosunków społecznych
Podział gałęzi prawa: *prawo prywatne-chroni interesy jednostek, reguluje stosunki majatkowe i osobiste, opiera się na zasadzie równorzędności podmiotów
*prawo publiczne-służy ochronie interesów państwa, zbiorowości, dobra wspólnego,reguluje stosunki miedzy organami panstwa oraz miedzy państwem a jednostką
Gł. Gałęzie prawa: -prawo międzynarodowe, -p. konstytucyjne, -p.administracyjne, -p.karne, -p.cywilne, -p.pracy