CZYM JEST OSOBOWO W UJCIU SOCJOLOGICZNYM ORAZ JAKIE S JEJ PODSTAWOWE ELEMENTY (SCHARAKTERYZUJ JE)?
OSOBOWO W UJCIU SOCJOLOGICZNYM TO OGÓ REALIZOWANYCH SPOECZNYCH WZORÓW ZACHOWANIA SI I DZIAANIA ORAZ RÓL JAKIE CZOWIEK PENI WOBEC INNYCH LUDZI, KTÓRZY S CZONKAMI SPOECZESTWA.
JEST 7 TEORII OSOBOWOCI:
1 - TEORIA CECH - OSOBOWO TO ZESPÓ CECH ISTOTNYCH WZGLDNIE TRWAYCH I STAYCH, KTÓRE UKSZTATOWAY SI W KONKRETNYCH WARUNKACH YCIA SPOECZNEGO. NASZA OSOBOWO TO ZESPÓ CECH ISTOTNYCH DLA YCIA CZOWIEKA TAKICH JAK POTRZEBY, ZAINTERESOWANIA, TEMPERAMENT, CHARAKTER ITP.;
2 - TEORIA RÓL SPOECZNYCH - OSOBOWO TO MOLIWOCI I UMIEJTNOCI PENIENIA RÓL SPO.;
3 - TEORIA NATYWISTYCZNA - OSOBOWO W PENI DZIEDZICZONA;
4 - TEORIA POSTAW - OSOBOWO TO POSTAWY CZOWIEKA JAKIE PREZENTUJE W YCIU SPOECZNYM;
5 - TEORIA KONSTYTUCJONALNA - O OSOBOWOCI WIADCZY BUDOWA ANATOMICZNA ORGANIZMU (PYKNIK, ASTENIK, ATLETYK);
6 - TEORIA DWUCZYNNIKOWA - OSOBOWO ZALEY OD DZIEDZICZNOCI I RODOWISKA;
7 - TEORIA CZTEROCZYNNIKOWA - NA OSOBOWO SKADAJ SI: DZIEDZICZNO, RODOWISKO, CELOWE WYCHOWANIE I DZIAANIE WASNE.
JEDNYM Z PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW OSOBOWOCI S ELEMENTY DZIEDZICZONE TAKIE JAK BUDOWA ORGANIZMU, WZROST, WACIWOCI FIZJOLOGICZNE.
OSSOWSKI - ELEMENTY TE ODGRYWAJ ROLE JEDYNIE KONIECZNYCH, ALE NIE WYSTARCZAJCYCH WARUNKÓW KSZTATOWANIA OSOBOWOCI.
ZNANIECKI - ELEMENTY BIOGENNE WRCZ NIE INTERESUJ SOCJOLOGÓW. WG NIEGO LUDZIE PODOBNIE ZBUDOWANI MOG MIE ZUPENIE RÓNE OSOBOWOCI, ZALENE OD MIEJSCA W KTÓRYCH SI URODZILI I WYCHOWALI, A TAKE OD OSÓB WYCHOWUJCYCH ICH.
KOLEJNYMI ELEMENTAMI OSOBOWOCI S ELEMENTY PSYCHOGENNE, CZYLI INTELIGENCJA, PAMI, TEMPERAMENT, UCZUCIA ITP.
WG WSPÓCZESNYCH PSYCHOLOGÓW CECHY OSOBOWOCI SPROWADZA SI DO TRZECH: TEMPERAMENT, INTELEKT I CHARAKTER.
TEMPERAMENT SKADA SI Z ZESPOU CECH WRODZONYCH, KTÓRE TWORZ PSYCHICZN PODBUDOW OSOBOWOCI.
INTELEKT TO ZDOLNOCI I ZAINTERESOWANIA.
NATOMIAST CHARAKTER STANOWI NADBUDOW TEMPERAMENTU. JEST TO ODDZIAYWANIE RODOWISKA NA DAN OSOB, A TAKE JEST TO PRACA DANEJ OSOBY NAD SOB, KTÓRA MOE WIADOMIE WYROBI W SOBIE CECHY SPOECZNE WARTOCIOWE. (NP. PRACOWITO, ODWAG, SI WOLI)
SCHARAKTERYZOWA TYPY OSOBOWOCI CZOWIEKA I WYKAZA ICH WPYW NA YCIE SPOECZNE.
HIPOKRATES SKLASYFIKOWA 4 TYPY OSOBOWOI: SANGWIK, CHOLERYK, FLEGMATYK I MELANCHOLIK. KLASYFIKACJA TA OPARTA JEST JEDYNIE NA TEMPERAMENCIE, TAK WIC MA ONA CHARAKTER PSYCHOLOGICZNY I ASPOECZNY.
DO NAJBARDZIEJ ZNANYCH TYPOLOGII OSOBOWOCI NALEY KLASYFIKACJA JUNGA. JEST TO PODZIA NA INTROWERTYKA (ZAMKNITY W SOBIE) I EKSTRAWERTYKA (OTWARTY NA LUDZI).
NATOMIAST ZNANIECKI WYRÓNIA 4 TYPY OSOBOWOCI:
1 - CZOWIEK DOBRZE WYCHOWANY - UMIE ZACHOWA SI W TOWARZYSTWIE I PONADTO JEST DOBRZE WYKSZTACONY;
2 - CZOWIEK PRACY - WYCHOWANY WRÓD LUDZI PRACUJCYCH GÓWNIE FIZYCZNIE I SAM PRACUJCY;
3 - CZOWIEK ZABAWY - DY DO ZABAWY, TAKI TYP CZOWIEKA KSZTATUJ WARSTWY I KLASY SPOECZNE, KTÓRE NIE MUSZ PRACOWA NA WASNE UTRZYMANIE;
4 - CZOWIEK ZBOCZENIEC - NIE PODPADA POD ADN Z WW KATEGORII.
