w1 - dydaktyka jako nauka (0610)

1. etymologia, geneza i znaczenie nazwy dydaktyka

didaktikos - łac. pouczający

didasko - uczę

1. przemiany dydaktyki jako nauki

- 1613 - pierwsze użycie słowa: Jung Joachim, Helwig Krzysztof - „Krótkie sprawozdanie z dydaktyki czyli sztuki nauczania Ratychiusza”; dydaktyka jako działanie praktyczne czyli sztuka wymagająca talentu;

- XVII w. - Jan Amos Kodeński - „Wielka Dydaktyka przedstawiająca uniwersalną sztukę nauczania wszystkich wszystkiego”;

- XIX w - Jan Fryderyk Herbart (Niemcy) - ojciec nowożytnej dydaktyki; poczęcie dydaktyki jako nauki (przedmiot, metoda, język);

dydaktyka jako teoria nauczania wychowującego;

zadanie dydaktyków: analiza czynności nauczyciela;

- XIX/XX w. - Jon Dewey;

dydaktyka jako teoria uczenia się;

zadanie dydaktyków: analiza czynności w procesie uczenia się

- współczesność - procesy uczenia się i nauczania są całością;

dydaktyka jako teoria nauczania i uczenia się;

2. dydaktyka w systemie nauk

2. struktura nauk dydaktycznych

1. subdyscypliny dydaktyki ogólnej

- dydaktyka szkoły wyższej (proces kształcenia na uczelni)

- dydaktyka medyczna (przygotowanie do pracy z pacjentami)

- dydaktyka wojskowa (specyfika pracy żołnierzy zawodowych)

- dydaktyka technicznych środków nauczania - technologia dydaktyczna - inżynieria dydaktyczna (wykorzystanie technicznych środków)

- neurodydaktyka (badanie reakcji struktur mózgu w procesie uczenia się)

2. dydaktyki szczegółowe (przedmiotowe) - metodyki nauczania;

rozumienie pojęcia dydaktyki szczegółowej:

- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu na wszystkich szczeblach kształcenia; np. dydaktyka geografii, dydaktyka biologii, dydaktyka historii;

- teoria nauczania-uczenia się określonego przedmiotu nan określonym szczeblu kształcenia; np. dydaktyka matematyki w klasach IV-VI;

- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów na określonym szczeblu kształcenia; np. metodyka wychowania przedszkolnego, dydaktyka szkoły wyższej;

- teoria nauczania-uczenia się wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach kształcenia; np. dydaktyka ogólna;

3. przedmiot i zadania dydaktyki - Dekalog Dydaktyka

przedmiot:

- proces nauczania i uczenia się,

- czynniki, które ten proces wyzwalają,

- warunki w których ten proces przebiega,

- osoby w nim uczestniczące,

- przebieg procesu,

- efekty procesu

szczegółowy przedmiot dydaktyki - Dekalog Dydaktyka

1. aparatura terminologiczna i metodologiczna dydaktyki

2. cele kształcenia

3. treści kształcenia

4. proces nauczania-uczenia się

5. zasady kształcenia

6. metody kształcenia

7. formy organizacyjne

8. środki dydaktyczne

9. systemy dydaktyczne

10. osiągnięcia i niepowodzenia szkolne

4. zadania i funkcje dydaktyki

zadania:

- opis i analiza elementów składających się na przedmiot jej badań

- wykrywanie prawidłowości rządzących procesem kształcenia

- ustalanie norm postępowania w oparciu o wykryte prawidłowości

funkcje:

- teoretyczna - poznawcza, w dwóch aspektach:

o charakterze diagnostycznym (co jest? jak jest?)

o charakterze prognostycznym (co będzie? jak będzie? jak być powinno?)

- praktyczna - utylitarna (formy, środki, metody podnoszące efektywność pracy pedagogicznej)

5. literatura przedmiotu

min. 5 książek do egzaminu

3 nowości (1999-2004)

1 przekład

w2 - uczenie się jako jedno z podstawowych pojęć dydaktycznych (131004)

1. Analiza definicji pojęcia uczenia się

• według teoretyków:

- B. Nawroczyński - proces aktywnego nabywania wiadomości i sprawności;

- S. Baley - proces, którego produktem jest wiedza i umiejętności;

- K. Sośnicki - proces poznawania rzeczywistości, składający się z trzech ogniw: spostrzegania, myślenia i działania;

- L. Bandura - proces, który dokonuje się przez przekazywanie doświadczenia społecznego;

- W. Okoń - proces, w którym na podstawie poznania, doświadczenia i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub zmieniają się stare;

- Cz. Kupisiewicz - proces aktywnego nabywania wiadomości, umiejętności i nawyków dokonujący się w toku bezpośredniego poznawania rzeczywistości;

