kontraktem międzynarodowym.
Stosowane prawo |
Istotne jest by w kontrakcie ustalić kompetentny sąd i stosowane prawo, podczas rozstrzygania ewentualnych sporów. Naturalne jest preferowanie sądu i prawa obowiązującego w Polsce. Gdy to jest niemożliwe warto zasięgnąć porady prawnika.
Złożoność zagadnień związanych z rozstrzyganiem międzynarodowych konfliktów handlowych spowodowała, że powstało na świecie wiele instytucji proponujących różne konwencje unifikujące reguły handlu międzynarodowego. Warto poznać konwencje do których należy Polska.
Przed podpisywaniem kontraktu międzynarodowego warto skorzystać z kontraktów typowych. Zostały one opracowane przez międzynarodowe instytucje jak : Międzynarodowa Federacja Inżynierów Doradców, Międzynarodowa Izba Handlowa, Konferencja Narodów Zjednoczonych dotycząca handlu i rozwoju, Komisja Narodów Zjednoczonych dotycząca międzynarodowego prawa handlowego.
Obowiązkowym podręcznikiem w handlu zagranicznym są Incoterms, które definiują terminy handlowe, powszechnie znane jako FAS, FOB, CIF. Incoterms stale są przystosowywane do praktyki dnia codziennego, uwzględniając poziom współczesnej informatyki, zmiany środków transportu, etc...
Spór |
Przed podpisaniem kontraktu warto pomyśleć o sposobie rozstrzygnięcia ewentualnych sporów. Istnieją trzy metody rozstrzygania sporów, powstałych w trakcie realizacji kontraktu międzynarodowego:
mediacja,
międzynarodowy arbitraż,
proces sądowy.
Podstawowe różnice pomiędzy arbitrażem a procesem sądowym:
Sąd rozstrzyga spór w wyniku skierowania sprawy przez strony kontraktu. Procedura arbitrażowa może być uruchomiona wyłącznie wtedy gdy w kontrakcie została wyrażona wola stron do rozstrzygnięcia sporu drogą arbitrażu.
Strony sporu nie mogą wyznaczyć sędziego ale mogą określić osobę arbitra.
Strony mogą wyznaczyć arbitra w dowolnym kraju świata. W przypadku procedury sądowej, spór strony polskiej z firmą z Montrealu przebiega w sądzie montrealskim, gdy wniosek do sądu skieruje strona polska i w Warszawie, gdy wniosek skierują Kanadyjczycy.
Istnieją dwa rodzaje arbitrażu:
Arbitraż instytucjonalny.
W tym przypadku strony wskazują konkretny sąd arbitrażowy, z jego własną procedurą postępowania. Na przykład: sąd arbitrażowy przy Międzynarodowej Izbie Handlowej. Większość sądów arbitrażowych proponuje własną klauzulę arbitrażową, która powinna być wpisana do kontraktu.Ad hoc.
W przypadku arbitrażu ad hoc strony powinny same sformułować etapy procedury arbitrażowej i zapisać w kontrakcie stosowną klauzulę. Pewną wskazówkę mogą stanowić reguły arbitrażowe określone przez Komisję Międzynarodowego Prawa Handlowego Narodów Zjednoczonych, zapisane w 1976 roku.
Istnieją następujące różnice pomiędzy arbitrażem a mediacją:
Podczas mediacji neutralny mediator stara się rozstrzygnąć spór.
Strony zawsze mogą spróbować mediacji, pomimo, że nie zostało to nigdzie zapisane.
Wyrok mediatora nie ma siły wykonawczej, na poziomie międzynarodowym. Strona zwycięska procedury arbitrażowej może natomiast zwrócić się do sądu o wykonanie wyroku.
Mediator stara się sprawiedliwie rozstrzygnąć spór. W procedurze arbitrażowej wyrok oparty jest na prawie.
Sukces mediacji bazuje na dobrej woli stron.
