|
|
|
|
|
EPOS- rozbudowany utwór, ukazujący dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów rzucone na tło wydarzeń ważnych dla danego społeczeństwa. Homer, Iliada
|
Pieśń - organizacja stroficzna, powtarzająca uporczywie ten sam układ wersów zwrotki, tendencja do wyrazistej rytmizacji, liczne paralelizmy leksykalne i powtórzenia. Częste posługiwanie się refrenem, skłonność do paralelizmu składniowego i prostej organizacji syntaktycznej.
Oda - stroficzny najczęściej o charakterze pochwalno panegirycznym lub dziękczynnym, utrzymany w patetycznym stylu opiewający wybitną postać, wydarzenie, uroczystość, instytucję, czy wzniosłą ideę.
Elegia żałobna - pieśń lamentacyjna śpiewana podczas pogrzebu (była także miłosna, wojenna, polityczna, biesiadna, dydaktyczna…)
Sielanka, idylla, bukolika, ekloga - utwór tematycznie związany z życiem pasterzy, rolników, rybaków itp. Mające postać lirycznego monologu, poprzedzonego lub przeplecionego opisem lub dialogiem. Teokryt
Epigramat - zwięzły, o charakterze aforystycznym, dowcipny, zamknięty wyrazistą i zaskakującą puentą, często o charakterze satyrycznym. Simonides, Kallimach.
Epicedium - pieśń żalobna śpiewana przy łożu zmarłego, wyrażająca żal z powodu jego śmierci.
Epitafium - krótki napis nagrobkowy, najczęściej wierszowany, utwór sławiący zmarłego utrzymany w stylu takiego napisu.
Epitalamium - pieśń weselna wysławiająca nowożeńców; utwór panegiryczny napisany z okazji ślubu. (później Krzycki)
Bajka - krótka powiastka dydaktyczna o zwierzętach, ludziach, roślinach, rzadziej przedmiotach. Zaiwra moralne pouczenie wypowiedziane wprost lub dobitnie zasugerowane, Rodzaj przypowieści na temat uniwersalnych sytuacji moralno-psychologicznych.
LAMENTACJA (TREN)pieśń lamentacyjna o charakterze elegijnym, wyrażająca żal z powodu czyjejś śmierci, rozpamiętująca mysli i czyny zmarłego. Simonides, Pindar.
Hymn - uroczysta i podniosla pieśń pochwalna sławiąca bóstwo, bohaterskie czyny, wielkie idee i otoczone powszechnym szacunki wartości i instytucje. Hymny homeryckie
|
|
|
List - wypowiedź skierowana do konkretnego adresata, nakłaniająca go do czegoś, lub informująca go o czymś; św. Paweł, list do Koryntian
Przypowieść - utwór narracyjny, w którym przedstawione postaci i zdarzenia nie są ważne ze względu na swoje cechy jednostkowe, ale jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Fabuła silnie uschematyzowana i uboga w realia.
|
|
|
|
|
Psalm- pieśń religijna o charakterze modlitewno-hymnicznym (pochwalne, dziękczynne, patriotyczne, królewskie, żałobne, pokutne…)
|
|
|
Hagiografia (żywoty świętych) - legendy o zyciu i czynach świętych; Legenda o św. Aleksym, św. Wojciechu
Apokryf - tekst związany tematycznie z Biblią, nie należący do pism kanonicznych.
epos rycerski - epos związany z lokalnymi podaniami
Kronika - opowieść o dziejach przeszłych lub współczesnych, trzymająca się zasadniczo porządku chronologicznego, łącząca elementy historyczne z literacką fikcją i trendami moralizatorskimi, politycznymi, czy panegirycznymi. Kronika Gall Anonim, Jan Dlugosz.
Kazanie - przemówienie religijne wygłaszane przez Kaplana podczas stałych lub okolicznościowych uroczystości liturgicznych; kazania świętokrzyskie, kazania gnieźnieńskie
|
Romans rycerski, pieśń o czynach
Lament (pasja) - utwór opiewający żałobę, ból, nieszczęście, wyrażający bezradność wobec przeciwności losu; lament świętokrzyski
Pieśń - Narracyjny utwór o charakterze epickim i tematyce historycznej lub legendarnej.
|
Moralitet - charakter dydaktyczny lub filozoficzny, występują alegoryczne postacie roztrząsające kwestie moralne. Przypowieść na temat uniwersalnych praidel życia ludzkiego.Często personifikowane pojęcia, takie jak Dobro, Zło, Miłość, Cnota, Występek toczące spór o duszę ludzką.
Misterium - widowisko sceniczne o tematyce biblijnej, apokryficznej, hagiograficznej.
Mirakl - obrazy sceniczne z życia Marii Panny, świętych i męczenników wysuwające na pierwszy plan cudowne wydarzenia i boskie interwencje w życie postaci.
|
|
Epos renesansowy Wojna chocimska, Potocki
|
Sielanka dworska, A. naruszewicz
elegia, epigramat, oda, epitafium, epitalamium, foricenium, epigramat, stemma, emblemat, ikon
elegia - treść poważna, charakter refleksyjny, utrzymany w tonie żałobnego rozpamiętywania lub skargi, dot. Spraw osobistych lub problemów egzystencjonalnych
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|