Zgromadzony materiał statystyczny podlega opracowaniu, aby mogły zostać zaprezentowane wyniki przeprowadzonych badań statystycznych.

Podstawową zasadą w prezentacji danych statystycznych jest wybór takiej metody prezentacji, która zapewni osiągnięcie wszystkich celów badania, jak również czytelność

i przejrzystość, które pozwolą na dobrą analizę prezentowanego materiału statystycznego

i możliwość jego popularyzacji.

W prezentacji danych stosuje się trzy podstawowe metody prezentacji danych statystycznych, oraz odpowiadające im formy:

1. forma tabelaryczna - przedstawienie danych w tablicach lub tabelach statystycznych,

2. forma graficzna - przedstawienie graficzne danych w postaci wykresów statystycznych,

3. forma opisowa - włączenie danych do tekstu.

Stosowane są również różne kombinacje metod podstawowych w zależności od specyfiki i celu badania, a także wymagań dotyczących prezentacji wyników statystycznych.

Tabelaryczna prezentacja danych statystycznych

Najczęściej stosowaną formą prezentacji danych statystycznych jest forma tabelaryczna

( tablice lub tabele). Uznawana jest za formę podstawową i klasyczną. Stosowana jest w rocznikach statystycznych, komunikatach dotyczących zmian kursów akcji spółek giełdowych

i innych wydawnictwach statystycznych.

Największą zaletą stosowania poprawnie zbudowanych tablic statystycznych jest jasna

i systematyczna prezentacja danych liczbowych. Umożliwia również porównywanie odpowiednich wielkości liczbowych i szybkie wyciąganie wniosków na podstawie tych porównań, czyli analizę danych statystycznych.

1. szereg statystyczny- stanowią dane statystyczne uporządkowane i pogrupowane według wariantów jednej cechy zaprezentowane w postaci tabeli.

Jest najprostszą formą tabelarycznej prezentacji danych statystycznych, może składać się z:

• dwóch rubryk, gdzie np. rubryka pierwsza zawiera opis kolejnych pozycji szeregu, w rubryce drugiej podane są liczby jednostek przypadających na daną kategorię przedmiotu lub zjawiska (szereg pierwszego rodzaju), lub sumę wartości odpowiadającej danej kategorii przedmiotu lub zjawiska (szereg drugiego rodzaju),

• tablic składających się z dwóch wierszy, gdzie w pierwszym wierszu umieszczony jest opis treści kolejnych pozycji szeregu, w drugim wierszu kolejne pozycje szeregu

Duża liczba kryteriów porządkowania i grupowania danych statystycznych stwarza możliwość budowy różnych szeregów statystycznych. Do najczęściej stosowanych należą :

1. szeregi wyliczające

2. szeregi rozdzielcze ( strukturalne)

3. szeregi geograficzne ( terytorialne, przestrzenne)

4. dynamiczne ( czasowe, rozwojowe, chronologiczne)

ad. a) szeregi wyliczające - prezentują informacje dotyczące kolejno różnych wielkości statystycznych . Wielkości te łącznie nie muszą stanowić jednej określonej całości. Ze względu na czytelność informacji w tym szeregu, prezentuje się go w tablicy, stosując trzy rubryki. Szeregi te ze względu na różnorodność informacji zawartych w nich są mało przydatne iw analizie statystycznej. Cechuje je czytelna forma prezentacji materiału statystycznego, co wpływa na stosowanie tych szeregów w prezentacji danych zbiorczych , tj. w tablicach przeglądowych zamieszczanych zwyczajowo na końcu roczników statystycznych.

ad. b) szeregi rozdzielcze ( strukturalne) - prezentują podział zbiorowości statystycznej na części z określonego, rzeczowego punktu widzenia. Podział ten oparty jest na cechach mierzalnych lub niemierzalnych i dzieli się na :

• szeregi rozdzielcze oparte na cechach mierzalnych

• szeregi rozdzielcze oparte na cechach niemierzalnych

Szereg rozdzielczy dzieli zbiorowość na jednorodne cechy- części, których liczba zależna jest od wyodrębnionych wariantów cechy. W szeregach rozdzielczych opartych na cechach mierzalnych części te nazywają się klasami, a liczbę jednostek, którą obejmuje klasa nazywamy wielkością przedziału klasowego, lub przedziałem klasowym.

