I. Rodzaje i typy organizacji oraz ich cele.
ZNACZENIE POJĘCIA ORGANIZACJI:
* czynnościowe (dynamiczne) - odnosi się do czynności organizowania, tworzenia lub przekształcenia zorganizowanych całości. Inaczej proces organizowania, pracy, produkcji.
* atrybutowe - organizacja jest rezultatem zorganizowania, a sposób wzajemnego powiązania jej części ze sobą i z całością odzwierciedlony jest w strukturze organizacyjnej.
*rzeczowe (statyczne, przedmiotowe) - rzecz zorganizowana, obiekt, który można odróżnić od innych ze względu na jego cechy charakterystyczne, zespół ludzi wrz z niezbędnymi środkami służącymi do osiągnięcia podstawowych celów.
CYKL DZIAŁANIA ZORGANIZOWANEGO CHATELIER:
Ustalenie celu, zbadanie środków i warunków, zgromadzenie środków, realizacja planu, kontrola wyników.
Cel powinien być: jedyny, ścisły, użyteczny, ograniczony w stosunku do realnych możliwości podmiotu.
Cele planu: celowość, wykonalność, zgodność wew., operatywność, wielowariantowość, ograniczona szczegółowość, zupełność, racjonalność.
POJĘCIE ORGANIZACJI:
- Peszko - wyodrębnione z otoczenia wew. uporządkowane i powiązane między sobą zbiory elementów, sposób uporządkowania przesądza o strukturze.
- Zieleniewski - całość, której składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości.
- Koźmiński i Obłója - całość, która przyczynia się do powodzenia swych części.
CECHY ORGANIZACJI: utworzenie przez ludzi lub przez członków-założycieli, połączenie ludzi materialno - technicznymi lub rzeczowymi środkami działania, celowe zorganizowanie, posiadanie wewnętrznej struktury, posiadania wspólnego członu kierowniczego, rozmyślne zachowanie się, ekwifinalność, zdolność do utrwalania wzorców działań, współdziałanie z otoczeniem, zdolność do samoorganizacji.
TYPOLOGIE ORGANIZACJI: gospodarcze, religijne, społeczne, administracyjne, służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa.
CELE ORGANIZACJI:
- max. zysków, wartości, sprzedaży,
- min. kosztów.
II. Otoczenie organizacji.
TENDENCJE WYSTĘPUJĄCE W OTOCZENIU ORG: innowacyjność, intensywność zmian, rosnąca złożoność.
RODZAJE ZACHOWAŃ ORG.WZGLĘDEM OTOCZENIA: ignorujące, adaptacyjne, reaktywne, antypacyjne, kreatywne.
OTOCZENIE ORGANIZACJI STAJE SIĘ: coraz bardziej rozległe, zróżnicowane, niestabilne, kompleksowe.
ANALIZA MAKROOTOCZENIA:
- modele stymulacyjne,
- burza mózgów,
- modele przyczynowe,
- analiza morfologiczna,
- drzewo relewacji,
- analiza PEST(polityczno-prawna, ekonomiczna, socjologiczno-kulturowa, technologiczno-techniczna)
- eksploatacja trendów (prognozowanie zjawisk w otoczeniu na podstawie historii)
- opinie ekspertów,
- metoda delficka,
- analiza luki strategicznej (zgodności, niedobory, nadmiaru)
- metody scenariuszowe (pobudzają kierownictwo; możliwych zdarzeń, stymulacyjne, stanów otoczenia, procesów w otoczeniu)
ANALIZA MIKROOTOCZENIA:
- analiza 5 sił Portera (przetargowa nabywców, dostawców, groźba substytucyjnych produktów lub usług, konkurencja w sektorze, groźba nowych wejść konkurencji)
- analiza interesariuszy Stakeholders (mają swoją stawkę w działaniu firmy, decyzjach, efektach-wywierają efektywną presję na organizację)
OTOCZENIE WEW.ORG: pracownicy, zarząd, kultura org., tożsamość.
