RODZAJE TKANKI MIĘŚNIOWEJ I JEJ FUNKCJE
Tkanka mięśniowa (Textus muscularis) jest czynnym elementem narządu ruchu; czynność jej polega na kurczeniu się i rozkurczaniu.
Składa się z bardzo wyspecjalizowanych podłużnych komórek zwanych włóknami mięśniowymi, które mają zdolność kurczenia się pod wpływem pewnych bodźców. Zdolność ta wiąże się z obecnością we włóknach mięśniowych specjalnie zróżnicowanych tworów pod postacią włókienek białkowych- miofilamentów, które najczęściej tworzą pęczki- miofibryle i stanowią najistotniejszy element funkcjonalny tkanki mięśniowej.
Ze względu na różnice w budowie mikroskopowej rozróżniamy trzy odmiany tkanki mięśniowej:
Tkanka mięśniowa gładka
Tkanka mięśniowa szkieletowa
Tkanka mięśniowa sercowa
Tkanka mięśniowa gładka:
Wytwarza się u zarodka z mezenchymy
Włókna mięśniowe gładkie mają kształt wrzecionowaty i są różnej długości. W najszerszej części włókna znajduje się pałeczkowate jądro. W cytoplazmie ( a dokładnie sarkoplazmie: sarks- mięso) znajdują się mitochondria, aparat Golgiego i cienkie włókna kurczliwe- miofibrylle.
Zbudowana jest z komórek- miocytów, które występują pojedynczo lub w niewielkich grupach (np. w kosmku jelitowym).
Skurcze odbywają się pod kontrola układu nerwowego autonomicznego i układu hormonalnego, niezależnie od woli.
W ustroju tkanka mięśniowa gładka jest bardzo rozpowszechniona, występuje w skórze, w ścianach naczyń krwionośnych i wielu narządach wewnętrznych.
Tkanka mięśniowa szkieletowa- poprzecznie prążkowana:
Rozwija się w życiu zarodkowym z mioblastów.
Włókna mięśniowe mają kształt długich wałeczków o średnicy do 100 mikronów i przeciętnej długości 4-5 cm.
Głównym składnikiem cytoplazmy komórek tej tkanki są miofibryle, mające zdolność kurczenia się. Miofibryle składają się z powtarzających się odcinków zwanych sarkomerami. Stąd wynika poprzeczne prążkowanie- występowanie na przemian jasnych i ciemnych prążków.
Mechanizm skurczu polega na skracaniu się poszczególnych sarkomerów, co prowadzi do skrócenia całej komórki mięśniowej.
Białkami biorącymi udział w skurczu są: aktyna, miozyna, białka regulatorowe (troponina i tropomiozyna) i białka strukturalne.
Kurczenie się jest zależne od woli, pod wpływem bodźców nerwowych.
Tkanka mięśniowa sercowa- poprzecznie prążkowana:
Włókna mają podobną budowę do włókien mięśni szkieletowych. Zasadnicza różnica polega na tym, że kurczą się one niezależnie od woli.
Włókna nie przebiegają równolegle do siebie, lecz oddają boczne odgałęzienia, odchodzące pod bardzo ostrym kątem, za pomocą których sąsiadujące ze sobą włókna łączą się ze sobą, wytwarzając sieć o wąskich i długich oczkach.
We włóknach spotyka się poprzecznie biegnące linie zwane wstawkami. Są to charakterystyczne dla włókien secowych zgrubienia błonek granicznych (prążków Z), poprzez które, jak przez oczka sita, przechodzą z jednej na drugą stronę wstawki - miofibrylle.
Czynność jest wzbudzana i regulowana przez rozrusznik układu bodźcowo- przewodzącego serca, układ nerwowy autonomiczny i przez hormony.
Mięsień sercowy kurczy się w rytmie 60-80 razy na minutę, znacznie wolniej niż mięśnie szkieletowe.
Funkcje tkanki mięśniowej:
wykonywanie wszystkich ruchów,
lokomocja,
realizacja podstawowych funkcji życiowych (oddychanie, trawienie, wydalanie),
utrzymanie postawy ciała,
wytwarzanie ciepła,
kształtowanie sylwetki,
ochrona dla tkanek znajdujących się pod nią,
ochrona dla naczyń i nerwów