WSZYSTKIE TYPY OSOBOWOCI CZY TO HIPOKRATESA, JUNGA CZY ZNANIECKIEGO MAJ NIEWTPLIWIE WPYW NA YCIE SPOECZNE.
SANGWIK BDZIE SI ATWO ZAPALA DO CZEGO, ALE I RÓWNIE SZYBKO BDZIE GAS. TEN TYP ATWO PODDAJE SI SILNYM UCZUCIOM RADOCI, GNIEWU, OBRAZY ITP., LECZ SZYBKO O NICH ZAPOMNI.
CHOLERYK NATOMIAST JEST CZOWIEKIEM POBUDLIWYM, ALE I WYTRWAYM W DZIAANIU I UCZUCIACH.
FLEGMATYK NATOMIAST JEST MAO POBUDLIWY, LECZ JEST TAKE WYTRWAY W DZIAANIACH I UCZUCIACH. CECHUJE GO TAKE PAMITLIWO.
MAO AKTYWNY JEST MELANCHOLIK, SABO REAGUJE, SABO REAGUJE NA UCZUCIA, LECZ JEST NAJBARDZIEJ WYTRWAY W NICH.
KADY Z TYCH TYPÓW OSOBOWOCI BDZIE MIA INNY WPYW NA YCIE SPOECZNE, NA SWOJ RODZIN, KONTAKT Z DZIEMI, TECIAMI, WSPÓPRACOWNIKAMI.
SCHARAKTERYZOWA METODY ROZWIZYWANIA KONFLIKTÓW W GRUPIE SPO.
1 - INTEGRUJCE ROZWIZYWANIE KONFLIKTU (UZGODNIENIE, KONFRONTACJA, STOSOWANIE CELÓW NADRZDZNYCH);
2 - METODA WYCOFANIA SI;
3 - DOMINACJA I STUMIENIE (WYMUSZENIE, UNIK, AGODZENIE, ZASTOSOWANIE ZASADY WIKSZOCI);
4 - KOMPROMIS (ARBITRA, ROZDZIELENIE, ODWOANIE SI DO PRZEPISÓW PRAWA, PRZEKUPIENIE).
PRZEDSTAWI RYS HISTORYCZNY SOCJOLOGII.
SOCJOLOGIA (ac. - SOCJETAS-SPOECZESTWO, grec. - LOGOS-NAUKA) TO NAUKA O SPOECZESTWIE, JEGO STRUKTURACH, FUNKCJONOWANIU I ROZWOJU. POWSTAA W 2 POOWIE XIX W. JAKO SAMODZIELNA NAUKA SPOECZNA. NAZWY TEJ PIERWSZY RAZ UY W 1838 R. AUGUST COMTE. OZNACZAA ONA WG NIEGO METOD I NAUK, KTÓRA MIAA PRZYCZYNI SI DO NAPRAWY SCHORZE SPOECZNYCH. SCHORZENIAMI TYMI BYY: WIELKIE BEZROBOCIE, KRYZYS, FALA STRAJKOWA ROBOTNIKÓW.
ROZWÓJ HISTORYCZNY MOEMY PODZIELI NA 2 ETAPY:
1 - ETAP PRZEDNAUKOWY - CZYLI WIEDZA OPARTA NA WIEDZY LUDOWEJ, REFLEKSJI MDRCÓW;
2 - ETAP NAUKOWY - CZYLI BADANIA NAUKOWE.
GÓWNYMI PRZEDSTAWICIELAMI OKRESU PRZEDNAUKOWEGO BYLI:
- HERAKLIT Z EFEZU (TEORIA CYKLICZNEGO ROZWOJU);
- HIPOKRATES (TWÓRCA TYPÓW LUDZKICH);
- PLATON (TWÓRCA ELITARNEGO PASTWA KOMUNISTYCZNEGO);
- ARYSTOTELES (PRZEKONYWA DO POLITYKI TWARDEJ RKI, PASTWA AUTOKRATYCZNEGO);
- W. AUGUSTYN (OJCIEC MYLI CHRZECIJASKIEJ);
- TOMASZ Z AKWINU (WYMYLI PODZIA SPOECZESTWA NA LUDZI SPRAWUJCYCH WADZ, WOJUJCYCH I MODLCYCH SI);
- NIKOLO MAKIAWELI (MAKIAWELIZM);
- ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI;
- SOCJALICI UTOPIJNI.
GÓWNYMI PRZEDSTAWICIELAMI OKRESU NAUKOWEGO S:
- HERWERT SPENCER (ZAPOCZTKOWA ROZWÓJ NAUKOWY SOCJOLOGII);
- KAROL MARKS (PODZIELI SPOECZESTWO NA KAPITALISTÓW I NIE);
- MAX WEBER (TWÓRCA TYPÓW PRZYWÓDCZYCH);
- KRZYWICKI (ORGANIZATOR GUS);
- FLORIAN ZNANIECKI (OJCIEC SOCJOLOGII POLSKIEJ);
- JÓZEF HAASISKI (UCZE ZNANIECKIEGO).
CZYM JEST GRUPA SPOECZNA, JAKIE POSIADA CECHY I JAKIE WYRÓNIA SI JEJ RODZAJE ?
GRUPA SPOECZNA TO PEWNA LICZBA OSÓB OBEJMUJCA CO NAJMNIEJ 3 OSOBY POMIDZY KTÓRYMI ISTNIEJE BEZPOREDNIA INTERAKCJA.
