ĆWICZENIA
Zaliczenie:
● praca [ do 17.12], konspekt do 27.10+email, przypisy, bibliografia, na podstawie metod i technik+ parnasa;
● kolokwium zaliczeniowe;
● aktywność.
J.G.Frazer [ XIX-XX wiek ]- jako pierwszy uzyskał tytuł profesora antropologii. Zajmował się społecznościami tradycyjnymi. Wartościował się jako kogoś lepszego. Sformułował tezę, że socjo bada nowoczesne społeczeństwa, a antropologia pierwotne. Tak jak Comte, Spencer i Tylor był ewolucjonistą:
● postęp jest konieczny;
● procesywizm;
● finalizm;
● progresywizm;
● determinizm;
● jednokierunkowość[ wszystkie społeczności rozwijają się w jednym kierunku ];
● jendoliniowość [ jeśli w jednym kierunku rozwija się system polityczny, to w tym samym kierunku rozwija się np. religia i wszystkie inne dziedziny życia społecznego ];
● fatalizm;
● endogenność rozwoju społecznego tak jak u Comte'a napędza świadomość społeczna, u Durkheima była to moralność;
● uniformizm- ludzie wszyscy są tacy sami;
● czynniki egzogenne- hamujące rozwój, stąd różnice między społeczeństwami zachodnimi a pierwotnymi;
● metoda badawcza[ !!! kolos ]- ewolucyjno-porównawcza, był antropologiem gabinetowym, badał teksty historyczne, pamiętniki podróżnicze, materiałem dla niego były przeżytki kulturowe, jako pierwszy dokonał analizy porównawczej;
● odbierał praktyczne myślenie społecznościom tradycyjnym;
● etapy społeczeństwa:
- etap magiczny- człowiek na równi bogom, immanentnym wobec świata, człowiek jest nieograniczony, wystarczy, że poczaruje, a bogowie go usłuchają
[ u Comte'a np. pierwszym etapem była religia ];
- etap religii- bóg jest transcendentny, pojawiają się modlitwy błagalne, dziękczynne;
- etap naukowy- człowiek odzyskuje samoświadomość, że ma władzę, o ile jest nauka, zatem nauka pozwala mu panować nad wieloma rzeczami, ale też w wielu aspektach go ogranicza, bo praw logicznych świata nie da się przełamać, człowiek ma potencjał do tego by zmienić świat.
● magia sympatyczna- więź między przedmiotami:
- magia homoepatyczna [ prawo podobieństwa ];
- magia przenośna [ prawo styczności ].
Tekst do ćwiczeń 1.
J.G.Frazer “Złota gałąź”
rozdział III: Magia sympatyczna
Magia- fałszywy system praw przyrody [ magia teoretyczna ], zespół fałszywych wskazówek postępowania [ magia praktyczna ], fałszywa nauka i zawodna sztuka. Prymityw praktykujący magię zna jedynie jej stronę praktyczną, nie analizuje procesów myślowych, magia jest dla niego sztuką, nie nauką. Dla niego idea nauki w ogóle nie istnieje. Nauką zajmują się ci, którzy trudnią się filozofią, przeprowadzają oni granicę między fałszywą nauką, a nieprawną sztuką. Błędami rodzajów magii są ich założenia. Obie gałęzie magii [ magia homoepatyczna i magia przenośna ] często się łączą. Obie można ująć pod ogólnym terminem magii sympatycznej [ obie zakładają, że rzeczy wpływają na siebie na odległość na skutek pewnego tajnego powinowactwa, a impulsy przekazywane są przez niewidzialny eter ].
Magia sympatyczna[ prawo powinowactwa ]:
● magia homoepatyczna[ prawo podobieństwa ];
● magia przenośna [ prawo styczności ].
Myślenie, na którym opiera sie magia, charakteryzują dwa prawa, które często się łączą, mają uniwersalne zastosowanie i nie ograniczają się do działania ludzi:
● prawo podobieństwa- podobne powoduje podobne, skutek jest podobny do przyczyny. Czary oparte na tym prawie nazywamy magią homoepatyczną [ naśladowczą, mimetyczną ] - te same zasady, które stosuje się w magii, rządzą przyrodą nieożywioną. Opiera się ona na związku idei przez podobieństwo. Może być ona stosowana samodzielnie, ale i z magią przenośną.
- wizerunki:
Indianie północnoamerykańscy- rysują postać na piasku, popiele, czy glinie i nakłuwają podobiznę, w ten sam sposób w tym czasie krzywdzona jest osoba;
Indianie z plemiona Odżibwejów- wizerunek wystrugany z drzewa- przekłuwa igłą w serce lalki lub głowę, wtedy wróg odczuwa tam ból. Jeśli chce zgładzić wroga- musi zakopać laleczkę wypowiadając magiczne słowa;
Batacy na Sumatrze-kobieta bezpłodna pragnąca mieć potomstwo sporządzała z drzewa wizerunek dziecka i trzymała go na swym łonie, wierząc, że dzięki temu spełni się jej życzenie;
na archipelagu Babar- bezpłodna kobieta sporządza lalkę z czerwonej bawełny i trzyma ją, jakby karmiła piersią oraz prosi ojca dużej ilości dzieci, by wstawił się u boga słońca Upulero. Ten trzyma kurę za nogi nad głową kobiety i mówi “ o Upulero!zrób użytek z kury!”potem zabija kobietę i pyta czy zjawiło się dziecko, kobieta odpowiada, że tak. Potem chodzi po wsi i się tym chwali, a przyjaciele jej gratulują;
u Dajaków na Borneo- dwóch czarowników, jeden racjonalnie układa kobietę do porodu, drugi w innym pomieszczeniu naśladuje poród przesuwając sobie duży kamień, jako dziecko;
- inne porody,czy adopcje:
u Berawanów z Sarawaku- gdy kobieta adoptuje dorosłego mężczyznę lub kobietę, siada na podwyższeniu pokrytym materiałem, adoptowana osoba musi przeczołgać się od tyłu pomiędzy jej nogami, gdy ta osoba pojawia się z przodu uderza się ją pachnącym kwiatem palmowym, przywiązuje do kobiety [ prawo styczności ], związani matka i adoptowana osoba przechodzą przez cały dom;
● prawo styczności[ kontaktu, przenośności ]- rzeczy, które kiedyś pozostawały w styczności ze sobą, działają na siebie nawet, gdy kontakt fizyczny został zerwany. Czary oparte na tym prawie, to magia przenośna. Opiera się ona na związku idei przez bliskość. Zazwyczaj posługuje się też zasada homeopatii.
- okaleczanie lub zabijanie przez wizerunki:
Indianie peruwiańscy- lepili wizerunki z tłuszczu wymieszanego ze zbożem, po czym spalali jest na drodze, po której dana osoba miała przechodzić- nazwano to paleniem duszy;
- porody i adopcje:
u Berawanów z Sarawaku- adopcja- wiązanie;