WYKŁAD 1
Zarządzanie - realizacja funkcji zarządzania - planowanie, organizowanie, motywowanie, kontroling.
Koordynowanie w zakresie funkcji zarządzania. Nauka o celowym działaniu, które ma usprawnić istniejącą rzeczywistość.
Zarządzanie - kierowanie - administrowanie.
Sprawne działanie - ekonomiczne, etyczne, efektywne.
Ryzyko wkalkulowane jest w zarządzanie.
Zarządzanie jest wytworem ludzkiej kreatywności!
Zarządzanie to:
Planowanie - wybór celów i środków ich realizacji,
Organizowanie - projektowanie struktur i ról do wypełnienia,
Kierowanie - menadżerowie muszą wyjaśnić pracownikom czego wymagają,
Controlling - pomiar i korygowanie działań ludzi, aby utrzymać organizację drodze do wyznaczonych celów,
Innowacje - żyjemy w otoczeniu ciągłych zmian, które wymagają adaptacji ludzi i organizacji. Część tych adaptacji wymaga woli do wprowadzenie innowacji, istotnych innowacji.
Reprezentowanie - menedżerowie muszą reprezentować swoje organizacje, swoje działy i pracowników.
PROBLEMY ZARZĄDZANIA:
H. Koontz - amerykański teoretyk zarządzania mówi o „dżungli teorii zarządzania” - istnieje 11 szkół koncepcji zarządzania:
Podejście empiryczne i studium przypadku. Badamy jedno określone zjawisko, np. pracę mgr. Ma ograniczenia. Nie da się w nim generalizować. Identyfikacja sukcesów i porażek.
Podejście behawioralne.
Koncentracja na zachowaniach interpersonalnych, relacjach międzyludzkich, motywacji, przywództwie, psychologia organizacji. Ograniczenia: ignorowanie funkcji zarządzania. Trening psychologiczny jest nie wystarczający dla menedżera.
Zachowania grupowe - koncentracja na zachowaniach ludzi w grupie, bazuje na socjologii i psychologii społecznej. Ograniczenia: zbyt duża koncentracja na 1 elemencie.
Organizacja jako społeczny system współdziałania.
Łączy aspekty zarówno zarachowań interpersonalnych, jak i grupowych, co prowadzi do pojawienia się w systemie współdziałania z określonym celem. Ograniczenia: zakres badań wykracza poza dyscyplinę zarządzania, co oznacza ignorowanie reguł i technik zarządzania.
Organizacja jako system socjotechniczny.
Podsystem techniczny ma wpływ na podsystem społeczny organizacji. Koncentracja na produkcji, działaniach operacyjnych. Ograniczenia: blue dollars - ignoruje się funkcje menedżerskie.
Zarządzanie jako proces decyzyjny. Koncentracja na decyzjach, procesie decyzyjnym grupowym i indywidualnym. Często traktowana jako trampolina do analizy wszystkich działań organizacji. Ograniczenia: zarządzanie to więcej niż podejmowanie decyzji.
Podejście systemowe.
Matematyczne podejście do zarządzania. Jako czysty, matematyczny proces wyrażony symbolami i zależnościami matematycznymi. Ograniczenia: zbytnie zaabsorbowanie modelami matematycznymi.
Podejście sytuacyjne.
Działania menadżerskie zależą od czynników sytuacyjnych. Dąży się do dostosowania reakcji menadżerskich do problemów i okazji.
Podejście z perspektywy ról menadżerskich. Skupia się na 3 podstawowych rolach menadżerskich: interpersonalnej, informatycznej, decyzyjnej.
Badania operacyjne: próba zastosowania nauki i teorii. Dotyczą decyzji związanych z codziennym życiem firmy. Problemy deterministyczne. Ograniczenia: nie pełni funkcji koordynacyjno - integrującej. Koordynowanie jest istotą i celem zarządzania.
McKinsey - u podstaw koncepcji leży teoria systemów.
WYKŁAD 2
Rozwój nauk o zarządzaniu - podstawowe kierunki, historyczne podstawy zarządzania.
Kierunki w nauce o zarządzaniu:
Naukowe zarządzanie,
Naukowe administrowanie,
Kierunek stosunków międzyludzkich,
Kierunek ilościowy,
Kierunek systemowy,
Kierunek sytuacyjny.
