normy, Płyta farmacja Poznań, IV rok, BROMATOLOGIA

NORMY - nakazy, zakazy: stanowią istotną treść systemów moralnych. Mogą funkcjonować jako zdania rozkaźnikowe lub ze słowem powinienem. Używany jest także zwrot „dobrze jest”. Zakazy mają powstrzymywać człowieka od popełniania jakichś czynów (nie kłam). Nakazy mają mobilizować człowieka do większej aktywności (mów prawdę). Normy występują w formie kategorycznej bądź hipotetycznej. W formie kategorycznej - nakaz, zakaz - podawane są bez żadnych uzasadnień. W formie hipotetycznej zwykle podaje się cele i środki do niego prowadzące. Normy mogą być formułowane w sposób bezwzględny (kategoryczny) bądź w formie warunkowej, która dopuszcza wyjątek (hipotetyczny). Raczej uzależnia się normy od adresata. Moralność refleksyjna - uzależnia się stosowanie norm niezależnie od sytuacji, adresata. Utożsamia się z normami.

Normy obyczajowe - to zbiór zasad, reguł postępowania, które obowiązują w danym środowisku. Obyczaj jest mocno związany z systemem wartości uznawanym przez daną zbiorowość, nie jest to co prawda ocena postępowania w kategoriach dobra i zła, a raczej tego co wypada, a co nie wypada robić, jak się zachować. Nieprzestrzeganie ustalonych reguł nie jest karane prawnie, jednak może być napiętnowane przez daną społeczność, a w skrajnych przypadkach doprowadzać do wykluczenia z grupy. Dzieje się tak, gdyż odchodzenie od obowiązujących zasad może burzyć istniejący ład, niszczyć wewnętrzną spójność wypracowywaną przez daną zbiorowość przez lata.Normy obyczajowe dotyczą w zasadzie każdej sfery funkcjonowania człowieka, poczynając od stroju, poprzez zachowanie się przy stole czy w towarzystwie, sposobów witania się, kończąc na obchodzeniu wybranego święta. Mają one charakter lokalny i mogą znacznie się różnić w poszczególnych zakątkach województwa, kraju czy kontynentu.

np.:
- obchodzenie Świąt Bożego Narodzenia (np. dzielenie się opłatkiem), śmigus - dyngus;
- dobór stroju odpowiedniego do sytuacji, np. czarny strój żałobny;
- używanie słów: „przepraszam”, „dziękuję”, „proszę”, mówienie „dzień dobry” i „do widzenia”;
- zwyczaj ustępowania miejsca starszym, przepuszczania kobiet w drzwiach;
- zdejmowanie czapki w kościele przez mężczyzn.

Normy zwyczajowe biorą swoją podstawę z pewnego rodzaju nawyków występujących w społeczeństwach bądź w grupach społecznych. W odróżnieniu od obyczaju, w socjologii zwyczaj ma charakter nieświadomego naśladowania zachowania innych, jego nieprzestrzeganie nie niesie ze sobą ujemnych konsekwencji. Zatem jeśli członek jakiejś grupy społecznej naruszy pewien obyczaj, wówczas spotka się z negatywną reakcją pozostałych członków, natomiast zlekceważenie jakiegoś zwyczaju tej grupy nie będzie skutkowało negatywną reakcją. W porównaniu z modą zwyczaj jest o wiele bardziej trwały, z kolei w porównaniu z obyczajem nie jest uznany za ściśle obowiązujący. Normy zwyczajowe mogą być spisane (zwyczaj zachowania przy stole) bądź przekazywane jedynie w formie ustnej.

Normy zwyczajowe to między innymi:

- całowanie kobiety w rękę przy powitaniu;
- zakładanie odświętnych chust na głowę na niedzielną Mszę Świętą (dotyczy szczególnie starszych kobiet).

Norma moralna, w etyce - zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:

- normy społeczne - regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);

- normy techniczne - regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.

Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.

Przykładami norm moralnych są:

- prawdomówność;
- szacunek dla innych ludzi, szczególnie starszych;
- odpowiednie zachowanie w szkole, na ulicy, w kościele.

Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.

Norma prawna, reguła postępowania, ustanowiona przez kompetentny organ państwa np. parlament, rząd, prezydenta, wojewodę, skierowana do abstrakcyjnego adresata, określająca sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji. Realizacja norm prawnych zabezpieczona jest groźbą użycia przymusu przez państwo, które przewiduje w przypadku jej naruszenia sankcję (np. grzywnę, pozbawienie wolności, opuszczenie bezprawnie zajmowanego lokalu). Norma prawna wskazuje ogólne cechy adresata, np. skierowana jest do każdego studenta, nauczyciela lub każdego, kto ukończył 18 lat. Jednocześnie też od normy prawnej wymaga się, by przyznawała określone prawa i nakładała określone obowiązki równo wszystkim adresatom (np. uczniom). Ponadto norma prawna wyznacza warunki, jak i zachowania na tyle nie skonkretyzowane, aby mogły być powtarzalne (np. każdy, kto osiągnął pewien pułap rocznych dochodów musi zapłacić przewidziany prawem podatek).

Np.

- Konstytucja, wszelkiego rodzaju kodeksy, np. Kodeks karny czy Kodeks cywilny;
- prawa i obowiązki ucznia;
- obowiązek płacenie podatków.