• komponenty definicyjne uczenia się:

- charakter

- przedmiot

- drogi

- efekt

• definicja grupowa (utworzona przez nas):

uczenie się - proces aktywnego nabywania wiadomości umiejętności i nawyków w drodze bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości, ćwiczenia, gromadzenia indywidualnych i społecznych doświadczeń, myślenia i spostrzegania; proces ten prowadzi do poznania otaczającej rzeczywistości (wiedzy), zdobycia umiejętności jej przekształcania (sprawności) oraz modyfikacji zachowań i działań uczącego się podmiotu;

2. cechy uczenia się:

• procesualny charakter - ciągłość, wewnętrzna spoistość poszczególnych czynności, świadoma organizacja, planowość;

• aktywność osoby uczącej się;

• ukierunkowanie na wynik, celowość;

3. współczesne teorie uczenia się (analiza procesu uczenia się w świetle wybranych dyscyplin naukowych):

• filozoficzne (teorie poznania); uczenie się:

- to przechodzenie od nieznanego do znanego, poznawanie rzeczywistości przez coraz dokładniejsze odzwierciedlenie jej w świadomości człowieka;

- przebiega w dwu płaszczyznach:

zmysłowej (spostrzeganie),

umysłowej (myślenie),

praktycznej (działanie);

• psychologiczne:

1. teorie asocjacyjne:

- apercepcjonizm (Herbart) - uczenie się to uwolnienie wiedzy z masy apercepcyjnej przez skojarzenie bodźca zewnętrznego z reakcją; każde uczenie się powinno być rozpoczynane od przypomnienia tego, co już się wie;

- teoria odruchów warunkowych (Pawłow) - uczenie się to tworzenie odruchów warunkowych na bazie reakcji na bodźce;

- koneksjonizm (Thorndik) - uczenie się przez tworzenie koneksji; prawa uczenia się:

prawo gotowości - motywacja,

prawo ćwiczenia - powtarzanie,

prawo efektu - wynik jest wymagany dla pozytywnego uczenia się;

2. teorie strukturalne - teorie pola - słowo klucz „wgląd” - uczenie się przez ukazywanie informacji jako części jakiejś całości, w szerszym kontekście;

3. teorie funkcjonalne - słowo klucz „czynności” - uczenie się oparte na wielostronnej aktywności; oparte na czynnościach uporządkowanych, zorganizowanych, zmierzających do wyniku; Z -> W

w3 - uczenie się jako jedno z podstawowych pojęć dydaktycznych c.d. (201004)

• socjologiczne - uczenie się jako proces społeczny, zachodzący dzięki:

- interakcjom,

- interkomunikacjom,

- związkom interpersonalnym;

• cybernetyczne (nauka o sterowaniu, układach - kompleksach elementów wzajemnie sprzężonych, systemach)

- uczenie się - przyjmowanie, przetwarzanie i regulacja informacji (ocena, kontrola);

- podstawowy układ uczenia się - szkoła;

- podstawowe elementy układu - nauczyciel i uczeń;

- rodzaje układów:

• sprzężenie proste, układ otwarty;





• sprzężenie zwrotne, układ zamknięty;





4. prawidłowości procesu uczenia się:

• uczenie się jest procesem wielostronnej aktywności (źródło - teorie funkcjonalne):

- werbalnej,

- recepcyjnej,

- manualnej - motorycznej,

- sensorycznej,

- intelektualnej,

- emocjonalnej;

• uczenie się jest procesem celowym (źródło - teorie funkcjonalne) i regulowanym (źródło - teorie cybernetyczne);

• uczenie się jest procesem etapowym (źródło teorie strukturalne, teoria poznania, teorie cybernetyczne) i zintegrowanym (źródło - teorie strukturalne, teorie asocjacyjne, teorie socjologiczne);

• uczenie się jest procesem indywidualnym (źródło - teorie psychologiczne) i społecznym (źródło - teorie socjologiczne);

• rodzaje uczenia się

• W. Okoń; uczenie się przez:

- przyswajanie,

- odkrywanie,

- przeżywanie,

- działanie;

• Dolores; uczyć się aby:

- wiedzieć,

- działać,

- żyć wspólnie,

- być;

1

www.members.lycos.co.uk/nonameuwb

NAUKA

NAUKI

SPOŁECZNE

FILOZOFIA

SOCJOLOGIA

PEDAGOGIKA

PEDAGOGIKA

OGÓLNA

TEORIA

WYCHOWANIA

DYDAKTYKA

OGÓLNA

TEORIA

ORGANIZACJI

SZKOLNICTWA

DS1

DS2

DS3

N

U

N

U

---