BOGURODZICA - najstarsza pieśń religijna w języku polskim,

- „pieśń ojców”,

- pierwszy hymn rycerski i narodowy,

- data powstania ok. XIII w., ale na pewno istniała juz dużo wcześniej w przekazie ustnym,

- śpiewana była przed bitwami i w czasie koronacji (według tradycji: przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r.)

- napisana jest w sposób sprawny i uporządkowany, więc autor musiał być wykształcony,

- widoczna jest dążność do równości sylab w wersie,

- paralelizm składniowy (równoległa, analogiczna budowa zdań),

- rymy parzyste i wewnętrzne (w wersie, np. Bogurodzica - Dziewica),

- przykład wiersza średniowiecznego (wers pokrywał się ze zdaniem).

I zwrotka jest prośbą o wstawiennictwo Maryi, jako Bożej Rodzicielki, u Chrystusa.

II zwrotka to zwrócenie się do Jezusa z powołaniem się na Jana Chrzciciela. Modlący proszą o szczęście na ziemi i zbawienie po śmierci.

Dwie pierwsze zwrotki Bogurodzicy to zwrotki archaiczne (najstarsze). Mają dużo archaizmów.

Archaizmy - słowa funkcjonujące w dawnej polszczyźnie, które obecnie wyszły z użycia lub są używane w innym znaczeniu, np. białogłowa.

Archaizmy z Bogurodzicy:

Fonetyczne	Fleksyjne	Składniowe	Znaczeniowe
Krzciciel (Chrzciciel)	Bogurodzica (Bogurodzico)	Bogiem sławiena (sławiona przez Boga)	Gospodzin (Chrystus)
Sławiena (sławiona)	Maryja (Mario)		zwolena (wybrana)
	zyszczy (pozyskaj)		dziela (dla)
	spuści (spuść)		Bożyc (syn Boga)
	napełń (napełnij)		jąż (którąż)
	dać raczy (racz dać)		jegoż (o co)
	rajski przebyt (pobyt w Raju)		zbożny (pobożny)
			pobyt (życie)

.

Bogurodzica Dziewica - Boża Rodzicielko Dziewico (apostrofa, dziewica to czystość),

Bogiem sławiena Maryja - przez Boga sławiona Maryjo (apostrofa),

U twego Syna Gospodzina - u twojego Syna Jezusa Chrystusa,

Matko zwolena, Maryja! - wybrana przez Boga, Mario!

Zyszczy nam, spuści nam - pozyskaj dla nas, daj (przekaż) nam (twego syna - chodzi o łaskę Chrystusa, wstawiennictwo Maryi jako matki, są to prośby),

Kyrieleison - Panie zmiłuj się,

Twego dziela Krzciciela - Dla twego Chrzciciela (św. Jana),

Bożycze - Synu Boga (wołacz od słowa bożyc),

Usłysz głosy, napełń myśli - spełń myśli, zamiary, pragnienia

Słysz modlitwę jąż nosimy - wysłuchaj modlitwę, którą zanosimy,

A dać raczy jegoż prosimy - racz dać nam to, o co prosimy,

A na świecie zbożny pobyt - na świecie dostatnie życie,

Po żywocie rajski przebyt - po życiu przebywanie w raju.

Ważny wniosek: Do Boga modlono się za pośrednictwem Maryi i Jana Chrzciciela. Nawiązuje to do kompozycji deesis, w której przedstawiano Chrystusa-Sędziego w centrum, po jego prawej stronie Matkę Boską, a po lewej Jana Chrzciciela.

*(MNC)*

---