Pytania na egzamin z prawa pracy

1. Geneza ustawodawstwa pracy, szczególne właściwości tego prawa i jego funkcje.

GENEZA

- dziedzina młoda, początki 18-19 wiek (wtedy, w następstwie rewolucji burżuazyjnych powstały warunki do najmu na szeroką skalę siły roboczej za wynagrodzeniem dzięki wyzwoleniu z poddaństwa rzesz chłopów oraz formalnego zrównania ludzi wobec prawa.

- regulacja umowy o prace początkowo w ramach prawa cywilnego - jedna spośród umów o świadczenie usług. Łacińskie!!

- prawo cywilne - pień genetyczny dla prawa pracy

- od 19 wieku - ustawodawstwo fabryczne - cel - ochrona zdrowia i życia pracowników - obowiązki pracodawców zabezpieczone sankcjami -dało początek prawu ochrony pracy

- u źródeł prawa pracy również ingerencja państwa w stosunek pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, podyktowana potrzebą ochrony pracownika jako strony słabszej (specjalne organy - inspekcja pracy - zajmujące się kontrolą przestrzegania praw pracowniczych)

- od końca 19 wieku - ustawodawstwo socjalne początek prawu ubezpieczeń społecznych

- po IWW - przepisy dotyczące świadczenia pracy umownie podporządkowanej powstanie nowej gałęzi - prawa pracy

- W Polsce faktyczne wyodrębnienie prawa pracy w okresie międzywojennym (umowa o prace regulowana przez kodeks zobowiązań z 1933)

Prawne usankcjonowanie odrębności prawa pracy jako gałęzi systemu prawnego - z chwilą wejścia w życie Kodeksu cywilnego z 1964. (art. 300KP)

SZCZEGÓLNE WŁAŚCIWOŚCI

Prawo pracy - część jednolitego porządku prawnego naszego państwa.

-art. 18 - specyficzny charakter przeważającej większości norm prawa pracy (np. umowa o pracę może zawierać odbiegające postanowienia od norm postanowienia jeżeli są bardziej korzystne dla pracownika).

Normy prawa pracy - jednostronnie bezwzględnie obowiązujące

- złożoność metod regulacji (instytucja nadzoru, akt mianowania jako podstawa nawiązania stosunku pracy)

- występowanie tzw specyficznych źródeł prawa w postaci układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych.

- udział związków zawodowych i organizacji pracodawców w procesie tworzenia prawa przez organy państwa.

- nasilona dyferencjacja (polega na równoczesnym uregulowaniu tej samej sprawy normami prawnymi o różnej treści). Różnicuje się np. wymiar czas pracy w zależności od płci, wieku, itp.

FUNKCJE

- ochronna - uprzywilejowanie pracownika, np. zakaz zrzekania się wynagrodzenia. Przejaw funkcji ochronnej - np. regulacja wypowiedzenia - pracownik może w każdej chwili, pracodawca ma to prawo ograniczone, sankcje karno-administracyjne.

- organizacyjna - ma oddziaływać w kierunku niezakłóconego przebiegu procesu pracy i wysokiej efektywności.

- wychowawcza - podobnie jak wszystkie gałęzie prawa - polega na kształtowaniu pozytywnych postaw jednostek i grup społecznych. Środki wychowawcze w prawie pracy:

*sprawiedliwe traktowanie, kary i nagrody /w stosunku do pracowników

*zakaz dyskryminacji i in, kary / w stosunku do pracodawców

- rozdzielcza (ze względu na bezrobocie) - zwłaszcza w stosunku do miejsc pracy - deficyt.

2 a. Krajowe źródła prawa pracy (powszechne i autonomiczne, hierarchia źródeł).

-art. 9 kp - katalog źródeł

I podział

* źródła powszechne - ustawa, rozporządzenie (87 konstytucji)

* źródła specyficzne - występujące tylko w prawie pracy

II podział

*Źródła powszechnie obowiązującego prawa: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego

*źródła prawa wewnętrznego - uchwały RM, zarządzenia,

-kp - główne źródło prawa pracy

Źródła autonomiczne: akty w postaci układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

*Układ zbiorowy pracy( 19 wiek - początkowo miało zapobiegać konfliktom między pracownikiem a pracodawcą lub też pomagać w ich zakończeniu) - umowa zawarta między związkiem zawodowym/inną reprezentacją pracowników a organizacją pracodawców. Układ zbiorowy można zawierać dla wszystkich z wyjątkiem: członków korpusu służby cywilnej, mianowanych/powoływanych pracowników urzędów państwowych, pracowników samorządowych, sędziów i prokuratorów. (Mogą być objęte osoby np. pracujące w oparciu o umowę cywilnoprawną, emeryci i renciści). Zasada - układ zawiera się dla wszystkich pracowników. Na treść układu składają się porozumienia normatywne (obowiązują strony stosunku pracy, np. świadczenia socjalne), obligacyjne (określają wzajemne obowiązki stron układu, np. sposób publikacji układu). Układ zawiera się w drodze rokowań.