W GRUPIE WYSTPUJ: PRZYNALENO DO GRUPY, WSPÓLNE WARTOCI, WSPÓLNY CEL(E), WEWNTRZNA STRUKTURA SPOECZNA, PEWNA ODRBNO OD INNYCH ZBIOROWOCI.
CECHY GRUPY SPOECZNEJ: CEL GRUPOWY, INTERAKCJE MIDZY CZONKAMI, WEWN. STRUKTURA GRUPY (FORMALNA I NIEFORMALNA), AKCEPTACJA PRZYNALENOCI, TRWAA WI SPOECZNA, WSPÓLNE WARTOCI AKCEPTOWANE PRZEZ GRUP, NORMY GRUPOWE REGULUJCE SPOSOBY ZACHOWANIA SI JEJ CZONKÓW (PODOBNE ZACHOWANIA, OPINIE).
GRUPA SPOECZNA POWINNA POSIADA:
MIN. 3 CZONKÓW, CEL, NORMY (ZAKAZY I NAKAZY, ZWYCZAJE I OBYCZAJE), SPOISTO, STRUKTUR, WIADOMO PRZYNALENOCI.
RODZAJE GRUP SPOECZNYCH:
1 - PODST. KRYTERIUM KLASYFIKACJI JEST PODZIA DWUDZIELNY (MAE I DUE, PIERWOTNE I WTÓRNE, FORMALNE I NIEFORMALNE);
2 - F. ZNANIECKI (OJCIEC POLSKIEJ SOCJOLOGII) WYRÓNIA GRUPY:
- KLASOWE, TERYTORIALNE, KULTURALNE, GENETYCZNE, STYCZNIOWCOWE, KOCIELNE, CELOWE;
- ZE WZGLDU NA LICZB CZONKÓW (MAE, DUE, WIELKIE);
- ZE WZGLDU NA SPOSÓB REKRUTACJI CZONKÓW (EKSKLUZYWNE, INKLUZYWNE, DOBROWOLNE, NIEDOBROWOLNE);
- ZE WZGLDU NA WI GRUPOW (POLITYCZNE, RELIGIJNE, RODZINNE, WYCHOWAWCZE, EKONOMICZNE, TOWARZYSKO-ZABAWOWE, SSIEDZKO-REGIONALNE);
- ZE WZGLDU NA TRWAO WIZI SPOECZNYCH (TRWAE, KRÓTKOTRWAE, NIETRWAE);
- ZE WZGLDU NA TYP WIZI SPOECZNYCH (FORMALNE I NIEFORMALNE);
- ZE WZGLDU NA SPOSÓB POWSTANIA (CELOWE I SPONTANICZNO-NIEFORMALNE);
- ZE WZGLDU NA KRYTERIUM STOSUNKU DO INNYCH LUDZI (WEWNTRZNE, ZEWNTRZNE I ODNIESIENIA).
CZYM JEST WYWIAD JAKO METODA I NARZDZIE BADAWCZE ?
WYWIAD TO METODA POLEGAJCA NA PRZEPROWADZENIU ROZMOWY Z WYBRANYM RESPONDENTEM, W KTÓREJ TOKU PRÓBUJE SI UZYSKA JEGO ODPOWIED NA PEWIEN ZESTAW PYTA. WYWIAD JEST TO SWOBODNA WYMIANA ZDA MIDZY BADACZEM A BADANYM. WARUNKIEM WYWIADU JEST YCZLIWY KONTAKT Z RESPONDENTEM. WYWIAD NALEY ROZPOCZ OD PYTA OGÓLNYCH, NIEZASKAKUJCYCH, PO ZAKOCZENIU NALEY SPORZDZI PROTOKÓ WIENIE ODDAJCY PRZEBIEG ROZMOWY.
ZALET WYWIADU JEST OBSERWOWANIE RESPONDENTA I JEGO REAKCJI NA ZADAWANE PYTANIA. WYWIAD POZWALA OKRELI MOTYWY, POGLDY I ASPIRACJE LUDZI.
WAD S BDY WYNIKAJCE ZE ZORGANIZOWANIA WYWIADU, CZYLI NIEJASNO STAWIANYCH PYTA, BDY SYTUACYJNE, KTÓRE WYNIKAJ Z NIEWACIWEGO DOBORU MIEJSCA, CZASU I SPOSOBU PRZEPROWADZANIA WYWIADU. WYSTPUJ TAKE BDY O PODOU PSYCHOLOGICZNYM (SKRPOWNAIE W UDZIELENIU INFORMACJI W WYNIKU NIEKORZYSTNEGO ODDZIAYWANIA PROWADZCEGO WYWIAD NA RESPONDENTA) I O PODOU SOCJOLOGICZNYM (WYNIKAJ ONE Z TZW. ROZBIENOCI RÓL SPOECZNYCH PROWADZCEGO WYWIAD I RESPONDEN.).
WYWIAD JEST NAJBARDZIEJ ROZPOWSZECHNION METOD BADA UYWAN PRZEZ SOCJOLOGÓW, W KTÓRYM LUDZIE PROSZENI S O UDZIELENIE ODPOWIEDZI NA SERI PYTA DOTYCZCYCH ICH POSTAW, CECH, WARTOCI LUB WYDARZE. (NP.: ILU LUDZI POPIERA KAR MIERCI).
DOBRZE ZAPROJEKTOWANY WYWIAD WYKORZYSTUJE ZAZWYCZAJ ODPOWIEDZI KULKU TYSICY RESPONDENTÓW, ABY PRZEWIDZIE WYNIK WYBORÓW NA SZCZEBLU KRAJOWYM.
GOODMAN WYRÓNIA:
1 - WYWIAD KWESTIONARIUSZOWY (SPECYFICZNE PYTANIA LUB STWIERDZENIA W POSTACI FORMULARZA):
a - WYWIAD ZAMKNITY (PYT. ZAMKNITE);
b - WYWIAD OTWARTY (PYT. OTWARTE).
