WIELKIE PROBLEMY GERIATRYCZNE
ZESPOŁY NIESPRAWNOŚCI STAREGO CZŁOWIEKA
wiele przyczyn
trudne do leczenie
stopniowa utrata niezależności
pogorszenie jakości życia pacjenta
z uwagi na częstość występowania, następstwa, koszty opieki medycznej i społecznej ¨ poważny problem w aspekcie zdrowia publicznego
Nietrzymanie moczu (inkontynencja) mimowolne oddawanie moczu
Przyczyny przejściowego nietrzymania moczu
1. Brak motywacji i kontroli ► splątanie, ► psychoza
► depresja
2.Ograniczenie możliwości poruszania się
► słaba kondycja fizyczna
► choroby stawów
► hipotonia ortost.
► niedowidzenie
► zaburz. równowagi
► udar mózgowy
► choroby stóp
3. Czynnik środowiskowy ► mała ilość toalet,
► daleko umiejscowiona
► brak udogodnienień
► zły wygląd toalet
4. Schorzenia dolnych dróg moczowych
► infekcje
► kałowe zatkanie
► atroficzne zap. błony śluzowej cewki i pochwy
5.Uboczne działanie leków ► moczopędne
► hipotensyjne
► opioidy
► uspakajające, nasenne
6. Nadmierna objętość wydalonego moczu
► nadmiar przyjmowanych
płynów
► używki: alkohol,
kofeina, kawa
► stany z przewodnieniem
Utrwalone nietrzymanie moczu - przyczyny
Zaburzenia funkcjonowania mięśni pęcherza moczowego lub drogi odpływu moczu
Ş pobudliwości lub « pobudliwość mięśnia wypieracza.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu ¨ w czasie kichania, kaszlu, skłonów, śmiechów.
Przerost stercza.
Nietrzymanie moczu prowadzi do:
- izolacji społecznej
- zwiększonego ryzyka instytucjonalizacji
- niekorzystne konsekwencje zdrowotne (infekcje dróg moczowych, zmiany skórne, odleżyny)
- zaburzenia snu (w przypadku nykturii)
- zwiększenia ryzyka upadków
- obciążenia finansowe
- obciążenia personelu pielęgniarskiego
Cel postępowania pielęgniarskiego:
- działanie dążące do zwiększenia samodzielności chorego w rozwiązywaniu problemów
- umożliwienie regularnego wypróżniania w przewidywalnym dla pacjenta czasie
- zaopatrzenie w środki ochrony osobistej oraz preparaty myjące dobrane indywidualnie dla każdego chorego
- pielęgnacja skóry szczególnie narażonej na podrażnienia i zagrożonej ryzykiem wystąpienia odleżyn
- edukacja chorych i ich rodzin
Higieniczny materiał chłonny
wybór zależny od:
- stopnia i rodzaju inkontynencji
- płci
- aktywności fizycznej i zawodowej
Środki wchłaniające:
1. Wkładki anatomiczne
- różny rozmiar
- przeznaczone dla kobiet i mężczyzn
- zawierają system ograniczania nieprzyjemnego zapachu
- mocowane do bielizny za pomocą paska kleju, stosowane w przypadku lekkiej inkontynencji
2. Elastyczne majtki siatkowe
- wykonane z lekkiego materiału przeznaczonego do prania
- przewiewne, trwałe, w różnych rozmiarach
3. Pieluchy anatomiczne
- przeznaczone dla osób aktywnych
- stosowane w przypadku znacznej inkontynencji
razem z elastycznymi majtkami
4. Chłonne podkłady
- chronią bieliznę pościelową przed zabrudzeniem
- pokryte z jednej strony wkładem chłonnym, a z drugiej nieprzepuszczalną folią zewnętrzną
5. Majtki chłonne
- posiadają specjalny laminat przepuszczający powietrze
- stosowane u osób aktywnych i sprawnych fizycznie (zakłada się tak jak zwykłe majtki) stosowane u osób ze znacznym stopniem nietrzymania moczu
6. Pieluchomajtki (pampers)
- utrzymywane wokół bioder za pomocą taśmy i przylepców
- różne rozmiary i wersje
- zawierają superabsorbent
Rady dla pacjentów poprawiające komfort życia
1.stosuj regularnie ćwiczenia zalecone przez
rehabilitanta
2.ustal ilość przyjmowanych płynów
3.dostosuj środowisko do swoich potrzeb
4.nie wstrzymuj mikcji i defekacji, regularnie korzystaj z toalety,