Perspektywa klasyczna zarządzania obejmuje:
Naukowe zarządzanie F. Taylora,
Zarządzanie administracyjne H. Fayola
Naukowe zarządzanie F. Taylora:
Opracowanie prawdziwej nauki zarządzania, aby można było ustalić najlepszą metodę wykonywania zadań,
Naukowy dobór pracowników,
Naukowe wyszkolenie i doskonalenie pracowników,
Bezpośrednia, przyjazna współpraca między kierownictwem, a robotnikami.
Naukowe zarządzanie Taylora miało prowadzić do zwiększenia efektywności i wydajności siły roboczej. Składało się z następujących kroków:
Naukowo opracować każdy element pracy na danym stanowisku w miejsce praktykowanych metod typu „mniej więcej”,
Naukowo dobierać pracowników i następnie ich szkolić do wykonania pacy zgodnie z pierwszym krokiem.
Nadzorować pracowników, by mieć pewność, że będą się stosować do przypisywanych im metod wykonywania pracy.
Dalej planować pracę, ale wykorzystywać pracowników do fizycznego wykonywania pracy.
Efektywność - wykonywanie właściwych rzeczy, które znajdą kupców.
Wydajność - wykonywanie właściwych rzeczy, we właściwy sposób.
Wydajność wg Taylora - ilość pracy jaką może wykonać pracownik bez szkody dla zdrowia.
ZASADY NAUKOWEGO ZARZĄDZANIA
Wzory pracy opracowane wcześniej w sposób naukowy,
Właściwe warunki techniczne pracy,
Dobór i szkolenie pracowników,
Bodźce materialne,
Dyscyplina,
Nadzór,
Precyzyjne stawianie zadań.
Efekty naukowego zarządzania:
Efekty pozytywne:
Ogromny wzrost wydajności,
Obniżenie kosztów,
Wzrost jakości,
Wzrost zysków,
Wzrost płac,
Rozwój cywilizacyjny
Efekty negatywne:
Degradacja człowieka,
Wyniszczenie fizyczne,
Zmęczenie psychiczne,
Wzrost wyzysku,
Wzrost bezrobocia.
Inni twórcy ZARZĄDZANIA NAUKOWEGO:
Frank i Lilian Gilberth,
Henry Gantt,
Harrington Emmerson,
Karol Adamiecki,
Frank i Lilian Gilberth - opracowali stosowane do dziś metody badania przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych oraz ich graficznej prezentacji. Stosując metodę cyklografii i chronocyklografii opracowali I klasyfikację ruchów elementarnych, obejmując 17 mikroruchów - zwanych therbligami - wśród nich znalazły się takie jak: chwytać, pisać, szukać, trzymać, złączyć i wybrać.
Harrington Emerson - twórca definicji efektywności, a przede wszystkim 12 zasad efektywności, uporządkowanych w logicznej kolejności. Pierwsza zasada „WYRAŹNIE OKREŚLONY CEL” jest wg Emersona najważniejsza. Prekursor zarządzania przez cele.
Henry Gantt - opracował wykresy pozwalające porównać faktyczny i planowany przebieg prac. Tworzył harmonogramy, które były graficznym przedstawieniem rozkładu zadań (czynności) w czasie. Opracował zadaniowo - premiowy system płac - bonusowy system Gantta. Twórca ruchu „Nowa Maszyna” postulujący wprowadzenie technokracji (dojście do władzy inżynierów w przedsiębiorstwach).
Karol Adamiecki - Twórca prawa harmonii:
Prawo harmonii doboru - zbliżone wykresy produkcji, tak aby łączny koszt straconego czasu był jak najmniejszy,
Prawo harmonii działania - jednostki działają w ścisłym związku, tak aby każda czynność odbywała się we właściwym czasie,
Prawo harmonii duchowej - konieczność istnienia więzi emocjonalnej łączącej ludzi współpracujących w każdej organizacji.
Prawo inercji przyzwyczajeń - każda zmiana rodzi opór.
Prawo optymalnej produkcji: dla każdego zakładu, maszyny czy robotnika istnieje zawsze ściśle określona granica wydajności, przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy (produkcja wzorcowa, koszty straconego czasu,- przeciążenia i niedociąganie).
