Ćwiczenie 11

1. Chromatografia cienkowarstwowa

Identyfikacja barwników z postaci farmaceutycznych (drażetki, kapsułki, tabletki powlekane)

Do komory szklanej wlano roztworu 2,4% cytrynianu sodu i wodorotlenku amonowego (w stosunku 85:15) a następnie przykryto ją odstawiono.

Na linię startu płytki naniesiono za pomocą kapilar szklanych roztwory poszczególnych wzorców i analizowanej substancji. Następnie odparowano roztwory w strumieniu ciepłego powietrza i umieszczono płytkę w komorze.

Rozwijanie chromatogramu zakończono gdy czoło fazy ruchomej dotarło do ok. 1 cm od krawędzi płytki. Następnie oznaczono czoło a po wysuszeniu płytki zmierzono wartości Rf.

Wzorce barwników:

a Rf =a/b (dla b=85 mm)

a) czerwień koszenilowa 0,05% 59 mm 0,69

b) błękit bromotymolowy 0,05% 68 mm 0,8

c) tartazyna 0,05% 69 mm 0,81

d) błękit patentowy 0,05% 57 mm 0,67

e) żółcień pomarańczowa 0,05% 48 mm 0,56

f) amarant 0,05% 41 mm 0,48

Analizowana substancja

g) prometazyna 40 mm; 59 mm 0,47 ; 0,69

Na podstawie otrzymanych wyników zidentyfikowano barwniki:

Prometazyna:

- amarant

- czerwień koszenilowa

Na podstawie roztworów wzorcowych barwników oraz obliczonych wartości Rf można w krótkim czasie i z dużą dokładnością poznać skład masy powlekającej tabletkę.

2. Chromatografia w odwróconym układzie faz

Określenie czystości związków organicznych.

Proces chromatograficzny w odwróconym układzie faz przeprowadzany jest najczęściej w warunkach:

Faza stacjonarna - niepolarna

Faza ruchoma - polarna

1. Chromatografia w odwróconym układzie faz

Jako adsorbentu użyto silanizowanego żelu krzemionkowego RP-8 na płytce firmy Merck. Do klasycznej komory wlano 10 cm3 fazy ruchomej (roztwór metanol : woda w stosunku 7:3). Na płytkę naniesiono roztwory badanych substancji a po wysuszeniu umieszczoną ją w komorze. Po rozwinięciu chromatogramu oznaczono linię mety i oznaczono położenie substancji w świetle UV o długości 254.

2. Chromatografia w normalnym układzie faz

Jako adsorbentu użyto żelu krzemionkowego 60 F na płytce firmy Merck. Do płaskiej komory wlano 5cm3 fazy ruchomej (roztwór octan etylu : toluen 20:80). Na płytkę naniesiono roztwory badanych substancji a po wysuszeniu umieszczoną ją w komorze. Po rozwinięciu chromatogramu oznaczono linię mety i oznaczono położenie substancji w świetle UV o długości 254.

Analizowana substancja	Odwrócony układ faz		Normalny układ faz
		a	Rf (dla b=78)	a	Rf (dla b=83)
Anilina	6	0,08	76	0,92
Aminonitroanizol	20	0,26	63	0,76
Dimetyloanilina	12	0,15	66	0,8
Azoksybenzen	4	0,05	76	0,92

W normalnym układzie faz fazą o większej polarności jest faza stacjonarna. W takim wypadku Rf związków polarnych jest bardzo niski co utrudnia ich identyfikacje.

W chromatografii w odwróconym układzie faz fazą o większej polarności jest faza ruchoma. Niski Rf posiadają wtedy substancje mało polarne.

Porównując wyniki otrzymane podczas dwóch chromatografii o różnym układzie faz można zbadać polarność poszczególnych związków i wpływ różnych podstawników na zmianę ładunków cząstkowych.

Rozdzielając chromatograficznie otrzymane związki organiczne możemy badać ich zanieczyszczenie i produkty ich rozkładu.

3. Chromatografia jonowymienna

Pośrednie alkacymetryczne oznaczenie jonów siarczanowych.

Po przepuszczeniu analizowanego roztworu przez kolumnę z kationitem nastąpiła wymiana jonów Na+ na równoważną ilość jonów H+. Przesącz miareczkowano alkacymetrycznie.

Kolumna wypełniona jest silnie kwasowym wymieniaczem jonowym w formie kwasowej. Na przygotowaną kolumnę naniesiono porcjami roztwór siarczanu sodu o nieznanym stężeniu i zbierano przesącz przepłukując kolumnę wodą destylowaną. Po zebraniu około 100 cm3 roztworu kolbę uzupełniono do współmierności i pobrano z niej pipetą 25 cm3 cieczy a następnie przeniesiono do kolby stożkowej. Dodano do niej 2 krople oranżu metylowego i przeprowadzono miareczkowanie mianowanym roztworem 0,05 mol/l NaOH. Powtórzono miareczkowanie trzykrotnie.

Następnie zregenerowano kolumnę wlewając do niej roztworu HCl i przepuszczając przez nią wodę destylowaną aż do uzyskania przesączu o obojętnym odczynie.

2NaOH + H₂SO₄ Na₂SO₄ + 2H₂O

1000cm3 NaOH - 2 mol/l - 96g SO₄^2-

4,66 cm3 - 0,05 mol/l - X

X= 4,66 x 0,05 x 96 / 1000 x 2 = 0,0112g

4X = 0,0447g SO₄^2-

Chromatografia jonowymienna jest szybką i stosunkowo prostą metodą analityczną pozwalającą określić skład ilościowy wodnych roztworów.

---