2 - WYWIAD SWOBODNY (ODPOWIEDZI WASNYMI SOWAMI, OSOBA PRZEPROWADZAJCA WYWIAD MOE ZADAWA DODATKOWE PYTANIA).
3 - WYWIAD TELEFONICZNY.
SCHARAKTERYZOWA KWESTIONARIUSZ JAKO NARZDZIE BADAWCZE.
KWIESTIONARIUSZ TO PYTANIA Z ODPOWIEDZIAMI, NA KTÓRE BADANY ODPOWIADA PISEMNIE. S TO SPECJALNIE DOBRANE PYTANIA, KTÓRE POMOG NAM WYWNIOSKOWA PEWNE WACIWOCI BADANEJ OSOBY.
PYTANIA MUSZ BY OSTRE, PRECYZYJNE. NIE MOG BY SUGESTYWNE. PYTANIA MOG BY OTWARTE, PÓOTWARTE I ZAMKNITE.
KWESTIONARIUSZ NIE POWINIEN BY ZBYT DUGI.
KWESTIONARIUSZ WYPENIAMY NP.: KIEDY JESTEMY PRZYJMOWANI DO NOWEJ PRACY. S W NIM PYTANIA BARDZO SZCZEGÓOWE DOTYCZCE NASZEJ OSOBY.
CZYM JEST KONFLIKT SPOECZNY ORAZ SCHARAKTERYZOWA JEGO RODZAJE.
KONFLIKT SPOECZNY ( ac.-CONFLIKTUS - ZDERZENIE). SUTUACJA KONFLIKTOWA POWSTAJE, GDY OCZEKIWANIA WZAJEMNE S NIEZGODNE. WYWOUJE NEGATYWNE EMOCJE (LK, ZO, SMUTEK ITP.) KONFLIKT SPO. TO NIEROZWIZANA LUB ROZWIZANA W SPOSÓB NIEZGODNY Z OCZEKIWANIAMI SPRZECZNO MIDZY JEDNOSTKAMI LUB GRUPAMI. KONFLIKT SPO. TO TAKE STARCIE WYWOANE ROZBIENOCIAMI POSTAW, SPOSOBÓW DZIAANIA, WARTOCI ITP. KONFLIKT SPO. WYWIERA ZMIANY W PSYCHICE CZOWIEKA (ZOSTAWIA TRWAY LAD). JEST TO PROCES SPO., W KTÓRYM JEDNOSTKA LUB GRUPA DY DO OSIGNICIA WASNYCH CELÓW PRZEZ WYELIMINOWANIE INNEJ JEDNOSTKI LUB GRUPY DCEJ DO ODMIENNYCH CELÓW.
RÓDA KONFLIKTÓW MOG BY SUBIEKTYWNE (CECHY CHARAKTERU, ZACHOWANIE, OPINIE, CELE, MARZENIA ITP.) LUB OBIEKTYWNE (SPRZECZNOCI TKWICE W SYSTEMIE EKONOMICZNYM, SPOECZNYM, POLITYCE PERSONALNEJ TKWICE W WARUNKACH SOCJALNO-BYTOWYCH ORAZ SYTUACJI W KRAJU).
COSER - NIE WSZYSTKIE KONFLIKTY S NEGATYWNE. WACIWIE ROZWIZANE MOG WPYN NA WZROST ZAANGAOWANIA CZONKÓW GRUPY I WZMOCNI ICH SPÓJNO. KLUCZEM DO POZYTYWNEGO FUNKCJONOWANIA KONFLIKTU JEST ISTNIENIE UZGODNIONYCH I AKCEPTOWANYCH REGÓ JEGO ROZWIZYWANIA.
PODSTAW WANYCH ZMIAN W SPOECZESTWIE MOG BY KONFLIKTY MIDZY GRUPAMI ETNICZNYMI, RASOWYMI I RELIGIJNYMI. WALKA MIDZY ZWOLENNIKAMI I PRZECIWNIKAMI PRAWA DO ABORCJI WYWIERA ZNACZNY WPYW NA POLITYK SPOECZN W WIELU KRAJACH.
RODZAJE KONFLIKTÓW ZE WZGLDU NA:
1 - PODMIOT (CZOWIEK-CZOWIEK);
2 - PRZEDMIOT (PROBLEMY POLIT., EKONOMICZNE, IDEOLOGICZNE ITP.);
3 - ZASIG (MIKRO-, MAKRO-);
4 - SPOSÓB PRZEJAWIANIA SI (JAWNY, UKRYTY, KIEROWANY, SPONTANICZNY);
5 - CZAS TRWANIA (KRÓTKO-, DUGO-);
6 - PRZYCZYNY (OBIEKTYWNE, RACJONALNE, SUBIEKTYWNE);
7 - CHARAKTER SPRZECZNOCI TKWICY U PODSTAW DANEGO KONFLIKTU (WEWN., ZEWN., TWÓRCZY, DESTRUKCYJNY).
SCHARAKTERYZOWA OBSERWACJ I POMIAR SOCJOMETRYCZNY JAKO METODY BADA SOCJOLOGICZNYCH.
GOODMAN - OBSERWACJA POLEGA NA STUDIOWANIU DZIAA JEDNOSTEK LUB GRUP PRZEZ PRZYGLDANIE SI IM BEZ ZADAWANIA PYTA ANI BEZ WYWIERANIA WPYWU NA ICH ZACHOWANIE. UMOLIWIAJ BADAJCEMU DOGBNY OPIS ZACHODZCYCH PROCESÓW SPOECZNYCH I WACIWYCH DLA NICH ZWIZKÓW PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH.
