Cytologia - ćwiczenia (8.04.)

CYTODIAGNOSTYKA

Diagnostyka cytologiczna - diagnozowanie zmian patologicznych (oraz ustalanie ich charakteru) w oparciu nie o wycinek (jak w przypadku histopatologii), a materiał cytologiczny (komórkowy).

- w obrazie cytologicznym (komórkowym) jest mniej informacji niż z wycinka tkanki ( w cytologii - same komórki, w histopatologii również otoczenie) - trudniejsza diagnostyka, ale rozpoznanie na równym poziomie;

- możliwe monitorowanie pacjenta (kontrola przebiegu choroby, leczenia);

- głównym materiałem - materiał komórkowy

- materiał musi być wysokiej jakości (konieczność poinformowania „niższego” personelu)

Cytodiagnostykę dzielimy ze względu na sposób pobrania materiału:

1. Cytologia złuszczeniowa

2. Cytologia aspiracyjna

Metody :

1. Złuszczeniowa

• z powierzchni zmiany patologicznej (zeskrobiny),

• z płynów ustrojowych:

• drzewo oskrzelowe (plwocina, bronchoskopia)

• PMR (guz mózgu/rdzenia kręgowego, zmiany zapalne/ropne)

• Mocz (guz pęcherza moczowego, moczowodów, miedniczki nerek)

• Popłuczyny żołądkowe („trudny materiał” - HCl niszczy złuszczone komórki)

• Jama otrzewna i opłucna (nadmiar płynu w niektórych chorobach)

• Badanie ginekologiczne (tarcza szyjki macicy)

• Plwocina (w odpowiedni sposób pobrana, utrwalona i przesłana w jak najkrótszym czasie - ponieważ komórki mogą ulec lizie, pacjenta rano na czczo oklepać, powinien wykrztusić plwocinę a nie wypluć, w ciągu 4h próbkę należy dostarczyć do laboratorium, najlepiej gdy materiał pobrany jest 3-krotnie, utrwalić alkoholem, pobrać ezą na szkiełko)

• Płyny (przy płynie krwistym dodać heparynę lub cytrynian - zapobiec wykrzepianiu, aby materiał był luźny (włóknik może „uwięzić” komórki), przesyłamy do laboratorium, zlewamy nadmiar supernatantu, wirujemy osad (odpowiednie warunki wirowania - czas, obroty), na szkiełko przenosimy, można również sączyć na miniporach (najlepiej przydaje się sączenie w badaniu cytologicznym moczu)

• Gdy nie ma możliwości natychmiastowego transportu powinniśmy zalać badany materiał odpowiednimi płynami (utrwalacz, antykoagulant) i przechowywać w lodówce w temp. < 4°C

• Materiał komórkowy otrzymywany metodą aspiracyjną (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa):

- igła i strzykawka

- diagnostyka obrazowa - USG, RTG, TK

- możemy w ten sposób aspirować wszystkie narządy (z wyjątkiem CUN)

- zmiany pod powierzchnią skóry (palpacyjne)

- 2 narządy najczęściej aspirowane: guzki: piersi, tarczyca (mają największą wartość diagnostyczną)

- metoda prosta, szybka, bezbolesna, tania

- obraz mikroskopowy - wygląd komórki: charakterystyka zmiany, towarzyszące zapalenia, komórki nowotworu łagodnego/złośliwego

Badanie śródoperacyjne → pobieramy materiał, mając rozpoznanie można dokonywać zabiegu.

Ocena :

Nowotwór:

- łagodny, złośliwy

- jednoogniskowy, wieloogniskowy

Cechy różniące obraz komórki prawidłowej i nieprawidłowej:

- rożne czynniki, różne nasilenia

- zaburzenia różnicowania, dojrzewania - zmiany dysplastyczne (śródnabłonkowe nowotworzenie - początek szlaku w kierunku nowotworzenia)

- zmienione zapalnie lub zmienione nowotworowo

- wielkość

- kształt

- obraz cytoplazmy, jądra

Zmiany dysplastyczne (komórka dysplastyczna):

- makrocytoza (powiększona cała komórka)

- powiększenie jądra komórki

- nadbarwliwość jądra, zmiana kształtu

- zmieniona wielkość i kształt jąderka

- zmieniona chromatyna (zbita, grudkowa, kumoluacja przy błonie jądrowej, nie jest delikatna))

CIN I, II, III

CIN III - bardzo dużo komórek dysplastycznych (komórki nowotworowe)

- określenie liczby tych ( dysplastycznych) komórek, jaką przestrzeń zajmują w tkance nabłonkowej

- zmiany wypunktować jakościowo i ilościowo

Obecna nomenklatura ginekologiczna:

CIN I → LSIL - lekkie zmiany (wewnątrznabłonkowe o małym nasileniu)

CIN II, III → HSIL - zmiany o dużym nasileniu

BIOPSJA ASPIRACYJNA CIENKOIGŁOWA TARCZYCY

Zestaw:

- igła, strzykawka (średnica igły 0,5-0,7 mm)

- gaziki

- szkiełka podstawowe, nakrywkowe

- handlowy preparat do utrwalania ( w sprayu), utrwalacz aerozolowy

- spirytus do odkażania

Aspirat przenosimy na szkiełko podstawowe, spryskujemy preparatem utrwalającym.

INTERPRETACJA WYNIKÓW W CYTOLOGII

ASUS → komórki niepewnego oznaczenia

AIIeB → prawidłowy wynik rozmazu

AIBIICI1 → rozmaz nadaje się do oceny, obraz cytologiczny nieprawidłowy (C), w obrazie mamy czynniki infekcyjne

AIIeBIICII3 → nieprawidłowe komórki nabłonkowe CIN2 (HSIL)

Część A - przydatność rozmazu do oceny

Część B - podstawowa ocena rozmazu

• I - rozmaz prawidłowy - koniec oceny

• II - obraz cytologiczny nieprawidłowy, wymaga dalszego opisu

Część C

• I- zakażenia drobnoustrojami, pasożytami, wirusami

• II - zmiany komórkowe odczynowe

• III - obecność nieprawidłowych komórek nabłonkowych

Anaplazja - zdolnośc do powielania komórki nowotworowej (niepohamowany rozwój i podział)Źródło internetowe - obrazy mikroskopowe rozmazów cytologicznych

→ IARC Screening Group

1

---