Diagnoza specyficznych trudności w początkowym uczeniu się czytania i pisania
Specjalność: Terapia specyficznych trudności w uczeniu się
semestr 3 18 godzin zajęć, zaliczenie na ocenę, praca kontrolna
Warunki zaliczenia ćwiczeń:
- obecność na zajęciach (nieobecności należy zaliczać na konsultacjach, w przypadku trzech nieobecności odmowa zaliczenia)
- uzyskanie pozytywnej oceny za sprawdzian - sprawdzian odbędzie się w czasie zjazdu 17-18 listopada.
1. Diagnoza
- umieć w prosty sposób wyjaśnić czym jest diagnoza
- wiedzieć co składa się na interdyscyplinarną diagnozę w przypadku doznawania przez ucznia trudności i niepowodzeń szkolnych
- znać fazy (aspekty diagnozy) - umieć odnieść każdą z faz do sytuacji diagnozy trudności w uczeniu się
2. Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych
- rozumieć istotę podziału przyczyn trudności w uczeniu się na zewnętrzne i wewnętrzne
- umieć wymienić, jakie istnieją zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych oraz omówić każdą z nich zgodnie z udostępnionym na zajęciach schematem
- umieć wskazać, które z wymienionych źródeł przyczyn trudności i niepowodzeń szkolnych są przyczynami trudności określanych jako specyficzne
- nie mylić przyczyn trudności i niepowodzeń szkolnych i przyczyn specyficznych trudności w uczeniu się
3. Rozwój umysłowy dzieci a trudności w uczeniu się
- rozumieć istotę prawidłowości i nieprawidłowości w rozwoju umysłowym oraz związek rozwoju umysłowego z trudnościami w uczeniu się
- znać wzór na iloraz inteligencji, potrafić obliczyć prościutki przykład, mając podany wiek umysłowy dziecka oraz wiek rozwoju
- umieć zinterpretować iloraz inteligencji: znać przedziały ilorazu inteligencji przeciętnej, niższej niż przeciętna, pogranicza normy
- rozumieć określenie normy w znaczeniu wąskim i szerokim, umieć określić dolną granicę normy w rozumieniu wąskim i szerokim
4. Rozwój umysłowy dzieci dyslektycznych
- potrafić precyzyjnie określić jaki jest poziom rozwoju umysłowego dzieci dyslektycznych - w jakim zakresie mieści się ich iloraz inteligencji
5. Funkcje percepcyjno-motoryczne zaangażowane w procesie uczenia się i ich zaburzenia
- umieć wymienić funkcje percepcyjno-motoryczne szczególnie zaangażowane w procesie uczenia się
- znać budowę (wiedzieć z jakich składają się części) i funkcje analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego
- rozumieć jak przebiega proces percepcji
- umieć wyjaśnić znaczenie prawidłowego funkcjonowania dzieci w sferze percepcyjno-motorycznej dla uczenia się szkolnego
- wiedzieć jakie problemy mogą wynikać z zaburzeń poszczególnych części analizatora jakie problemy wynikają z zaburzeń części receptorycznej, a jakie z zaburzeń części korowej
- rozumieć różnicę między zaburzeniami receptora a korowej części analizatorów (np. różnicę między krótkowzrocznością a problemami wynikającymi z zaburzeń korowej części analizatora wzrokowego)
- rozumieć na czym polega integracja funkcji percepcyjno-motorycznych (koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa)
6. Mikrodysfunkcje CUN i ich konsekwencje dla nauki czytania i pisania
- rozumieć co to są mikrodysfunkcje centralnego układu nerwowego i co może je spowodować (umieć podać po dwa czynniki, które w okresie ciąży, w okresie porodu i w pierwszym roku życia dziecka mogą spowodować mikrouszkodzenia CUN)
- wiedzieć co powodują mikrodysfunkcje CUN oraz jakie są konsekwencje minimalnych defektów w obrębie funkcji percepcyjno-motorycznych dla nauki szkolnej
7. Analiza stanu czytania i pisania - próby diagnostyczne oraz interpretacja uzyskanych wyników
- wiedzieć co składa się na badanie stanu czytania oraz stanu pisania
- umieć opisać przebieg każdego z elementów badania
- wiedzieć jak opracowuje się wyniki badania
tu znajdziecie test tempa czytania Puśleckiego
http://docs4.chomikuj.pl/274344222,PL,0,0,Test-W.-Pusleckiego--szybko%C5%9B%C4%87-czytania.doc
8. Objawy dysleksji wynikające z zaburzeń poszczególnych analizatorów