Szeregi rozdzielcze dzieli się także na :

• szeregi proste

• szeregi skumulowane

W szeregu prostym podaje się liczebności poszczególnych klas, a w szeregu skumulowanym wielkość odpowiadająca każdej klasie stanowi informację o tym, jaka jest łączna liczebność tej klasy i wszystkich poprzednich klas.

ad. c) szeregi geograficzne - prezentują terytorialne rozmieszczenie badanych wielkości statystycznych ( cech, zjawisk) Szeregi te uznaje się za odmianą szeregów rozdzielczych- strukturalnych, ponieważ prezentują strukturę przestrzenną badanej społeczności.

Konstrukcja szeregu polega na tym, że w pierwszej rubryce wymieniamy poszczególne terytoria. Można dzielić zbiorowość na większa lub mniejszą liczbę grup ( klas), zależnie od przyjętej jednostki terytorialnej.

ad. d) szeregi dynamiczne przedstawiają rozwój zjawiska w czasie, można je uznać za odmianę szeregów rozdzielczych, ponieważ obrazują strukturę czasową zjawiska.

Dzielimy je na dwie grupy:

• szeregi okresów - charakteryzują zmiany badanych zjawisk w przeciągu pewnego okresu ( roku, kwartału, miesiąca, dekady),

• szeregi momentów - charakteryzują stan zjawiska w ściśle określonym momencie

Graficzna prezentacja danych statystycznych

Graficzna prezentacja danych statystycznych polega na sporządzaniu różnego rodzaju wykresów, w których opis stanowi kształt, wielkość i barwa.

Wykres składa się z kilku części:

• tytułu

• pola wykresu

• legendy

Legenda zawiera informacje dotyczące skali, stosowanych symboli, znaków i barw, oraz informacje o źródłach danych.

Do najczęściej stosowanych metod graficznych należą:

1. metoda liniowa - prezentowane wielkości przedstawiane są w postaci pionowych lub poziomych odcinków na osiach współrzędnych

2. metoda powierzchniowa - prezentowane wielkości przedstawiane są za pomocą powierzchni figur płaskich ( słupki, koła) z równoczesnym zastosowaniem koloru

3. metoda obrazkowa - prezentowane wielkości przedstawiane są przy pomocy prostych obrazków,

4. metoda ilościowa - prezentowane wielkości przedstawiane są za pomocą łatwych do narysowania i podzielenia znaków graficznych, przy czym pojedynczy znak graficzny wyraża określona liczbę jednostek.

5. metoda ilościowo- symbolowa - jest połączeniem metody obrazkowej i ilościowej, rysunki i symbole muszą być proste i czytelne

6. kartogramy - są wykresami statystycznymi sporządzonymi na mapie, mogą być wykonane metodą symboli, oznaczania powierzchni, metodą punktową, lub figur geometrycznych; przy łączeniu metod np. powierzchniowej i geometrycznej powstają kartodiagramy

7. wykresy w układzie współrzędnych - są to wykresy słupkowe - histogramy, oraz wykresy liniowe - diagramy

Opisowa prezentacja danych statystycznych

Opisowy charakter prezentacji danych polega na przedstawieniu w tekście opisywanego zjawiska danych za pomocą liczb, procentów.

Mieszane metody prezentacji materiału statystycznego

W celu zagwarantowania czytelności i łatwości odbioru opracowań statystycznych stosuje się metody mieszane.

Rocznik statystyczny

Jest coroczną fachową publikacją Głównego Urzędu Statystycznego zawierającą wyniki badań statystycznych w postaci tablic i wykresów. Oprócz Rocznika Statystycznego publikowany jest również Mały Rocznik Statystyczny, Rocznik Statystyczny Województw , oraz Rocznik Demograficzny.

Bibliografia:

1. „Statystyka” - Tomasz Michalski

2. „Statystyka lekka, łatwa i przyjemna - Mini Kurs dla uczniów szkół średnich oraz słuchaczy policealnego studium ekonomicznego” na postawie podręcznika „Statystyka” - Zygmunta Peukera” - Wiesław Stojanow

2

---