Metrologia - Sprawozdanie 1, Studia ATH AIR stacjonarne, Rok II, Semestr III, Metrologia, Sprawozdania


Wydział Budowy Maszyn i Informatyki

Rok akademicki: 2013/2014

Studia: stacjonarne, inż.

Semestr: 3

Kierunek: AiR

Grupa: Poniedziałek 10:45- 12:15

Data przeprowadzonych zajęć: 7.10.2013r.

Laboratorium Metrologii

Laboratorium nr 1

Wzorce i podstawowe przyrządy pomiarowe

Wykonał:
Goślicki Miłosz

Sprawozdanie:

Do poprawy:

Zaliczone:

  1. Cel ćwiczenia
    Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych pojęć i przyrządów używanych w metrologii, zapoznanie się z obsługą tych przyrządów oraz poznanie zasady działania długościomierza uniwersalnego i budowy układu odczytowego składającego się ze wzorca kreskowego.

  1. Teoria

    1. Podstawowe przyrządy pomiarowe
      a) Wzorce kreskowe
      Służą do odtwarzania jednej lub więcej wartości długości. Dzielą się one na:
      - kreskowe, końcowo kreskowe i inkrementalne
      - kodowe
      - końcowe
      - falowe

      Wzorce kreskowe są przeważnie wzorcami wielomiarowymi i są wykonywane bezpośrednio na przyrządach pomiarowych, lub stanowią ich odrębną część. Wzorce są na ogół zaopatrzone w świadectwa podające poprawki odległości kresek podziałki od kreski zerowej.

Błędy dopuszczalne wzorca oblicza się ze wzoru:

U=(±4+(L/40)) μm


L - odległość w milimetrach pomiędzy dowolnymi kreskami bądź odległość od kreski zerowej.

b) Noniusz
Noniusz w przyrządach z wzorcami pełni rolę urządzenia ułatwiającego odczytywanie wskazań i zwiększającego dokładność odczytu. W suwmiarkach stosuje się noniusze o dokładności odczytu 0,1mm i 0,05mm

Podziałka noniusza:


Ln=n∙Len=(M∙n±1)Lep
M- moduł noniusza
Len -długość działki elementarnej noniusza
Lep-długość działki elementarnej wzorca prowadnicy
n- liczba działek elementarnych noniusza.

c) Płytki wzorcowe

Płytki wzorcowe są wzorcami długości na ogół o kształcie prostopadłościanu. Płytki te są często stosowane do legalizacji przyrządów pomiarowych, takich, jak suwmiarki i mikrometry. Płytki wzorcowe pozwalają na ułożenie z nich stosów pomiarowych- wzorców długości.

d) Suwmiarka
Suwmiarka jest jednym z podstawowych warsztatowych przyrządów pomiarowych służącym do szybkiego pomiaru wytwarzanych elementów.

Zasadniczymi częściami konstrukcyjnymi suwmiarek są:
- prowadnica i przesuwny suwak
- powierzchnie pomiarowe - szczęki i głębokościomierz

- urządzenie odczytowe. W zależności od rodzaju urządzenia odczytowego rozróżnia się suwmiarki analogowe, czujnikowe oraz cyfrowe.

Suwmiarki w zależności od kształtu powierzchni pomiarowych używane są do pomiaru wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych i mieszanych (wysokość , głębokość, rozstaw itp.)

e) Mikrometr
Przyrząd pomiarowy służący do mierzenia przedmiotów z rozdzielczością rzędu 0,01 mm. Zasadniczą częścią mikrometru jest precyzyjnie wykonana śruba mikrometryczna o skoku 0,5 mm (rzadziej 1 mm) i zakresie 25 mm (czasem 50 mm). Według PN dopuszczalny błąd wykonania pary gwintowej (tzn śruby wraz z nakrętką) nie przekracza 4 μm/25 mm.

Działanie mikrometru opiera się na użyciu śruby mikrometrycznej oraz noniusza. Śruba mikrometryczna to bardzo precyzyjnie wykonana śruba o skoku gwintu 0,5 lub 1 mm połączona z bębnem mikrometru, na obwodzie którego wygrawerowano podziałkę (noniusz). Z bębnem mikrometru połączone jest sprzęgłem zapadkowym pokrętło zapewniające odpowiedni, stały docisk szczęk. Nieodpowiedni docisk powoduje znaczne niedokładności pomiaru.

    1. Podstawowe pojęcia

  1. Zapisywanie i zaokrąglanie wyników pomiarów

X±U mm,
X- wynik pomiaru
U- niepewność pomiarowa.


Wynik pomiaru należy zapisać z taką samą dokładnością i w tej samej jednostce, jak niepewność pomiarową. Wartość pomiaru należy zaokrąglać do góry, do 2 miejsc znaczących.

b) Niepewność pomiaru:

u=√(uMPE2+upow./roz.2)

-upow.- odchylenie standardowe z 10 pomiarów,

-uroz. - rozdzielczość przyrządu.


U=u*k, gdzie:

-k współczynnik rozszerzenia
k=2 dla poziomu ufności 95%
k=3 dla poziomu ufności 98%.