Zdolność układowa - możność stanowienia norm prawnych należących do prawa pracy.

Rejestracja - na pisemny wniosek strony układu.

Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy

Ratyfikowana umowa międzynarodowa też w hierarchii źródeł prawa krajowego.

2b. Międzynarodowe źródła prawa pracy i ich miejsce w hierarchii źródeł krajowych.

Umowy międzynarodowe też!!!

MOP, Rada EuropyEKS i zobowiązania z niej wynikające, UE.

3. Zasady prawa pracy, ich rodzaje i zastosowanie w stosunkach pracy (pytanie może

obejmować jedną tylko zasadę np. zasadę ułatwiania przez pracodawcę podnoszenia

przez pracownika kwalifikacji zawodowych albo zasadę uprzywilejowania z

zaleceniem szczegółowego jej omówienia).

Zastosowanie, art. 300

4. Pojęcie stosunku pracy i jego cechy.

Art. 22 par 1, należy wspomnieć o ryzyku pracodawcy - techniczne, socjalne, itp.

Cechy - podporządkowanie, itp

5. Omów rodzaje ryzyk pracodawcy jako strony stosunku pracy.

6. Przesłanki stosowania kodeksu cywilnego do stosunków pracy. (część pyt 3)

7. Powołanie jako podstawa powstania stosunku pracy i jego charakterystyka.

Czynność prawna jednostronna mocą której powstaje stosunek pracy. Podmiot trzeci lub ten który ma kompetencje do powołania.

Powołanie - zastępca wójta, prezydenta,

Odwołanie, np. jak w kobietą w ciąży

8. Charakterystyka wyboru jako podstawy powstania stosunku pracy.

9. Mianowanie jako podstawa powstania stosunku pracy.

10. Charakterystyka spółdzielczego stosunku pracy.

11. Wymień rodzaje umowy o pracę i scharakteryzuj wybraną umowę.

12. Charakterystyka umowy zawartej na czas określony.

13. Zatrudnianie młodocianych

14. Pojęcie pracownika w stosunkach pracy.

15. Zatrudnianie pracowników tymczasowych.

Ustawa o pracownikach tymczasowych

16. Pojęcie pracodawcy i charakterystyka podmiotów uprawnionych do wykonywania

Art. 3 33

czynności prawnych w sprawach ze stosunku pracy.

17. Przejście zakładu pracy na inny podmiot.

18. Umowa o pracę - rodzaje, treść i forma.

19. Zatrudnianie dzieci w świetle prawa pracy.

20. Ustanie umownego stosunku pracy - charakterystyka wypowiedzenia umowy o

pracę, konstrukcja wypowiedzenia (pojęcie okresu wypowiedzenia, terminu),

ochrona powszechna i zakres ochrony szczególnej.

21. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn zawinionych przez

pracownika - przesłanki, tryb postępowania, roszczenia.

22. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez 2

pracownika- okres ochronny, tryb postępowania, roszczenia.

23. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.

24. Przypadki wygaśnięcia stosunku pracy z woli ustawodawcy.

25. Skutki wadliwego ustania stosunku pracy.

26 Zmiana treści umownego stosunku pracy.

27. Zwolnienia grupowe - omów przesłanki i etapy zwolnień grupowych.

28. Obowiązki stron stosunku pracy.

29. Prawo do wynagrodzenia za pracę i jego ochrona.

30. Pojęcie czasu pracy, systemy czasu pracy i ich charakterystyka.

31. Praca w godzinach nadliczbowych, przesłanki, wymiar świadczeń.

32. Prawo do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar.

33. Prawo do ochrony ze względu na ciążę i macierzyństwo.

34. Odpowiedzialność pracownika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków ze stosunku pracy - odpowiedzialność porządkowa, dyscyplinarna i majątkowa (materialna).

35. Odpowiedzialność odszkodowawcza, wykroczeniowa i karna pracodawcy.

36. Udział pracodawcy w finansowaniu niezdolności do pracy w świetle kodeksu pracy

37. Nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy (państwowa inspekcja pracy, inspekcja sanitarna, inne organy nadzoru).

38. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy (postępowanie pojednawcze, postępowanie sądowe).

39. Zbiorowe spory pracy - przedmiot sporu, strony sporu zbiorowego, metody likwidowania zbiorowych sporów pracy.

40. Treść układu zbiorowego pracy, podmioty posiadające zdolność układową, tryb zawierania i obowiązywania.

41.Wpływ układu zbiorowego pracy na treść umowy o pracę.

42.Rozstrzyganie spraw ze stosunku pracy (roszczenia, wszczęcie postępowania, środki zaskarżenia, przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy, koszty postępowania sądowego).

3

---