- znać objawy dysleksji jakie uwidaczniają się w czytaniu i pisaniu w zależności od tego jaki analizator jest zaburzony
9. Próby diagnostyczne do badania funkcji percepcyjno-motorycznych
- znać sposoby diagnozowania poziomu rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych (testy Spionek - odtwarzania figur geometrycznych, Stambak - test odtwarzania struktur rytmicznych, Styczek - badanie analizy i syntezy słuchowej, próba kreskowania - trzeba wiedzieć do czego służą te testy i jak się je przeprowadza)
- wiedzieć jakie zadania diagnostyczne przeprowadza się przy badaniu/kształtowaniu orientacji przestrzennej (znać ich nazwy, umieć omówić ich przebieg, sformułować wydawane instrukcje, wiedzieć jakich określeń rozumienie się bada/ćwiczy)
- wiedzieć czym jest orientacja w kierunkach względem własnego ciała, czym jest przyjmowanie perspektywy drugiej osoby, na czym polega orientacja na kartce papieru
10. Specyficzne trudności w uczeniu się
- umieć wyjaśnić co to są specyficzne trudności w uczeniu się
- umieć wyjaśnić jakie są przyczyny specyficznych trudności w uczeniu się (znać koncepcje etiologiczne - genetyczną, organiczną, opóźnienia dojrzewania centralnego układu nerwowego)
- znać cechy specyficznych trudności w uczeniu się (jest ich pięć)
- znać objawy specyficznych trudności w uczeniu się
- znać rodzaje specyficznych trudności w uczeniu się (chodzi o dysleksję, dysgrafię, dysortografię i dyskalkulię)
- znać definicję dysleksji (można definicję sformułować własnymi słowami, ale musi zawierać 5 istotnych elementów)
- rozumieć co to jest dysgrafia i dysortografia, jakie są ich objawy i nie mylić tych pojęć
- wiedzieć co to jest dyskalkulia i jakie są jej objawy
- wiedzieć jaki jest rozwój umysłowy dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
- rozumieć czym jest pseudodysleksja, w czym jest podobna do dysleksji, a co ją od dysleksji odróżnia
11. Ryzyko dysleksji
- rozumieć istotę terminu ryzyko dysleksji
- wiedzieć kogo zalicza się do grupy ryzyka dysleksji (powiązać to z koncepcjami etiologicznymi)
- znać objawy ryzyka dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
- znać skalę ryzyka dysleksji, wiedzieć jak się ją stosuje, jak analizuje się i interpretuje wyniki (znać pełną nazwę i nazwisko autorki skali, umieć wyjaśnić co składa się na tę skalę)
12. Dojrzałość szkolna
- wiedzieć co to jest dojrzałość szkolna
- wiedzieć co składa się na dojrzałość szkolną (jakich sfer rozwoju dotyczy)
- mieć świadomość zmian modelu dziecka dojrzałego do szkoły w konsekwencji obniżenia wieku rozpoczynania realizacji obowiązku szkolnego
13. Lateralizacja
- znać definicję lateralizacji,
- mieć świadomość, że kształtowanie się lateralizacji jest procesem, umieć ten proces opisać
- znać modele lateralizacji - wiedzieć jakie są modele/typy lateralizacji prawidłowej i zaburzonej - umieć podać ich nazwy
- wiedzieć jakie istnieją koncepcje wyjaśniające przyczyny leworęczności
- znać 3 próby niegraficzne i 3 próby graficzne do badania lateralizacji ręki (w tym koniecznie próbę kreskowania), umieć opisać ich przebieg
- znać 2 próby do badania lateralizacji oka, umieć je opisać
- wiedzieć w jakim przypadku możliwe jest podejmowanie decyzji o przestawieniu dziecka na rękę prawą
Literatura obowiązkowa:
1. Materiały dydaktyczne udostępnione na zajęciach
2. I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSiP, Warszawa 1989
Rozdziały:
I. Teoretyczne podstawy terapii pedagogicznej - punkty 1, 2, 3
II. Charakterystyka zaburzeń rozwojowych będących przyczynami niepowodzeń szkolnych
2. M. Bogdanowicz, Leworęczność u dzieci, WSiP, Warszawa 1989
Rozdziały:
III. Trudności dziecka uwarunkowane nieprawidłową lateralizacją
IV. Badanie lateralizacji u dzieci
VI. Postępowanie z dzieckiem leworęcznym
VII. Zajęcia stymulująco-korekcyjne dla dzieci leworęcznych
3. M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2003
Rozdziały:
1. Ryzyko dysleksji - problemy psychopedagogiczne i społeczne - punkt 1.1.
2. Ryzyko dysleksji - problemy teoretyczne - punkt 2.3
5. Opis i instrukcja stosowania Skali Ryzyka Dysleksji
8. Skala Ryzyka Dysleksji - arkusze badań i wyników - profile
9. Przykłady zastosowania Skali Ryzyka Dysleksji
Literatura uzupełniająca:
M. Bogdanowicz, O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu - odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli, Wydawnictwo Popularnonaukowe „Linea”, Lubin 1994
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Operon, Gdynia 2004
W. Brejniak, Dysleksja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003
E. Górniewicz, Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1995
E. Jarosz, E. Wysocka, Diagnoza psychopedagogiczna - podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2006
L. Kosc, Psychologia i psychopatologia zdolności matematycznych, COMPZ, Warszawa 1982
J. Mickiewicz, Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym, TNOIK, Toruń 1997
H. Skibińska, Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu, Akademia Bydgoska, Bydgoszcz 2001
B. Wilgocka-Okoń, Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003
Diagnoza specyficznych trudności w początkowym uczeniu się matematyki
Specjalność: Terapia specyficznych trudności w uczeniu się
semestr 3 18 godzin zajęć, zaliczenie na ocenę, praca kontrolna
Warunki zaliczenia ćwiczeń:
- obecności na zajęciach (dopuszczalna jest jedna nieobecność, każdą następną należy zaliczyć na konsultacjach)
- ocena za sprawdzian - sprawdzian odbędzie się w czasie zjazdu 1-2 grudnia
- oceny za prezentację badania diagnostycznego
- oceny za zgromadzone/wykonane pomoce dydaktyczne do prowadzenia badań diagnostycznych
- kasztany i fasolki (bądź inne elementy o tym samym zastosowaniu)
- pacynka
- kostka do gry
- kółka małe i duże
- domki i choinki
- druty albo ścieżki z patyczków
- dwie plastelinowe kulki
Wszystkie materiały należy przynieść na ostatnie zajęcia.
1. Zwykłe i specyficzne trudności w uczeniu się
- umieć wyjaśnić czym są tzw. zwykłe trudności w uczeniu się matematyki
- umieć wyjaśnić czym są specyficzne trudności w uczeniu się i czym różnią się od trudności, które nie są określane jako specyficzne
- umieć wymienić cechy trudności specyficznych
- umieć wyjaśnić jakie są przyczyny specyficznych trudności w uczeniu się
- umieć wskazać źródła trudności w uczeniu się, które nie są określane jako specyficzne
2. Dojrzałość do uczenia się matematyki na sposób szkolny
- wiedzieć co oznacza sformułowanie `dojrzałość do uczenia się matematyki na sposób szkolny' można to znaleźć w pierwszej książce ujętej w wykazie - pierwsza kartka w rozdziale o dojrzałości do uczenia się matematyki
- znać komponenty (składniki) dojrzałości do uczenia się matematyki - umieć wymienić ich nazwy
3. Dziecięce liczenie
- umieć wyjaśnić, co to jest dziecięce liczenie
- znać cztery umiejętności w zakresie dziecięcego liczenia istotne z punktu widzenia rozpoczynania nauki w szkole
- umieć opisać przebieg każdej z prób do badania dziecięcego liczenia
- umieć sformułować instrukcje wydawane do dzieci w czasie prób
- wiedzieć, dlaczego do badania umiejętności przeliczania elementów i odróżniania liczenia prawidłowego od nieprawidłowego stosuje się pacynkę
- wiedzieć, jakie rodzaje błędów popełnia pacynka przy liczeniu kasztanów
- wiedzieć na czym polega ostatnia próba w badaniu przeliczania 18 kasztanów
- wiedzieć, jakie znaczenie ma ostatni wypowiadany liczebnik
- wiedzieć, dlaczego bada się umiejętność respektowania umów
- wiedzieć, jakimi strategiami (metodami) może posłużyć się dziecko przy porównywaniu liczebności zbiorów