JANUSZEK, SIKORA - OBSERWACJA JEST SPOSTRZEGANIEM CELOWYM, ZAMIERZONYM I UKIERUNKOWANYM ORAZ SYSTEMATYCZNIE PROWADZONYM. JEST TO METODA CZASOCHONNA, MUDNA I PRACOCHONNA.
GOODMAN - OBSERWACJE DZIELIMY NA ZEWNTRZNE I UCZESTNICZCE. W OBSERWACJI ZEWN. BADAJCY POZOSTAJE NA ZEWNTRZ OBSERWOWANEJ GRUPY OSÓB LUB OSOBY, A ONI MOG NAWET NIE ZDAWA SOBIE SPRAWY Z TEGO, E S OBSERWOWANI. OBSERWACJA TAKA JEST OGRANICZONA I OSOBA OBSERWUJCA MA OGRANICZON ZDOLNO DO DOSTRZEGANIA ISTOTNYCH ZDARZE. W OBSERWACJI UCZESTNICZCEJ BADACZ JEST AKTYWNYM UCZESTNIKIEM SYTUACJI ZACHODZCYCH W BADANIACH GRUPOWYCH.
POMIAR SOCJOMETRYCZNY POZWALA OKRELI ZACHOWANIA I UPODOBANIA CZONKÓW GRUPY, ZDOLONCI GRUPY DO REALIZACJI ZADA, STRUKTUR SPOECZN GRUPY I ZMIANY ILOCIOWE ZACHODZCE W NIEJ ORAZ RYSUJCE SI W GRUPIE PODZIAY. JEST TO TECHNIKA POZWALAJCA NA DOBRE POZNANIE NIEKTÓRYCH POSTAW WPYWAJCYCH NA WYODRBNIENIE OSÓB, KTÓRE CIESZ SI ZAUFANIEM WSZYSTKICH, KTÓRE MOG BY KIEROWNIKAMI, PORÓWNANIE GRUP POD WZGLDEM STRUKTURY WEWN., STOPNIA INTEGRACJI, ORGANIZOWANIE GRUPY ITP.
NIE JEST TO METODA PENA, GDY NIE DAJE NAM INFORMACJI NA TEMAT MOTYWÓW OKRELONYCH WYBORÓW.
CZYM JEST SOCJOLOGIA JAKO NAUKA, JAKI JEST JEJ PRZEDMIOT, FUNKCJE I ZNACZENIE SPOECZNE SOCJOLOGIA (ac. - SOCJETAS-SPOECZESTWO, grec. - LOGOS-NAUKA) TO NAUKA O SPOECZESTWIE, JEGO STRUKTURACH, FUNKCJONOWANIU I ROZWOJU.
SZCZEPASKI - PRZEDMIOTEM BADA SOCJOLOGII S ZJAWISKA I PROCESY TWORZENIA SI RÓNYCH FORM YCIA ZBIOROWEGO LUDZI, STRUKTURY TYCH ZBIOROWOCI, ZJAWISKA I PROCESY, KTÓRE ZACHODZ, SIY SKUPIAJCE I ROZBIJAJCE TE ZBIOROWOCI.
GOODMAN - PODSTAWOWYM ZAOENIEM SOCJOLOGII JEST MYL, E EGZYSTENCJA LUDZKA JEST EGZYSTENCJ SPOECZN. JAKO NAUKA SOCJOLOGIA JEST BADANIEM ZACHOWA I UKADÓW SPOECZNYCH. NAUKA SOCJOLOGII ZAKADA ISTNIENIE UPORZDKOWANEGO WIATA PRZYCZYN I SKUTKÓW, KTÓRY MONA ZBADA PRZEZ CILE OBIEKTYWN OBSERWACJ I POMIARY.
SZCZURKIEWICZ - TO NAUKA ZAJMUJCA SI BADANIEM ROZWOJU WSPÓYCIA SPOECZNEGO I JEGO MATERIALNYCH I NIEMATERIALNYCH WYTWORÓW, ZASADNICZYCH FORM ORAZ CZYNNIKÓW WARUNKUJCYCH ZMIENNO CZY WZGLDN NIEZMIENNO TYCH FORM I WYTWORÓW, BADANIEM OSOBNIKÓW LUDZKICH O ILE PRZEZ TO WSPÓYCIE S WYZNACZONE.
FUNKCJE SOCJOLOGII:
1 - POZNAWCZA:
a - SOCJOLOGIA TEORETYCZNA (OPISUJE I WYJANIA BADANY PRZEZ SIEBIE PRZEDMIOT ZAINTERESOWA);
b - SOCJOLOGIA PRAKTYCZNA (WYRAA PODFUNKC DIAGNOSTYCZN, PROGNOSTYCZN I SOCJOTECHNICZN);
2 - WYCHOWAWCZA;
3 - SOCJOTECHNICZNA - TO METODY, SPOSOBY WPYWANIA NA WYBORY LUDZI.
CZYM S STOSUNKI SPOECZNE, JAK SI DZIEL, NA JAKICH ZASADACH POWINNY BY OPARTE I OD JAKICH CZYNNIKÓW ZALE ?
ZNANIECKI - STOSUNEK SPO. TO SYSTEM UNORMOWANYCH WZAJEMNYCH ODDZIAYWA MIDZY DWOMA PARTNERAMI NA GRUNCIE OKRELONEJ PLATFORMY. STOSUNKI SPO. MOG ISTNIE TAKE MIDZY LUDMI STYKAJCYMI SI TYLKO POREDNIO. PRZYJA MIDZY DWOMA CHOPCAMI, STOSUNEK MIDZY PRACODAWC A PRACOWNIKIEM, SOJUSZ 2 PASTW.