Często kontrakty przewidują rozstrzyganie sporów w dwóch etapach: mediacja, arbitraż.
Koszty procedury arbitrażowej obejmują: wynagrodzenie i koszty arbitrów, koszty ekspertów powołanych przez trybunał arbitrażowy, koszty doradców stron oraz koszty administracyjne sądu arbitrażowego. W przypadku arbitrażu międzynarodowego koszty wahają się w granicach 5 - 20% wartości sporu. Często odpowiednia prowizja wymagana jest na początku sporu. Jej wysokość może być ustalona w formie procentu od kwoty sporu lub na bazie godzinowej. Gdy jedna ze stron nie chce zapłacić swojej części, druga strona musi pokryć całość wymaganej prowizji. W arbitrażu międzynarodowym strona zwycięska uzyskuje całkowity bądź częściowy zwrot poniesionych kosztów arbitrażowych.
Uzgadniając klauzulę arbitrażową nie należy jej kopiować z innego kontraktu. Trzeba sprawdzić, w konkretnym sądzie arbitrażowym, czy klauzula została dobrze zredagowana. Klauzula arbitrażowa powinna być prosta i precyzyjna. Zazwyczaj klauzule nazbyt szczegółowe są niewykonalne.
Generalnie koszty arbitrażu lub mediacji są niższe od postępowania sądowego. Wyroki sądu arbitrażowego są zazwyczaj szybsze od sądowych. Arbitraż zapewnia zdecydowanie większą dyskrecję. Arbiter, w przypadku tak zapisanej woli stron, może orzec wyrok bardziej w oparciu o sprawiedliwość niż prawo, co daje większą elastyczność decyzyjną. Wyboru arbitra dokonują obie strony. Arbitrem może być sędzia, dziennikarz, księgowy bądź trybunał mieszany. W praktyce międzynarodowej stosowane są postępowania arbitrażowe przyśpieszone, których koszty są niższe.
Zalecane jest umieszczenie w kontrakcie klauzuli kompromisowej, przewidującej mediacje stron w przypadku konfliktu. Ważne jest by odróżnić mediację od arbitrażu. W przypadku mediacji strony wybierają osobę trzecią, która rozstrzygnie spór. Taka klauzula nie wyklucza rozstrzygnięć sądowych lub przez arbitraż. Za rozwiązaniem "mediacyjnym" przemawiają niższe koszty. W przypadku arbitrażu należy opłacić adwokatów i arbitrów. W przypadku rozstrzygnięć sądowych adwokaci często są opłacani przez państwo. Jednakowoż, w przypadkach technicznych, arbitraż gwarantuje szybsze rozstrzygnięcie, trafniejszy wyrok i większą dyskrecję od sądu.
Na świecie istnieje ponad 100 sądów arbitrażowych. Przydatne strony:
http://www.arbiter.wipo.int
Centrum arbitrażowe przy Międzynarodowej Organizacji Własności Intelektualnej,http://www.worldbank.org
Międzynarodowe centrum rozstrzygania sporów inwestycyjnych,http://www.crcica.org.eg
Regionalne Centrum Arbitrażowe w Kairze,http://www.cietac.org
Chińska Międzynarodowa Komisja Arbitrażu Ekonomicznego i Handlowegohttp://www.iccwbo.org
Sąd arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej.http://www.chamber.se
Instytut Arbitrażu Sztokholmskiej Izby Handlowej.http://www.adr.org
Międzynarodowe Centrum Rozwiązywania Sporów Amerykańskiego Związku Arbitrażowego.http://www.lcia-arbitration.com
Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy w Londyniehttp://www.arbiter.wipo.int
Centrum Arbitrażu i Mediacji Światowej Organizacji Własności Intelektualnej.http://www.worldbank.org
Światowe centrum rozstrzygania sporów inwestycyjnych,http://www.jurisint.org
Więcej informacji:
Związek Awokatów Polskich
Naczelna Rada Adwokacka
Swiętojerska 16
00-202 Warszawa
Tel.: (48) 22 635 40 62
Fax: (48) 22 635 27 09
E-mail: nar@adwokatura.org.pl
Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie
ul. Trębacka 4
00-074 Warszawa
Tel.: (22) 827 47 54 / (22) 827 94 01
URL: http://www.sad-arbitrazowy.pl/
E-mail: mailto:info@sad-arbitrazowy.plMiędzynarodowy Instytut Mediacji i Arbitrażu
Ul. Parkowa 25
51-616 Wrocław
tel. 71 34 88 120
fax 71 34 88 116
Więcej informacji: Informacje/Eksport/Prawo: Alternatywne metody rozwiązywania sporów.