  1. Przebieg ćwiczenia

    1. Stosy pomiarowe

Ćwiczenie polegało na zastąpieniu podanej długości przy pomocy płytek wzorcowych i zapisanie uzyskanej wielkości wraz z niepewnością.

Przeanalizowano trzy stosy pomiarowe o pierwszej klasie dokładności. Parametry stosów wynosiły kolejno:
a) Ln=27,93 mm

b) Ln=32,43 mm

c) Ln= 75,14 mm.

Stos a) zbudowano z płytek: 1,43 mm, 6,5 mm i 20 mm, o dokładności: 0,2 μm, 0,2 μm i 0,3 μm.

U=√(te12+...+ten2)


U27,93=√(0,22+0,22+0,32 )= 0,412 μm ≈ 0,0005 mm

X=27,9300±0,0005 mm

b) zbudowany z płytek: 1,43 mm, 1mm i 30 mm, o dokładności: 0,2 μm, 0,2 μm i 0,4 μm.


U32,43=√(0,22+0,22+0,42 )= 0,489 μm ≈ 0,0005 mm

X=32,4300±0,0005 mm

c) zbudowany z płytek: 1,14 mm, 4 mm, 20 mm i 50 mm, o dokładności: 0,2 μm, 0,2 μm, 0,4 μm i 0,4 mm.


U75,14=√(0,22+0,22+0,42+0,42 )= 0,633 μm ≈ 0,0007 mm

X=75,1400±0,0007 mm

    1. Pomiar suwmiarkami

Zbadano suwmiarki z noniuszem o module 1 oraz 2.

Dokładności suwmiarek:

n=10 Δ=0x01 graphic
=1:10=0,1 mm

n=20 Δ=0x01 graphic
=1:20=0,05 mm

n=50 Δ=0x01 graphic
=1:50=0,02 mm - nie stosowana w ćwiczeniu.

Dla modułu suwmiarki 1 występuje 10 podziałek na 9mm, natomiast dla modułu 2 występuje 10 podziałek na 19mm.
Błąd graniczny dopuszczalny uMPE dla suwmiarek z noniuszem wynosi uMPE=±0,1 mm, a dla elektronicznych uMPE=±0,3 mm.

    1. Mikrometry

Zbadane zostały mikrometry:

Mikrometry były wyposażone w sprzęgiełka o sile nominalnej 5-10 N. Badane mikrometry posiadały działkę elementarną 0,1 mm, na bębnach o zakresie 0,5mm/obrót.

3.4Pomiar wymiarów otrzymanego detalu przy pomocy suwmiarek i mikrometra. Wyznaczenie niepewności pomiarowej U.

Nastąpiło zmierzenie detalu przedstawionego na dołączonym rysunku za pomocą suwmiarki z noniuszem oraz suwmiarki cyfrowej.
Niepewność pomiaru dla suwmiarki z noniuszem wynosi U =0,1 mm, dla suwmiarki cyfrowej U =0,03 mm.

Przy pomocy suwmiarki dokonano pomiaru średnicy A (rys.)
Suwmiarka z noniuszem (= 0,1 mm), U =0,1 mm: Ø27,1 mm

Suwmiarka z noniuszem (= 0,05 mm), U =0,10 mm: Ø27,3 mm

Średnicę B zmierzono przy pomocy mikrometru.
Niepewność pomiaru mikrometrem: U=(±4+(L/40)) μm

lp.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Wyniki pomiarów,

mm

11,488

11,489

11,479

11,478

11,481

11,477

11,477

11,476

11,477

11,477

Odchylenie standardowe:

x=(11,488+11,489+11,479+11,478+11,481+11,477+ 11,477+ 11,476+ 11,477+11,477):10=11,480mm


δ=(1:10)((11,480-11,488)2+(11,480-11,489)2+(11,480-11,479)2+(11,480-11,478)2+
+(11,480-11,481)2+(11,480-11,477)2+(11,480-11,477)2+(11,480-11,476)2+(11,480-11,477)2+(11,480-11,477)2)=0,0000207≈0,00003 mm


uMPE=(4+(11.480/40))=4,287 μm ≈ 0,005 mm

u=√(uMPE2+upow./roz.2)

u=√(0,0052+0,0052)=0,00707mm ≈0,008mm

U=k*u, k=2

U=2*0,008=0,016mm

Średnica B=11,480±0,016 mm

4.1 Wnioski

Ćwiczenie wykonano prawidłowo. W trakcie ćwiczenia badano suwmiarki i mikrometry, które cechowały się dużą powtarzalnością pomiarów. Różniły się jednak dokładnością. Suwmiarki z noniuszem cechowały się mniejszą dokładnością niż suwmiarki elektroniczne. Zaletą suwmiarek jest możliwość łatwego zmierzenia wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych, jak i głębokości. Mikrometry mają największą dokładność i powtarzalność pomiarów. Wady mikrometrów to: Wąski zakres pomiarowy, specjalizacja w badaniu wymiarów oraz delikatna budowa.



Wyszukiwarka