STOSUNKI SPO. MOG BY POREDNIE (LIST, KSIKA, TV) LUB BEZPOREDNIE (MIMIKA, GEST).
EBY ISTNIA STOSUNEK SPO. MUSZ ISTNIE NAST. ELEMENTY:
1 - 2 PARTNERÓW (OSOBY, GRUPY);
2 - CZNIK (POSTAWA, SYTUACJA, POGLD);
3 - UKAD POWINNOCI I OBOWIZKÓW, KTÓRE PARTNERZY POWINNI WOBEC SIEBIE WYKONYWA (UMIECH, POWITANIE).
STOSUNKI SPO. DZIELIMY NA:
1 - RZECZOWE - EKONOMICZNE (WASNOCIOWE, KLASOWO-WARSTWOWE, PRODUKCJI, PODZIA DÓBR);
2 - OSOBOWE - CZOWIEK-CZOWIEK (RODZINNE, SSIEDZKIE, KOLEESKIE, RODOWISKOWE, FORMALNE I NIEFORMALNE).
STOSUNKI FORMALNE TO S. SPO. OPARTE NA ZALENOCI, PODPORZDKOWANIU (LUDZI CZY ZADANIE A NIE ZNAJOM. I BEZPOREDNIE PRZEBYWANIE).
STOSUNKI NIEFORMALNE TO S. SPO. OPARTE NA OSOBISTYCH KONTAKTACH, ZNAJOMOCI, SYMPATII (LUDZI CZY SYMPATIA, ZNAJOMO ALE TAKE ZADANIE, CEL).
STOS. SPO. ZALE OD NAST. CZYNNIKÓW:
1 - KULTURA SPO. (ZWYCZAJE, OBYCZAJE);
2 - OSOBOWO WASNA I KOLEGÓW, RODZICÓW;
3 - SYSTEM SPO.-POLIT. W KRAJU (PRAWA I OBOWIZKI OBYWATELI); 4 - CHARAKTER PRACY;
5 - KULTURA OSOBISTA; 6 - PRZEBIEG UCZU, MYLENIA;
7 - SPOSOBY OCENIANIA LUDZI.
CO TO JEST YCIE SPOECZNE I JAKIE S JEGO ELEMENTY SKADOWE I PODSTAWY ?
PODSTAW ISTNIENIA YCIA SPOECZNEGO S LUDZIE YJCY NA PEWNEJ PRZESTRZENI POMIDZY KTÓRYMI MUSZ ISTNIE WZAJEMNE ODDZIAYWANIA LUDZI NA SIEBIE ZWANE STOSUNKAMI SPOECZNYMI ORAZ WI SPOECZNA CZYLI TAKI RODZAJ STOSUNKÓW SPO. WYRAONYCH W BEZPOREDNIEJ INTERAKCJI SPOECZNEJ. DO PODST. ISTNIENIA YCIA SPO. ZALICZA SI ZASOBY, SUROWCE, DOBRA KULTURY, KTÓRE ZNAJDUJ SI NA DANYM TERENIE, A KTÓRE COWIEK WYKORZYSTUJE, WYTWARZA I PRZEKSZTACA. DOBRA TE POZWALAJ Y BIOLOGICZNIE I PSYCHICZNIE.
NA ELEMENTY SKADOWE YCIA SPOECZNEGO SKADAJ SI:
1 - LUDZIE (GRUPY SPOECZNE);
2 - TERYTORIUM (PRZESTRZE SPO.);
3 - STOSUNKI SPO. (WI SPO.);
4 - NORMY YCIA SPO. (ZAKAZY, NAKAZY, ZWYCZAJE, OBYCZAJE);
5 - SYSTEM WARTOCI (FORMALNY, NIEFORM., ZBIOROWY, INDYWIDUALNY);
6 - DOBRA MATERIALNE I DUCHOWE (JEDZENIE, KSIKI).
ABY ISTNIAO YCIE SPO. MUSI ISTNIE WI SPO. WI SPO. JEST ZAPRAW MURARSK. CEMENTUJE LUDZI I STOSUNKI MIDZY NIMI. UCZCIWO, POSZANOWANIE DRUGIEGO CZOWIEKA I PRAWDOMÓWNO MIDZY INNYMI CEMENTUJ T WI.
SCHARAKTERYZOWA GRUPY FORMALNE I NIEFORMALNE W RODOWISKU LOKALNYM (WIE, MIASTECZKO, OSIEDLE).
ZE WZGLDU NA TYP WIZI SPOECZNEJ MIDZY CZONKAMI GRUPY WYRÓNIAMY GRUPY FORMALNE, KTÓRE POWOYWANE S ODGÓRNIE PRZEZ PRZEOONEGO I GRUPY NIEFORMALNE POWSTAJCE Z INICJATYWY CONKÓW.
W GRUPACH FORMALNYCH ODDZIAYWANIE LUDZI NA SIEBIE OPARTE JEST NA ZALENOCI PODPORZDKOWANIU. LUDZI W TAKICH GRUPACH CZY ZADANIE, A NIE ZNAJOMO I BEZPOREDNIE PRZEBYWANIE. S TO GRUPY CELOWE, ZAMIERZONE, ZORGANIZOWANE W SPOSÓB ADMINISTRACYJNY NA PODSTAWIE OBOWIZUJCYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH, SCHEMATÓW ORGANIZACYJNYCH. W RODOWISKU LOKALNYM GRUPAMI FORMALNYMI S STOSUNKI KIEROWNIK-PRACOWNIK W ZAKADACH PRACY, ZESPOY PRACOWNICZE, ORGANIZACJE ZWIZKOWE.
