Pedagogika specjalna

wykład 2-10-2010 Piotr Winczewski

5 pytań, 50 min. → egzamin

Podstawa programowa pedagogiki specjalnej

Treści kształcenia

• pedagogiczne aspekty fizjoterapii i związek fizjoterapii z pedagogiką ogólną i wychowaniem fizycznym jako procesem kształcenia i wychowania

• pedagogika specjalna i jej działania

• psychopedagogiczne uwarunkowania skuteczności pracy fizjoterapeuty

• metody poznania pacjenta i uwarunkowań procesu rehabilitacji

• społeczne i pedagogiczne mechanizmy kształtowania postaw pacjenta

• metody oddziaływania na pacjenta

• współdziałanie fizjoterapeuty z rodziną

• pacjent podmiotem fizjoterapii

• postawy rodzicielskie a efektywność fizjoterapii

Efekt kształcenia - umiejętność i kompetencje

• kształcenie i wychowanie osób niepełnosprawnych

• radzenie sobie z problemami pedagogicznymi w trakcie kształcenia osób niepełnosprawnych

Literatura:

• Kolawik Stanisław, Upośledzenie umysłowe: teoria i praktyka, Warszawa Poznań 1989

• Nowatorskie i Alternatywne metody w praktyce pedagogiki specjalnej, Dykcik W. i Szychowiak

• Sękowska Z., Wprowadzenie do...

• Zabłocki J. Wprowadzenie do rewalidacji

• Zabłocki Kazimierz, Mózgowe porażenie dziecięce w teorii i terapii, Warszawa 1989, Żak

Literatura zalecana:

• Kinezyterapia, T.II, ćwiczenia kinezyterapeutyczne i metody kinezyterapii, Zembaty, Kokosz

• Łobożewicz

'Pedagogika specjalna - nauka o wychowaniu i nauczaniu ludzi odbiegających od normy psychofizycznej”

[Zofia Sękowska]

• etiologia (obniżenia sprawności psychofizycznej)

• fenomenologia (zjawiska - objawy towarzyszące)

• Profilaktyka (występowania lub pogłębiania się)

• terapia wychowawcza (korygowanie, rewalidacja, leczenie)

Pedagogika specjalna:

• pedagogika niewidomych i niewidzących (tyflopedagogika)

• pedagogika głuchych i niedosłyszących (surdopedagogika)

• pedagogika upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagogika)

• pedagogika przewlekle chorych i niepełnosprawnych

• pedagogika dzieci z trudnościami uczenia się

• pedagogika resocjalizacyjna

Defektologia (ros.) - nauka o defektach, usterkach, wadach fizycznych i psychicznych ustroju (trwałych uszkodzeniach, nieodwracalnych brakach, ułomnościach)

Terapia pedagogiczna - interwencja wychowawcza mająca na celu pomoc w procesie nauczania i wychowania prowadzących do utrzymania prawidłowego rozwoju.

Rewalidacja [Władysław Dykcik] - długotrwała działalność terapeutczno-wychowawcza wobec jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości (wielostronna stymulacja, opieka, nauczanie i wychowanie)

Resocjalizacja [Dykcik]: proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych i prawnych wynikające ze strony osobowości wychowanka, w jego antagonistyczno-destrukcyjnego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych. Polega ona na stosowaniu różnych regulaminowych środków poprawczych i metod wychowawczych (psychotechniki, socjotechniki, kulturotechniki, edukacja, praca w warunkach izolacji, pobyt w środowisku otwartym i półotwartym pod nadzorem kuratora sądowego).

Przemiany modelu pedagogiki specjalnej [Kazimierz Zabłocki]

• od nauczania niewidomych, głuchych, upośledzonych umysłowo do nauczania i wychowania dzieci o różnych niepełnosprawnościach

• od formułowania celów specjalnych po utożsamianie ich z celami edukacji jako takiej

• od różnicowania uczniów ze względu na stopień niepełnosprawności do dostrzegania ciągłości zachowanych sprawności i ich różnic ilościowych

• od specjalnych metod pracy do metod właściwych dla różnych dzieci z różnymi odchyleniami

• od koncentracji na dysfunkcjach do dostrzegania złożoności osiągnięć szkolnych we współpracy z zespołem rehabilitacyjnym i rodzicami

• od kształcenia dzieci do kształcenia permanentnego

• od wąskich programów przedmiotów szkolnych po przygotowanie do funkcjonowania społecznego

• od nauczania jednorodnie niepełnosprawnych do nauczania osób z niepełnosprawnościami złożonymi

• od medykalizacji do wykorzystywania procesów społecznych, kulturowych, technicznych, prawnych

• od segregacji i izolacji do integracji i normalizacji we wszystkich przejawach życia indywidualnego.