- wiedzieć, która z tych strategii jest rozwojowo wyższa i dlaczego
- umieć wyjaśnić, na czym polega doliczanie na palcach
- umieć wyjaśnić, dlaczego liczenie na palcach jest korzystne i ważne
- wiedzieć, dlaczego nauczyciele próbują zabraniać dzieciom liczenia na palcach
- umieć wyjaśnić, dlaczego jest to działanie niesłuszne
4. Operacyjne rozumowanie
- umieć wymienić okresy, (fazy, stadia) rozwoju umysłowego wyróżnione przez Piageta i określić przedziały wiekowe
- wiedzieć, na jakie podokresy dzieli się drugi okres rozwoju umysłowego
- wiedzieć, na jaki wiek przypada przejście z podokresu przedoperacyjnego do operacyjnego
- umieć wyjaśnić na czym polega specyfika rozumowania przedoperacyjnego oraz operacyjnego
- umieć wymienić 5 wskaźników operacyjnego rozumowania
- umieć opisać przebieg każdej z prób do badania operacyjnego rozumowania, wiedzieć jakie materiały są potrzebne oraz jakie po kolei wykonuje się czynności
- umieć sformułować instrukcje wydawane do dzieci w czasie prób
- umieć opisać, w jaki sposób w poszczególnych próbach funkcjonują dzieci na poziomie rozumowania przedoperacyjnego, przejściowego i operacyjnego
5. Reprezentacje
- umieć wymienić trzy rodzaje reprezentacji oraz wyjaśnić z czym są one związane
- umieć (na przykładzie zadania o marchewkach, bądź podobnego) wyjaśnić jak rozwiązywane jest to zadanie na trzech różnych poziomach reprezentacji
- wiedzieć, na czym polega przechodzenie przy rozwiązywaniu konkretnego zadania, z jednego poziomu reprezentacji na drugi
- wiedzieć, co to jest zbiór zastępczy i jakie jest znaczenie posługiwania się przez dzieci zbiorami zastępczymi
- wiedzieć na jakim poziomie reprezentacji powinno być dziecko, aby można je było uznać za dojrzałe do uczenia się matematyki na sposób szkolny
- wiedzieć na podstawie, jakiej próby wnioskuje się o poziomie reprezentacji
- wiedzieć jak w tej próbie funkcjonuje dziecko dojrzałe do szkoły
6. Aspekty liczby
- umieć wymienić aspekty liczby i wyjaśnić ich istotę
- wiedzieć, w jakim porządku aspekty te się kształtują
- wiedzieć czym jest monografia liczby
7. Dojrzałość emocjonalna
- wiedzieć, dlaczego dojrzałość/ odporność emocjonalna ważna jest w uczeniu się matematyki
- wiedzieć, jak na lekcjach matematyki funkcjonują dzieci mało dojrzałe, mało odporne emocjonalnie (jak zachowują się w początkowej fazie lekcji, a jak w trakcie rozwiązywania zadań)
- umieć wyjaśnić, na czym polegają emocjonalne blokady w uczeniu się matematyki
- umieć wyjaśnić, w jaki sposób należy postępować, aby kształtować odporność emocjonalną dzieci (co konkretnie należy robić, jak postępować, jakie zadania dziecku dawać, żeby poprawić odporność emocjonalną, zlikwidować blokady emocjonalne
8. Funkcje percepcyjno-motoryczne i ich znaczenie dla uczenia się matematyki
- umieć wyjaśnić znaczenie prawidłowego funkcjonowania dzieci w sferze percepcyjno-motorycznej dla uczenia się matematyki
9. Klasyfikacja
- znać etapy rozwoju umiejętności klasyfikacji, umieć podać przykłady klasyfikowania na każdym z etapów
- wiedzieć, jak przebiega badanie umiejętności klasyfikacji, co do tego badania jest potrzebne
Literatura obowiązkowa:
Gruszczyk-Kolczyńska E (red.), Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji, Edukacja Polska, Warszawa 2009
Gruszczyk-Kolczyńska E., Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, WSiP, Warszawa 1997
Literatura uzupełniająca:
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców i nauczycieli, WSiP 1997
Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna - podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa 2006
Oszwa U., Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii, IMPULS, Kraków 2006