W GRUPACH NIEFORMALNYCH ODDZIAYWANIE LUDZI NA SIEBIE OPARTE JEST NA OSOBISTYCH KONTAKTACH, ZNAJOMOCI, SYMPATII. LUDZI W TAKICH GRUPACH CZY SYMPATIA, BEZPOREDNIE PRZEBYWANIE, ALE TAKE ZADANIE, CEL. GRUPY NIEFORMALNE, SPONTANICZNE, POWSTAJ OBOK OBOWIZUJCYCH NORM PRAWNYCH. PRZYKADEM GRUP NIEFORMALNYCH S GRUPY KOLEESKIE, GANGI PRZESTPCZE, KOMITETY RODZICIELSKIE, CHÓRKI KOCIELNE.
WYKAZA, E RODZINA JEST PODST. KOMÓRK SPOECZN (TYPOLOGIA RODZIN, FUNKCJE INSTYTUCJONALNE I OSOBOWE).
RODZINA TO STOSUNKOWO TRWAA GRUPA SPO. ZOONA Z JEDNOSTEK POWIZANYCH PRZEZ WSPÓLNYCH PRZODKÓW, MAESTWO LUB ADOPCJ. JEST TO GRUPA ZOONA Z OSÓB POCZONYCH STOSUNKIEM MAESTWA I STOSUNKIEM RODZIC-DZIECKO.
CZONKOWIE RODZINY YJ ZAZWYCZAJ POD JEDNYM DACHEM I TWORZ JEDNO GOSPODARSTWO DOMOWE, KTÓRE MOE OBEJMOWA 2 LUB 3 POKOLENIA.
SZCZEPASKI - WZAJEMNE STOSUNKI MIDZY CZONKAMI RODZINY S OKRELONE PRZEZ UCZUCIA I POSTAWY CZONKÓW, TRADYCJ PRZEKAZAN WYCHOWANIEM, PRAWO, RELIGI. RODZINA STWARZA TAKE WASNE RODOWISKO KULTURALNE W RAMACH SZERSZEJ ZBIOROWOCI JAK NARÓD, KOCIÓ I TO RODOWISKO KSZTATUJE OSOBOWO DZIECI.
DONIOSO RODZINY WYNIKA Z JEJ DWÓCH PODST. FUNKCJI:
1 - JEST JEDYN GRUP ROZRODCZ ROZMNAAJC SI PRZEZ RODZENIE DZIECI, A NIE PRZEZ PRZYJMOWANIE CZONKÓW;
2 - PRZEKAZUJE DZIEDZICTWO KULTURALNE SZERSZYCH ZBIOROWOCI - UTRZYMUJE CIGO BIOLOGICZNEJ, CIGO KULTURALN SPOECZESTWA PRZEZ PRZEKAZANIE DZIEDZICTWA KULTURALNEGO NASTPNYM POKOLENIOM, NADAJE POZYCJ SPOECZN SWOIM DZIECIOM, ZAPEWNIA JEDNOSTKOM ZASPOKOJENIE POTRZEB EMOCJONALNYCH I INTYMNEGO WSPÓYCIA, DAJE POCZUCIE BEZPIECZESTWA.
RODZINY MOEMY PODZIELI ZE WZGLDU NA:
1 - WADZ W RODZINIE (PATRIARCHALNA, MATRIARCHALNA, EGALITARNA);
2 - POCHODZENIE (ROBOTNICZA, CHOPSKA, RZEMIELNICZA, INTELIGENCKA);
3 - LICZB CZLONKÓW (MAA-2 POKOLENIA, DUA-3 POKOLENIA);
4 - MIEJSCE ZAMIESZKANIA (PATRYLOKALNA, MATRYLOKALNA, WIEJSKA, MIEJSKA);
5 - DZIEDZICZENIE NAZWISKA (PATRYLINEALNA, MATRYLINEALNA).
FUNKCJE INSTYTUCJONALNE:
EKONOMICZNA, OPIEKUCZA, SOCJALIZACYJNA, PROKREACJI (BIOLOGICZNA, ROZRODCZA), WYCHOWAWCZA, INTEGRACYJNA, STRATYFIKACYJNA.
FUNKCJE OSOBOWE:
MAESKA, RODZICIELSKA, BRATERSKA.
CZY KRYZYS WSPÓCZESNEJ RODZINY ? PRZEJAWY PATOLOGII YCIA RODZINNEGO I SPOECZNEGO.
W KADYM ZE ZNANYCH NAM SPOECZESTW WYST. ZJAWISKA UWAANE ZA NEGATYWNE I SZKODLIWE SPOECZNIE. KADE SPOECZESTWO MA PEWIEN SYSTEM PRYZJTYCH ZASAD I NORM SPO., WG KTÓRYCH OKRELONY TYP ZACHOWA OCENIANY JEST JAKO PRAWIDOWY LUB DEWIACYJNY. PATOLOGIA YCIA RODZINNEGO PROWADZI DO JEJ ROZPADU.
PRZYCZYNAMI PATOLOGII RODZINY S: ALKOHOLIZM, ZDRADA MAESKA, NARKOMANIA, BRAK STAEJ PRACY, BRAK DZIECI, CECHY OSOBOWOCIOWE, PRZEMOC FIZYCZNA, ZNCANIE PSYCHICZNE.
DO PATOLOGII SPO. PONADTO ZALICZY MOEMY NAST. POSTACIE ZACHOWA:
1 - PRZESTPCZO (ZABÓJSTWA, PRZESTPSTWA POSPOLITE, GOSPODARCZE, URZDNICZE);
2 - SAMOBÓJSTWA;
3 - DEWIAJCJE SEKSUALNE;
4 - ZABURZENIA PSYCHICZNE I NERWICE.