Paradygmaty pedagogiki specjalnej [Irena Obuchowicz] (poznawanie świata, kolejne kroki)

• biograficzne ujmowanie niepełnosprawności (dynamika integracyjn0-społeczna wypierająca medykalizację)

• wspieranie pozytywnego myślenia i ukierunkowania życiowego niepełnosprawnych (od koncentrowania uwagi na dysfunkcjach do poszukiwania szans)

• autorewalidacja (samorealizacja)

• pomaganie pomagającemu (poszukiwanie nowych metod pracy)

• podmiotowość u podstawy doboru bodźcowania

• profilaktyka i integracja w rodzinie

• antystygmatyzacja

• pojęciowy (zasadzony na wielorakim interpretowaniu i definiowaniu terminów)

• zignorowana seksualność niepełnosprawnych

• egzystencjonalny (powiązany z partycypacją w życiu społeczeństwa

brak chyba Zasady Wolfa - nieczytelne zdjęcie

[John Baker, Gery Goden]

„Dzieci uczące się w szkołach specjalnych osiągają pozycję i godność, do której mogłaby z trudem aspirować w zwykłych szkołach powszechnych”

[Grzegorz Szumski]

„Niska samoocena, wysoki lęk szkolny i społeczna izolacja w grupie rówieśniczej są (niestety) także udziałem wielu dzieci sprawnych, nikt jednak nie proponuje, aby z tych powodów pozbawić je prawa do uczęszczania do szkół powszechnych.”

„Charakterystycznym dla pedagogiki specjalnej sposobem myślenia, zgodnie z którym istnieje szczególna grupa uczniów (niepełnosprawnych), wymagających jakościowo odmiennych sposobów i treści nauczania, co implikuje potrzebę tworzenia odrębnej przestrzeni kształcenia w postaci szkół i klas specjalnych, jest ze swej istoty antyintegracyjny. Warto przy tym podkreślić, że potrzeba tworzenia segregacyjnych form kształcenia nie jest jądrem tego rozumowania, a jedynie jego logicznym zakończeniem! Dokąd one nie zostaną poddane rewizji jego postawy, kształcenie integracyjne musi jawić się przede wszystkim jako sytuacja w której niepełnosprawni stają się uczniami szkoły, mimo że szkoła ta nie jest w stanie zapewnić im właściwych warunków kształcenia.

Zadania rewalidacji [Maria Grzegorzewska 1964]

• poznawanie jednostki i jej rozwoju

• dostosowanie rewalidacji do typu układu nerwowego dziecka

• poznanie stanu jego potrzeb

• uwzględnienie wpływów środowiskowych

• podnoszenie progów frustracji

• kształtowanie pozytywnej motywacji

• dostosowanie rewalidacji do możliwości dziecka

• oddziaływanie kompensacyjne, korygujące, usprawniające i dynamizujące

• respektowanie praw wyższych czynności nerwowych

• kształtowanie właściwych warunków emocjonalnych

• rozwijanie I i II układu sygnałowego

• kształtowanie stereotypów dynamicznych i procesów korowych

• racjonalna selekcja wychowanków

• liczenie się ze swoistością każdego typu odchylenia

Zasady rewalidacji [Janina Dobroszewska]

• indywidualizacja oparta na znajomości potrzeb i możliwości danego dziecka implikująca bliski osobisty kontakt z wychowankiem

• stałe i wielostronne powiązanie nauczania z wychowaniem i pracy manualnej z aktywnością poznawczo-emocjonalną

• środowisko wychowawcze buduje atmosfer wyzwalającą opartą na zaspokojeniu potrzeb bezpieczeństwa oraz zapewnieniu każdemu możliwości odniesienia sukcesu

• nadrzędnym celem jest kształtowanie skłonności poznawczych oraz usprawnienie tego poznania i wywoływanie właściwych postaw czynnych wobec rzeczywistości i dopiero w dalszej kolejności na tej podstawie wyuczenie technik szkolnych

14,2% osób niepełnosprawnych w Polsce (co 7 polak)

• znajomość fizjologiczno-psychologicznych podstaw procesu nauczania

„Do czynności przygotowawczych akcji rewalidacyjnej należy wstępne organizowanie sytuacji wychowawczo-terapeutycznej, które byłoby normowaniem aktualnych (czasem chwilowych, czasem utrwalonych)

---