PERSPEKTYWA KLASYCZNA: KIERUNEK ADMINISTRACYJNY
Henry Fayol - założyciel klasycznej szkoły zarządzania - jako I usystematyzował zachowania kierowników.
Twórca zasady zarządzania określonych mianem zasad zarządzania Fayola.
Przedstawił zestaw narzędzi zarządzania.
Definicja administrowania (zarządzania):
ADMINISTROWANIE to przewidywanie, organizowanie, koordynowanie, rozkazodawstwo, kontrola.
Inni twórcy kierunku administracyjnego: Lyndall Urwick, Max Weber, Chesler Barnard.
System sztabowo - liniowy zarządzania:
Zestaw narzędzi zarządzania:
Plany i programy,
Sprawozdawczość,
Regulamin organizacyjny,
Posiedzenia, narady, konferencje,
Okresowe przeglądy środków i ludzi.
14 Zasad zarządzania Fayloa:
Podział pracy - im bardziej ludzi się wyspecjalizuje, tym sprawniej mogą wykonywać swoją pracę.
Autorytet - z podziałem na autorytet formalny (daje prawo rozkazywania, ale nie gwarantuje posłuszeństwa) i autorytet osobisty (porządek, wiedza i umiejętności).
Dyscyplina - członkowie organizacji powinni przestrzegać przepisów i uzgodnień rządzących nią.
Jedność rozkazodawstwa.
Jednolitość kierownictwa.
Podporządkowanie interesu osobistego, interesowi ogółu.
Wynagrodzenie - sprawiedliwe zarówno z punktu widzenia pracownika jak i pracodawcy.
Centralizacja/Decentralizacja - ostateczna odpowiedzialność za podejmowane decyzje należy do kierownictwa, niemniej jednak powinni oni przekazać podwładnym dostateczne uprawnienia decyzyjne, tak, aby mogli oni właściwie wykonywać swoje zadania.
Hierarchia.
Ład - każdy człowiek i każda rzecz w organizacji powinna być na właściwym miejscu we właściwym czasie.
Odpowiednie traktowanie pracowników, „Kierownicze przywództwo”,
Stabilność personelu.
Inicjatywa - podwładni powinni mieć swobodę tworzenia i realizacji swoich planów, nawet jeżeli może prowadzić to do błędów.
Espirit de corps - sprzyjanie poczuciu przynależności do zespołu zapewnia organizacji duch jedności, do czego prowadzi szereg nawet drobnych czynników.
Inni przedstawiciele kierunku administracyjnego:
Max Weber:
Niemiecki intelektualista, wybitny socjolog organizacji,
Twórca definicji biurokracji - jest to rodzaj organizacji opartej na logice, porządku i autorytecie formalnym.
Organizację biurokratyczną Webera charakteryzują:
Jasny podział pracy,
Jasna hierarchia władzy,
Formalne procedury i reguły,
Anonimowość,
Kariery zależne od zasług.
Podsumowanie (Petters, Waterman, 1983)
Klasyczne kierunki zarządzania, w szczególności:
Zarządzanie Naukowe jest jednym z podstawowych elementów cywilizacji przemysłowej - drugiej fali w rozwoju ludzkości.
Racjonalizm zarządzania panuje do dziś. Credo menadżerów zarządzających zgodnie z zasadą Tayloryzmu to:
Wielkie jest zawsze lepsze, bowiem uzyskujesz korzyść z ekonomii skali.
Zwyciężają tylko Ci, którzy ponoszą niskie koszty. Koszty są kryterium podstawowym.
Analizuj wszystko, by uniknąć błędnych decyzji.
Pozbądź się tych, którzy o coś walczą, a więc zakłócają spokój.
Zadaniem menedżera jest przede wszystkim podejmowanie decyzji.
Wszystko kontroluj. Zadaniem menedżera jest utrzymanie porządku i kontrola.
Stosuj bodźce. Bardzo wysoko nagradzaj najlepszych, słabych zwalniaj.
Zarządzaj poprzez jakość. Wprowadź inspekcje i kontrolerów.
Biznes przede wszystkim. Ludzie, produkcja, produkty i usługi - to czynniki które muszą być podporządkowane wynikom finansowym.
Najważniejszy jest rozwój. Jeśli pada jedna dziedzina działalności, nie poddawać się - trzeba rozwijać inną.