5.ubranie łatwe do zdjęcia
6.dbaj o higienę narządów płciowych
7.stosuj środki pomocnicze
8.zrezygnuj z palenia
9.zmniejszenie nadwagi i otyłości
10.wyklucz z pożywienia pokarmy działające drażniąco na pęcherz moczowy (alkohol, napoje gazowane, mleko, kofeina, cytrusy, czekolada, ostre przyprawy)
11.pij codziennie szklankę soku żurawinowego lub przyjmuj Vit.C
Nietrzymanie stolca - sytuacja, w której osoba starsza z powodu niesprawności psychicznej lub fizycznej nie jest w stanie kontrolować wypróżnień
Przyczyny nietrzymania stolca
- zaklinowanie mas kałowych
- upośledzenie czynnościowe
•umysłowe (otępienie, splątanie)
•fizyczne (osłabienie, unieruchomienie)
-zmniejszona zdolność magazynowania
•starzenie się
•napromienienie
•guz
•niedokrwienie
•resekcja chirurgiczna
-zmniejszone czucie odbytnicy
•cukrzyca
•megarectum
•zaklinowanie mas kałowych
- upośledzona funkcja zwieracza odbytu i mięśnia łonowo-odbytniczego
•idiopatyczne (obniżenie krocza)
•uraz, zabieg chirurgiczny
•uszkodzenie rdzenia kręgowego lub sromu
-biegunki
-niedostowanie WC do stopnia niepełnosprawności
Postępowanie :
-próba identyfikacji przyczyny
dążenie do uzyskania przez chorego całkowitej lub częściowej kontroli wypróżnień
TRENING JELITA GRUBEGO
Ocena:
sprawności psychicznej i fizycznej
funkcji jelit i zwieraczy
przyczyn, czasu trwania, stopnia zaburzeń
poziomu współpracy ze strony rodziny/opiekunów
WZORZEC WYPRÓŻNIEŃ
schemat czasowy
wielkość, okoliczności oraz związek z posiłkiem
i aktywnością chorego
identyfikacja bodzców stymulujących wypróżnienie
oraz stopnia odczuwania przez chorego
konieczności wypróżnienia
PLANOWANIE KORZYSTANIA Z TOALETY
stosowanie czopków glicerynowych
na pół godz. przed wypróżnieniem
przyjęcie pozycji siedzącej(najlepiej poza łóżkiem, na sedesie pokojowym)
głębokie oddechy i masaż powłok brzusznej podczas defekacji
OCENA PRÓB I EFEKTÓW POSTĘPOWANIA EWENTUALNA KOREKTA
UPADKI
Przyczyny:
-fizjologiczne zmiany inwolujące mechanizmów odpowiedzialnych za utrzymanie równowagi
(zmysł wzroku, słuchu i równowagi, układ nerwowy, mięśnie szkieletowe, stawy)
-chód starczy
-choroby ostre i przewlekłe:
•ch. OUN (udar, st. poudarowy, ch.Parkinsona,niewydolność tt.szyjnych i kręgowych, zespoły otępienne, polineuropatie obw.)
•ch. ukł. sercowo-naczyniowego(hipotonia ortostatyczna, zaburz. rytmu, niedokrwienie mięśnia sercowego)
•zespoły metaboliczne(hipoglikemia, zaburzenia wodno-elektrolitowe, niedobory pokarmowe)
•ch. narządu ruchu
•ch.narządów zmysłu
•ch. układu moczowego (nykturia, nietrzymanie moczu)
•polipragmazja -leki hipotensyjne, hipoglikemizujące, moczopędne, benzodiazepiny
•czynniki środowiskowe -
nieprzymocowane dywany,
śliskie,mokre posadzki
strome uszkodzone schody,
brak poręczy,wystające progi,
niedostateczne lub nadmierne oświetlenie,
niestabilne meble,
niedostosowane do potrzeb buty,
brak uchwytów w łazience,
wysokie krawężniki ,zniszczone nawierzchnie ulic
• używki ( alkohol )
•zmiana miejsca pobytu seniora
Następstwa
-obrażenia tkanek miękkich: rany, krwiaki, skręcenia lub zwichnięcia stawów
-złamania najczęściej kości ramienia, przedramienia, żeber, najbardziej niebezpieczne
złamanie szyjki udowej
-zespół poupadkowy (post fall syndrom)
-wzrost liczby osób niesprawnych co stanowi problem społeczny
-zespół hipotermii
-unieruchomienie
-wzrost śmiertelności
Postępowanie
1.Wywiad
-czynności poprzedzające upadek
-zwiastuny upadku
-miejsce upadku
-świadkowie
-poprzednie upadki
-przebyte choroby
-zażywane leki
2.Udział w badaniu przedmiotowym
-dokonanie pomiarów
