Co to jest związek frazeologiczny?
Związek frazeologiczny jest połączenie dwóch lub więcej wyrazów, które ma znaczenie symboliczne, np. biała flaga, pójść po rozum do głowy.
Jak dzielimy związki frazeologiczne?
a) Wyrażenie to połączenie dwóch lub więcej wyrazów, których ośrodkiem jest rzeczownik, przymiotnik lub imiesłów przymiotnikowy (nie: czasownik!!), np. zakazany owoc, głupi jak but, czarna rozpacz.
b) Zwrot - ośrodkiem związku jest czasownik, np. klepać biedę, wciskać kit, spać jak suseł.
c) Fraza to zwykle zdania, równoważniki zdań, przysłowia, sentencje, maksymy, których elementy są silnie zespolone znaczeniowo, np. człowiek człowiekowi wilkiem, kij ma dwa końce.
Jakie jest pochodzenie związków frazeologicznych?
a) Mitologiczne
- paniczny strach
- być ugodzonym strzałą Amora
- otworzyć puszkę Pandory
- cierpieć męki Tantala
- syzyfowa praca
b) Biblijne
- plagi egipskie
- alfa i omega
- przenieść się na łono Abrahama
- Kainowe znamię
- syn marnotrawny
c) Literackie
- lwia część
- wiek balzakowski
- dantejskie sceny
- nie czas żałować róż gdy płoną lasy
- walczyć z wiatrakami
d) Historyczne
- pójść do Canossy
- podać czarną polewkę
- rzucić rękawicę
- podnieść rękawicę
e) Potoczne
- siedzieć z założonymi rękoma
- wpaść z deszczu pod rynnę
- mieć nóż na gardle
- słomiany zapał
- wpuścić kogoś w maliny
f) Frazeologizmy z reklam i filmów
- nie ze mną te numery
- cukier krzepi
- świstak zawija sreberka
- a łyżka na to
Klasyfikacja frazeologizmów ze względu na stopień ustabilizowania związku wyrazowego
Związki STAŁE, których wyrazów nie można zmieniać ani modyfikować. Taki związek należy zapamiętać i przytaczać w całości, np. prosto z mostu (= bez ogródek); wpaść z deszczu pod rynnę, mieć twardy orzech do zgryzienia.
Związki ŁĄCZLIWE, w których dopuszczalna jest wymiana jednego lub kilku elementów w obrębie pewnej grupy wyrazów, np. żywić nadzieję, pogardę, obawę (ale nie: złość, miłość, strach).