Oferta |
Należy rozróżnić zaproszenie do negocjacji i ofertę. Oferta wyszczególnia niezbędne warunki umowy i w momencie ich zaakceptowania przez dostawcę staje się kontraktem. Zaproszenie do negocjacji może mieć formę ogłoszenia w prasie, nie precyzującego warunków sprzedaży.
Czas trwania oferty
|
|
|
|
Oferta powinna precyzować termin ważności, gdyż systemy prawne różnie go interpretują, gdy nie jest sprecyzowany.
Miejsce i data kontraktu
|
|
|
|
Jeżeli kontrakt został zawarty drogą akceptacji oferty, należy jasno określić miejsce i czas jego zawarcia. Prawo w jednych krajach uznaje za czas zawarcia kontraktu moment akceptacji oferty, a w innych otrzymanie takiego zobowiązania przez oferenta.
Przygotowanie negocjacji
|
|
|
|
Strony przystępujące do negocjacji powinny działać w sposób poważny i lojalny. Jeśli ktoś prowadzi negocjacje równolegle, w celu uzyskania lepszych warunków kontraktu, powodując tym udowodnioną szkodę jednego z partnerów, podlega odpowiedzialności sądowej.
Kontrakty możemy podzielić na relatywnie proste i kompleksowe, w których uczestniczy wiele podmiotów gospodarczych, a pośrednio poddostawcy. Jeśli kontrakt jest złożony strony przygotowują protokół, który strukturyzuje przebieg negocjacji i jest kontraktem negocjacyjnym. Kontrakt negocjacyjny może być zerwany przez każdą ze stron, jednak jego istotne mankamenty stanowią błąd kontraktowy i mogą być sankcjonowane przez sąd.
Przygotowanie kontraktu |
Podpisanie kontraktu z partnerem zagranicznym powinno być dobrze przygotowane. Kontrakt powinien stanowić rezultat jasno określonej strategii i celów firmy. Dobrze jest również określić potencjał partnera, sprawdzić umocowania prawne negocjatorów i poznać kraj partnera. Takie działania umożliwiają określenie ryzyka i lepsze opracowanie strategii negocjacji.
Kontrakt |
Należy jasno określić przedmiot uzgodnień kontraktowych, gdy kontrakt składa się z kilku ofert i kontr-ofert. Rozwiązanie, w takim przypadku, zależy od prawa stosowanego do oceny kontraktu. W jednych krajach liczą się klauzule identyczne w ofercie i kontr-ofercie oraz klauzule ofertowe, które w kontr-ofercie nie zostały odrzucone, w innych krajach liczą się klauzule z ostatniej oferty, zaakceptowane bez zastrzeżeń.
Kontrakt handlowy traktowany jako umowa kupna ? sprzedaży może być zawarty w formie jedno ? lub wielodokumentowej. Kontrakt jednodokumentowy jest to umowa sporządzona w formie jednego aktu prawnego zawierającego wszystkie warunki wzajemnych świadczeń. Przygotowany jest przynajmniej w dwu egzemplarzach, które podpisują obaj kontrahenci. Najczęściej kontrakty jednodokumentowe zawierane są wtedy gdy kontrahenci prowadzą bezpośrednie negocjacje, w czasie których uzgadniają poszczególne klauzule kontraktu. Pozwala to na precyzyjne i jednoznaczne uzgodnienie wszystkich warunków, również specyficznych, dotyczących przykładowo dostaw sprzętu inwestycyjnego, gdzie konieczne jest dokonanie uzgodnień dotyczących przykładowo montażu, uruchomienia, szkolenia obsługi itd.