-badanie chodu i równowagi: test Tinetti, skala Berga, test „wstań i idź”, test oceny ryzyka występowania kolejnych upadków
3.Postępowanie przyczynowe
-terapia schorzeń
-korekta farmakoterapii
-oprotezowanie słuchu i wzroku
-rehabilitacja: zwiększa siłę mięśniową, poprawia sprawność chodu i równowagi
-pomoc psychologiczna
-modyfikacja środowiskowych czynników ryzyka
-właściwy dobór sprzętu ortopedycznego (laska, balkonik)
-porady bezpiecznego zachowania np. w hipotonii ortostatycznej
4.Działania profilaktyczne
-propagowanie wiedzy na temat przyczyn, skutków i profilaktyki upadków
-przygotowanie seniora do samoopieki i samopielęgnacji
-edukacja opiekunów
Unieruchomienie
Niesprawność-odnosi się do upośledzenia czynności motorycznych, którego przyczyną najczęściej są:
-zaburzenia postawy i zniekształcenia, nieraz pourazowe, oraz ograniczenia ruchomości stawów
-niedowłady, porażenia
-zanik mięśni
-ból
Niewydolność-zmniejszenie tolerancji wysiłku, spowodowane złym stanem ogólnym albo niewydolnością układu lub narządu wewnętrznego:
-niedożywienie lub pojedyncze niedobory
-niewydolność oddechowa lub krążeniowa
-przewlekłe zaburzenia metabolizmu spowodowane miażdżycą, cukrzycą lub chorobami gruczołów wydzielania wewnętrznego
-przewlekłe zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze
POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI W ZAPOBIEGANIU POWIKŁAŃ UNIERUCHOMIENIA
1.ZAPALENIE PŁUC
¨ ułożenie półwysokie lub wysokie
¨ dbanie o mikroklimat sali , wietrzenie ,
nie dopuszczać do przeciągów ,
¨ stosowanie gimnastyki oddechowej ,
¨ oklepywanie klatki piersiowej ,
drenaż ułożeniowy ,
¨ odpowiedni ubiór dostosowany do temperatury otoczenia
¨ ograniczenia wizyt w czasie nasilenia zachorowań na grypę ,
szczepienie p/grypie
2.ODLEŻYNY
¨ ocena ryzyka wystąpienia odleżyn w/g skali
¨ obserwacja miejsc szczególnie narażonych na odleżyny
¨ pielęgnacja skóry
¨ zmiana pozycji ciała
¨ stosowanie udogodnień
¨ przygotowanie łóżka wg zasad
¨ zapobieganie odwodnieniu ,
dieta wg zaleceń
¨ eliminowanie lub ograniczenie dodatkowych czynników ryzyka rozwoju odleżyn
3. POWIKŁANIA ZAKRZEPOWO-ZATOROWYM
¨ prowadzenie gimnastyki kończyn-ruchy bierne i czynne
¨ masaż stóp i podudzi
¨ wysokie ,odbarczające ułożenie kk.dolnych 30- 40 stopni powyżej tułowia
¨ nawodnienie
¨ podawanie Heparyny drobnoczasteczkowej
4.USZTYWNIENIA I PRZYKURCZE STAWOWE
¨ kompleksowe postępowanie usprawniające dostosowane do stanu chorego , jego potrzeb i możliwości
¨ ruchy bierne , czynne we wszystkich stawach w pełnym zakresie ruchomości
¨ odcinkowe ułożenie profilaktyczne i korekcyjne , które zapobiegają tworzeniu się przykurczy , a jeśli jest to nieuniknione- ułożenia te mogą zminimalizować upośledzenie funkcji
¨ zmiana ułożenia
5.ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH
¨ założony cewnik do pęcherza moczowego -postępowanie wg standardu
¨ pielęgnacja krocza
¨ nawodnienie, sok żurawinowy ,Vit.C
¨ obserwacja diurezy , makroskopowych cech moczu
6. ZAPARCIA
¨ kontrola wydalania stolca
¨ dieta bogatoresztkowa ,wzbogacona w soki owocowe , warzywne
¨ nawodnienie
¨ okrężny masaż powłok brzusznych
¨ podawanie łagodnych środków przeczyszczajacych
7.NEGATYWNY WPŁYW NA STAN PSYCHICZNY
¨ psychoterapia elementarna
¨ zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego
i psychicznego
¨ wyjaśnianie wszystkich czynności wykonywanych przy chorym
(wsparcie informacyjne)
¨ przyzwolenie na wyrażanie uczuć
¨ otwarta i życzliwa atmosfera na oddziale
¨ zorganizowanie wolnego czasu
¨ kontakt z bliskimi