ANALIZA SWOT: kompleksowa metoda badania otoczenia org. i analizy jej wnętrza. Zew. szanse i zagrożenia, wew. mocne i słabe strony.
III. Cykl życia organizacji.
FAZY ANALIZY CYKLU ZYCIA ORG: identyfikacja, werbalny opis.
GŁÓWNE WSKAŹNIKI ROZWOJU ORG: ilość zatrudnienia, udział w rynku, wzrost kapitału, zysku, rentowności, zaawansowanie technologiczne, zróżnicowanie produkcji, struktura org., problemy.
KONCEPCJE CYKLU ŻYCIA ORGANIZACJI:
- Miles (konstrukt teoretyczny, narodziny, młodość, wiek średni dojrzałość)
- Lippit Schmidt (narodzin, młodość, dojrzałość, upadek, reorganizacja)
- Glasl i Livegoeol (etapy: partnerski, zróżnicowania, integracji)
- Qiunn i Cameron (przedsiębiorczość, praca zespołowa, formalizacja i stabilność, rozszerzenie działalności i przekształcenie struktury)
- Greiner(teoria rozwoju kryzysowego)
IV. Zarządzanie zmianą.
SKŁADOWE PROCESU ZARZĄDZANIA: planowanie, organizowanie, przewodzenie, motywowanie, kontrolowanie.
ETAPY PROCESU ZARZĄDZANIA ZMIANĄ: ustalenie celu organizacji, rozważenie wielkości i ważności zmiany, identyfikacja kultury organizacji, określenie ograniczeń krytycznych, włączenie pracowników w proces zmian.
RODZAJE ZMIAN:
- sterowalność (planowana, nieplanowana)
- styl zmieniania (narzucona, dobrowolna)
- źródło zmian (doskonaląca, zaburzająca)
- czas zmian (krótka, długa)
- zakres zmian(drobna, duża)
- inwencja (kontynuowana, precedensowa)
OKAZJE DO ZMIAN:
- wew. (powodzenia, niepowodzenia, innowacje, niezgodności, zmiany)
- zew (demograficzne, nowa wiedza, moda)
REAKCJE NA ZMIANY: szok, negacja, depresja, rezygnacja, przymiarka, konsolidacja, przyswojenie.
V. Potencjał i kapitał organizacji.
ZASOBY: suma czynników produkcji służących realizacji celów organizacji.
CECHY ZASOBÓW: rzadkość, poliwalencja, kumulatywność.
FUNKCJE ZASOBÓW: umożliwiają produkcję dóbr i usług, likwidują zakłócenia, zmiany ich wielkości odzwierciedlają procesy wytwórcze.
UMIEJETNOŚCI ORG: pozyskiwanie, wykorzystywanie, rozmieszczenie, zastosowanie zasobów do osiągnięcia wyznaczonych celów przez org.
UMIEJĘTNOŚCI ORG.DZIELIMY NA KOMPETENCJE:
- szczegółowe(podstawowe)
- kluczowe.
ORGANIZACJA UZYSKUJĘ PRZEWAGĘ PRZEZ:
- budowanie zasobów i umiejętności,
- lawerowanie (to, co mam wykonane wykorzystuje do zaistnienia na innych rynkach)
BAZA ZASOBÓW:
- materialne(grunty, budynki, materiały, gotówka)
- niematerialne (relacyjne - relacja, reputacja; kompetencje - wiedza, zdolność, podstawa)
ZASOBY: naturalne, ludzkie, kapitałowe, nienamacalne, finansowe, rzeczowe, organizacyjne, informacyjne, relacyjne, rynkowe, intelektualne.
