System percepcyjno-motoryczny Kepharta
Metoda Kepharta jest stosowana wobec dzieci wykazujących zaburzenia rozwoju percepcyjno-motorycznych w wieku przedszkolnym, a w wieku szkolnym - powstających na tym podłożu trudności w czytaniu i pisaniu.
Główne założenia metody N.C. Kepharta
Kephart twierdzi, że dzieci muszą rozwijać się poprzez różnorodne ćwiczenia praktyczne. Dziecku od najmłodszych lat powinno manipulować rzeczami i własnym ciałem. Właśnie przez manipulowanie rzeczami i własnym ciałem dziecko udoskonala swój mechanizm percepcyjno-motoryczny, uczy się kojarzyć dane sensoryczne z ruchowymi, jest to ważne, gdyż pozwoli to manipulacjach przyszłości sprostać różnorodnym wymaganiom sytuacji. W tych manipulacjach musi wypróbować wszystkie możliwe reakcje mięśniowe, do których jest zdolne.
Podstawowym wzorcem ruchowym, stanowiące podłoże dla kształtowania się wszystkich innych wzorców ruchowych jest postawa ciała. Z poczucia równowagi rozwija się drugi istotny mechanizm neuromięśniowy-lateralizacja. Dzięki poprzez doświadczenie ruchu obu stron ciała dziecka dochodzi do rozpoznawania prawej i lewej strony ciała oraz przypisuje każdej z nich pewne, różniącej je właściwości.
Czynności percepcyjne i czynności motoryczne muszą być traktowane jak jedność percepcyjno-motoryczna. Ono obejmuje:
- odbiór
- integrację,
- przekazywanie
- sprzężenie bodźców-implusów nerwowych.
Zdaniem Kepharta nie należy rozdzielać dwóch procesów:
- odbioru wrażeń zmysłowych ( doznań percepcyjnych),
- przekazywania impulsów nerwowych (reakcje ruchowe).
Jeśli którykolwiek z tych procesów przebiega nieprawidłowo, to dziecko może przeżywać trudności w nauce. Dlatego Kephart uważa, że trzeba kształcić zarówno zdolności percepcyjne i jak motoryczne oraz specjalną uwagę poświęcić sprzężenia zwrotnemu, czyli połączeniu tych procesów.
Rozpoznawanie zaburzeń rozwoju percepcyjno-motorycznego
Integralną częścią systemu percepcyjno-motorycznego Kepharta jest opis szeregu zadań pozwalających obserwować percepcyjno-motoryczne zachowanie dziecka 6-9 letniego, aby w razie stwierdzenia opóźnień rozwojowych zastosować odpowiednie ćwiczenia.
1. Rozpoznawanie zaburzeń rozwoju percepcyjno- motorycznego u dzieci.
Skala ocen - zestaw zadań ustalonych przez autora obejmuje:
na równoważni (posuwanie się do przodu, do tyłu, bokiem)
skakanie (skoki obiema nogami, na prawej nodze, na lewej,
przeskakiwanie z jednej nogi na drugą i przeskakiwanie)
rozpoznawanie części swojego ciała (np. dotknij swojego nosa, ucha itp.)
naśladowanie ruchów ( ramion jednostronnych, obustronnych i ruchów
krzyżujących się)
ćw. z przeszkodami ( przejście nad przeszkodą, pod - przeszkoda sięga
kolan)
„orły na śniegu” (ruchy ramion i nóg w pozycji leżącej, na polecenie
terapeuty)
„chodzenie po kamieniach” (dziecko chodzi po ułożonych 10
kwadratach czerwonych i 10 czarnych- lewą nogą po czerwonych i
prawa po czarnych)
tablica szkolna ( rysowanie koła, linii poprzecznych, poziomych)
wodzenie oczami (poziome, pionowe, po przekątnych, koliste)
wzrokowa znajomość kształtów (przerysowanie prostych figur
geometrycznych)
testy Krausa-Webera (mierzą minimalną sprawność mięśniową)
2. Ćwiczenia usprawniające rozwój percepcyjno- motoryczny.
Zestaw ćwiczeń stymulujących rozwój percepcyjno-motorycznych dziecka nawiązuje się do czterech głównych grup:
- ćwiczenia przy tablicy szkolnej
- ćwiczenia sensoryczno-motoryczne
- ćwiczenia kontroli wzrokowej
- ćwiczenia percepcji kształtów
Początkowe ćwiczenia należy dostosować do aktualnego poziomu sprawności dziecka. Zacząć nieco poniżej aktualnego poziomu dziecka. Gdy opanuje wykonywanie ćwiczeń prostych, dopiero przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych. Ćwiczenia wymagające bardziej skomplikowanych sprawności powinny być poprzedzone ćwiczeniami bardziej podstawowych sprawności.
Przykładowe ćwiczenia przy tablicy szkolnej:
zabawa zegarowa ( jednoczesne zorientowanie obu części ciała na określony kierunek ruchu. Ruchy jednoczesne i niezależne od siebie. Przy tablicy jest 8 ponumerowanych punktów na obwodzie koła ok. 45 cm. Przemieszczanie rąk na podanych cyfrach na inne podane przez nauczyciela.
- ruch przeciwstawny ( P na 7 i L na 3- obie na 0)
- ruch od środka na zewnątrz ( P i L na 0 - P na 3 i L na 7)
- ruch równoległy (P na 7 i L na 0 - P na 0 i L na 3)
- ruch wzdłuż linii przecinających się (L na 7 i P na 1 - L na 0 i P na 0)
- ruch krzyżowy (L na 7 i P na 0 - L na 0 i P na 1)
Przykładowe ćwiczenia sensoryczno-motoryczne:
Równoważnia- posuwanie się do przodu, do tyłu, bokiem, zawracanie i odbijanie się
Przykładowe ćwiczenia kontroli wzrokowej:
Wodzenie oczami - przesuwanie celu przed dzieckiem, który dziecko śledzi wzrokiem. Może być wodzenie poziome, pionowe, po przekątnych, koliste, ćwiczenie jednego oka.
Przykładowe ćwiczenia percepcji kształtów:
Łamigłówki (układanki)- pocięte obrazki na części w której dziecko ma zadanie złożyć w całości.