Kontrakt wielodokumentowy składa się zasadniczo z oferty, zamówienia i potwierdzenia zamówienia. Po otrzymaniu oferty następują z reguły między stronami pertraktacje, w wyniku których zostają sprecyzowane warunki w zamówieniu przyjmującego ofertę. Oferujący potwierdza je następnie, co oznacza zawarcie kontraktu. Kontrakty wielodokumentowe stosowane są zwykle w przypadku dostaw towarów nieinwestycyjnych, mniej skomplikowanych, dostarczanych sukcesywnie, gdzie zamówienia noszą znamiona powtarzalności. Zwykle negocjacje kontraktowe dotyczą tu najistotniejszych elementów i klauzul kontraktowych, pozostałe umieszczone są na rewersie druku potwierdzenia zamówienia, z którymi zainteresowana strona powinna się oczywiście zapoznać, dokonać ich akceptacji lub uzgodnić z kontrahentem wprowadzone w tym względzie zmiany. Naniesione zmiany wymagają parafowania przez kupującego i sprzedającego. Wszelkie załączniki do kontraktu, specyfikacje techniczne, dokumentacje itp. powinny być zaopatrzone w stwierdzenie, że stanowią integralną część kontraktu. W praktyce kontaktów handlowych między firmami polskimi i niemieckimi występują obie formy kontraktów, częściej stosowane są jednak kontrakty wielodokumentowe. Ze względu na formę zawarcia możemy podzielić kontrakty na zawarte w formie pisemnej, telegraficznej i ustnej. Kontrakty zawierane w formie ustnej i telegraficznej są prawnie obowiązujące, jednakże praktyka wskazuje na konieczność potwierdzenia ich w formie pisemnej. Pozwala to na uniknięcie ewentualnych niejasności mogących prowadzić do powstawania sporów w trakcie realizacji transakcji.
Zasadnicze warunki kontraktu
Prawidłowo skonstruowany kontrakt składa się zasadniczo z trzech istotnych zbiorów warunków (klauzul). Są to klauzule podstawowe odnoszące się do przedmiotu kontraktu i określające rodzaj, gatunek jakość i kondycję towaru, opakowania, ceny, terminu dostawy, warunków płatności odbioru. Klauzule uzupełniające dotyczą kar umownych, siły wyższej, reklamacji i arbitrażu. Klauzule o charakterze formalno porządkowym dotyczą nazwy i adresów stron zawierających kontrakt, daty i miejsca sporządzenia kontraktu, ewentualnych numerów ewidencyjnych. Prawidłowo skonstruowany jednodokumentowy kontrakt z kontrahentem niemieckim importowy lub eksportowy powinien zawierać wyszczególnione powyżej elementy. Kontrakt wielodokumentowy w potwierdzeniu zamówienia oznaczającym zawarcie kontraktu powinien również zawierać wyżej wymienione elementy, część z nich uwzględniona będzie w warunkach standardowych na rewersie druków potwierdzenia zamówienia.