JANUSZEK, SIKORA - PATOLOGIA YCIA RODZINNEGO PRZEJAWIA SI W KONFLIKTACH, NAPICIACH, KRYZYSACH RODZINY. KONFLIKTY S NIEUNIKNIONE, JEDNAK MOG BY ONE ROZWIZYWANE I LIKWIDOWANE BEZ NEGATYWNYCH SKUTKÓW. PODST. RÓDAMI KONFLIKTÓW W RODZINIE S: NIEZGODNO CECH PSYCHICZNYCH, KULTUROWYCH, NIEZGODNOCI DE, AMBICJI. PROWADZI TO DO ZDRADY, ALKOHOLIZMU, NARKOMANII LUB CAKOWITEGO ROZBICIA RODZINY, ROZWODU. KRYZYS RODZINY PRZYBIERA POSTA OPUSZCZENIA JEJ PRZEZ JEDNEGO ZE WSPÓMAONKÓW, SEPARACJI I ROZWODU.
JEDNAK ZARÓWNO DAWNIEJ JAK I W CZASACH TERANIEJSZYCH RODZINA STANOWI PODST. GRUP SPO., KTÓRA ULEGAJC EWOLUCJI CIGLE ZACHOWUJE SWOJE PODST. ZNACZENIE.
JAKIE S PODST. PRZYCZYNY I SKUTKI KONFLIKTÓW SPO. W GRUPIE ?
KONFLIKT (ac. CONFLIKTUS = ZDERZENIE)
1 - TO NIEROZWIZANA LUB ROZWIZANA W SPOSÓB NIEZGODNY Z OCZEKIWANIAMI SPRZECZNO MIDZY JEDNOSTKAMI LUB GRUPAMI;
2 - TO TAKIE STARCIE WYWOANE ROZBIENOCIAMI POSTAW, SPOSOBÓW DZIAANIA, WARTOCI (UBIÓR, ZACHOWANIE);
3 - TO PROCES SPO. W KTÓRYM JEDNOSTKA BD GRUPA SPO. DY PRZEZ WYELIMINOWANIE, ZNISZCZENIE, PODPORZDKOWANIE DO OSIGNICIA WASNYCH CELÓW.
KONFLIKT JEST PROCESEM SPO. ZOSTAWIAJCYM TRWAY LAD W PSYCHICE CZOWIEKA I ZOSTAWIAJCY W NIEJ ZMIANY.
PODST. PRZYCZYNAMI POWSTAWANIA KONFLIKTÓW S OBIEKTYWNE, SUBIETKYWNE, RACJONALNE I IRRACJONALNE.
NEGATYWNYMI SKUTKAMI KONFLIKTÓW W GRUPIE MOG BY: ZWIKSZENIE DYSTANSU MIDZY CZONKAMI GRUPY, KLIMAT PODEJRZE, BRAK ZAUFANIA, ODEJCIE LUDZI Z GRUPY, ZMNIEJSZENIE AKTYWNOCI LUDZI, ZNERWICOWANIE LUDZI.
POZYTYWNYMI SKUTKAMI KONFLIKTÓW W GRUPIE S:
POSZUKIWANIE NOWYCH LEPSZYCH ROZWIZA, NOWYCH POMYSÓW, POBUDZENIE ZAINTERESOWA I TWÓRCZOCI, WYKAZANIE ZDOLNOCI, UJAWNIENIE ZADAWNIONYCH PROBLEMÓW.
CZYM CHARAKTERYZUJE SI RODZINA W RÓNYCH KULTURACH NA WIECIE ?
RODZINA TO STOSUNKOWO TRWAA GRUPA SPO. ZOONA Z JEDNOSTEK POWIZANYCH PRZEZ WSPÓLNYCH PRZODKÓW, MAESTWO LUB ADOPCJ. JEST TO GRUPA ZOONA Z OSÓB POCZONYCH STOSUNKIEM MAESTWA I STOSUNKIEM RODZIC-DZIECKO.
CZONKOWIE RODZINY YJ ZAZWYCZAJ POD JEDNYM DACHEM I TWORZ JEDNO GOSPODARSTWO DOMOWE, KTÓRE MOE OBEJMOWA 2 LUB 3 POKOLENIA.
SZCZEPASKI - WZAJEMNE STOSUNKI MIDZY CZONKAMI RODZINY S OKRELONE PRZEZ UCZUCIA I POSTAWY CZONKÓW, TRADYCJ PRZEKAZAN WYCHOWANIEM, PRAWO, RELIGI. RODZINA STWARZA TAKE WASNE RODOWISKO KULTURALNE W RAMACH SZERSZEJ ZBIOROWOCI JAK NARÓD, KOCIÓ I TO RODOWISKO KSZTATUJE OSOBOWO DZIECI.
GOODMAN - SPOSÓB TWORZENIA SI RODZINY W RÓNYCH SPOECZESTWACH JEST BARDZO RÓNY. ROZMAITY JEST WYBÓR PARTNERA.
MONA WYODRBNI 4 ZWIZANE Z TYM PRAKTYKI:
1 - MAESTWO PRZEZ POJMANIE;
2 - M. PRZEZ ZAKUP (ZAPAT MOE BY POSAG);
3 - M. PRZEZ UMOW RODZIN (FORM USTALAJ RODZINY MCZYZNY I KOBIETY);
4 - M. ZA ZGOD OBU STRON.
ZNAMY MAESTWA MONOGAMICZNE (1 M. + 1 K.) I POLIGINICZNE (POLIGAMIA= 1 M. + x K.; POLIANDRIA= x M. + 1 K.).
AMERYKA - MORMONI, MONOGAMIA.
KRAJE ARABSKIE (ISLAM) - POLIGAMIA.
IRAN - KOBIETA ULEGA.