POTENCJAŁ ORG: rodzaje:
- rzeczowy (rzeczowe składniki majątku-środki pracy, przedmioty pracy, produkty pracy, towar. Wartości niematerialne i prawne - prawa autorskie, anteny, licencje)
- pracy (ludzki potencjał - kompetencje, motywacja wew., wymiar fizyczny. Czas pracy - wg form zatrudnienia, wg form organizacji czasu pracy)
- finansowy (aktywa trwałe - wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, nienależności, inwestycje, rozliczenia międzyokresowe, długoterminowe. Aktywa obrotowe-rzeczowe, finansowe, należności krótkoterminowe)
- informacyjny(dane liczbowe i jakościowe, umiejętności wykorzystania informacji, kapitał intelektualny - osobowy: techniczny i organizacyjny; bezosobowy: wew., pozyskiwany z zew)
KAPITAŁ ORG: obrotowy, trwały, własny, obcy.
STRUKTURA WARTOŚCI ORG:
- kapitał materialny (rzeczowy, finansowy)
- kapitał intelektualny (ludzki, strukturalny).
ELEMENTY STRUKTURY ORG: podział pracy, stanowisko org., komórka org., jednostka org., rozpiętość kreowania, regulamin org., schemat org., księga służb.
WIĘZI ORG:
- służbowa,
- funkcjonalna (techniczna, informacyjna)
RODZAJE STRTUKTU ORG: liniowa, funkcjonalna, liniowo-sztabowa, dywizjonalna, zadaniowa, macierzowa, hybrydowa, zespołowa, sieciowa, kolegialna.
VI. Organizacja jako system człowiek - obiekt techniczny.
NEGATYWNE SKUTKI NIEDOSTOSOWANIA TECHNIKI WYTWÓRCZEJ DO MOŻLIWOŚCI LUDZKICH NA POCZĄTKU XX WIEKU ŁAGODZONO PRZEZ:
- Taylor (specjalizacja działań)
- Giilbreht (uwzględnienie zasad ekonomiki ruchów)
- Mayo (stosowanie motywatorów)
- Fayol (racjonalizacja pracy kierowniczej)
- Adamiecki (harmonizacja prac)
ERGONOMIA: nauka stosowana, zamierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka.
W RAMACH ERGONIMII DOSTOSOWAĆ NALEŻY: sferę zasięgu rąk, wysokość płaszczyzny pracy w pozycji siedzącej i stojącej, urządzenia (analogowe, cyfrowe, sygnalizacji dźwiękowej, sterownicze ręczne - przyciski, klawisze, dźwignie; sterownicze nożne) powietrze, mikroklimat, drgania mechaniczne, hałas, promieniowanie, oświetlenie, kolory, szkodliwe substancje.
VI. Współczesne koncepcje zarządzania organizacją.
KONCEPCJE ZARZĄDZANIA:
Zorientowanie na zarządzanie:
- 5S (5 poziomów organizacji stanowiska pracy: selekcja, organizacja, czystość, standaryzacja, samodyscyplina)
- Kanban (7x żadnych: braków, opóźnień, zapasów, kolejek, bezczynności, przemieszczeń, operacji technologicznych i kontrolnych)
- Just in time (koncepcja produkcji, zbiór metod i techniki projektowania i usprawniania systemu produkcyjnego, metody i techniki sterowania operatywnego produkcją)
- Six sigma (program zarządzania jakością)
- TQM (total, quality, management)
- Deming (14 zadań)
- SCP (partnerstwo w łańcuchu dostaw)
- CRM (customer relationship management)
- zarządzanie wiedzą,
- zarządzanie procesowe.
Zorganizowane na zmiany:
- Benchmarking (uczenie się na cudzych błędach, wew.,zew - konkurencyjny; funkcjonalny; ogólny-horyzontalny. Planowanie, analiza, integracja, wdrożenie, kontrola wdrożenia)
- Reengineering (myślenie inaczej, uwzględnienie istniejących organiczeń, analiza procesów w przedsiębiorstwie, wychodzenie od potrzeb klienta)
- Lean Menegement (narzędzia WSM,5S,TQM,SMED)
Zorientowane na formy realizacji: praca w grupach, outsourcing, organizacja sieciowa, organizacja wizualna, organizacja ucząca się.