Towar
Kolejność klauzuli kontraktowych nie jest nigdzie jednoznacznie określona, z wyjątkiem kontraktów typowych, zazwyczaj jednak na pierwszym miejscu umieszczana jest klauzula określająca jego przedmiot. Określenie przedmiotu kontraktu może być różnorodne w zależności od jego charakteru, powinno być jednak precyzyjne i zawierać wszelkie o nim dane wykluczające jakiekolwiek wątpliwości natury technicznej i jakościowej. Zasadniczo zalecane jest na rynku niemieckim stosowanie poniższego, przyjętego w handlu międzynarodowym schematu:
? przy towarach giełdowych podaje się jego nazwę i standard. Przy towarach sprzedawanych na podstawie próbki stanowią one integralną część kontraktu, a towar sprzedany lub kupiony według próbki powinien być pod względem składników jakościowych co najmniej tak dobry, jak to wykazuje próbka;
? przy obrocie towarami pochodzenia roślinnego stosowane są dodatkowe określenia ustalające kondycje towaru w chwili jego wyładunku na miejscu przeznaczenia;
? towary konsumpcyjne oraz sprzęt inwestycyjny określane są zwykle w kontrakcie w sposób opisowy, często wymagane jest dodatkowo dołączenie specyfikacji bądź dokumentacji technicznej, atestów technicznych lub dopuszczeniowych.
Opakowanie towaru
W formułach handlowych Incoterms ustala się, że towar powinien być opakowany w opakowanie zwyczajowe ? o ile więc w kontrakcie nie wymieniono szczegółowo cech opakowania, oznacza to, że strony przyjmują postanowienia zawarte w formułach handlowych. Niezbędna jest więc znajomość zwyczajów dotyczących danej dziedziny obrotu.
Ilość towaru
Uważa się, że ilość towaru powinna być oznaczona w kontrakcie w sposób ścisły i nie budzący wątpliwości, jednakże w niektórych dziedzinach obrotu, zwłaszcza w handlu towarami masowymi przyjmuje się zwyczajowo dopuszczalność pewnego odstępstwa od tej zasady stosując procentowe określenie od .. do.
Cena kontraktowa towaru
Cena towaru ustalana w kontrakcie wymieniana jest zwykle łącznie z formułą handlową, która określa zakres obowiązków sprzedawcy i nabywcy.
Uzgodniona cena obejmować może oprócz ceny samego towaru przykładowo koszty transportu, koszty ubezpieczenia, koszty cła występujące w różnych konfiguracjach. Zestaw poszczególnych klauzul z jednoznaczną ich interpretacją w handlu międzynarodowym umieszczony jest w przepisach Incoterms, których najnowsze wydanie datuje się z roku 1990. Incoterms regulują dokładnie zobowiązania stron odnośnie dostawy i odbioru, ponoszenia ryzyka, rozkładu kosztów transportu i ubezpieczenia jak również dokumentów i świadectw pochodzenia towarów. Zasady te odnoszą się w pełni do stosunków handlowych między firmami polskimi i niemieckimi. Eksporter lub importer polski może zapoznać się dokładnie z tymi przepisami, o ile nie są mu znane lub rozpoczyna dopiero działalność w zakresie handlu międzynarodowego, w Krajowej Izbie Gospodarczej lub jej terenowych oddziałach na terenie kraju. Generalnie najczęściej stosowane są w obrocie handlowym polsko-niemieckim takie formuły handlowe jak: Ex works, FOR/FOT, FOB, Cand F, CIF. W przypadku negocjowania i podpisywania długoterminowych kontraktów eksportowych istotnym jest umieszczenie klauzuli rewizji cen w okresach umownych i zasad rewizji cen. Zakłada się, że cena towaru wyrażona będzie w walucie (DM), będącej jednocześnie walutą płatności. O ile strony odstępują od tej zasady, koniecznym staje się umieszczenie klauzuli kursowej.
Ustalając ceny należy również brać pod uwagę możliwość udzielenia lub otrzymania z konta tj. procentowego upustu od ceny w zamian za zapłatę gotówkową lub zapłatę w terminie wcześniejszym niż ustalony dla ostatecznego uregulowania płatności. W obrocie międzynarodowym, w tym z rynkiem niemieckim istnieje również możliwość udzielenia lub otrzymania towaru o jakości nieco gorszej niż oznaczona w kontrakcie lub gdy mogą nastąpić naturalne ubytki dostarczonego towaru.
Źródło: Instytut Koniunktur i Cen HZ CIR Rynek Niemiecki nr 10/2000
Wyszukiwarka